Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

[p. 501]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

De Verdienste van Jesus.Door C.C. Tittmann,Hoogleeraar in de H. Godgeleerdheid te Wittenberg. Eerste Deel. Te Utrecht by B. Wild en J. Altheer, 1791. Behalven de Voorrede, 233 bladz. In gr. octavo.

Men heeft hier geen Godgeleerd Twistschrift, over het leerstellige van 's Heilands Verdienste te verwachten; dit is het bedoelde van den Hoogleeraer niet; zyn oogmerk is meer practicael, als strekkende grootlyks, om den Christen te doen gadeslaen, welke ene uitnemende Verdienste Jezus aen 't Menschdom verworven heeft, hoe veel heils wy aen hem verschuldigd zyn, en hoe wy daer aen hebben te beantwoorden. Hy hoopt, gelyk hy in zyne Voorreden betuigt, ‘dat de zaak zelve, door zulk een voordragt, eenig meer licht zal krijgen, en de Christen in staat gesteld zal worden, om zich de Verdienste van Jesus aan de menschlyke natuur duidlijker en in beteren samenhang voor te stellen; de waardij en de grootheid van het geluk, dat de weereld hem schuldig is, juister te beoordeelen, en te schatten, hemzelven als den magtigsten Verlosser van alle soort van ellende, en als den hoogsten Bevorderaar der menschlyke gelukzaligheid, met een overtuigder geloof te vereeren, jegens zijne weldaaden dankbaarer, en aan zijne voorschriften met vuuriger neiging en inniger welgevallen gehoorzaam te worden, en de gelukzaligheid, die wij hem schuldig zijn, daadlijk te gevoelen en te genieten.’ Ten dezen einde neemt hy de Verdienste van Jesus in den ruimsten zin, dat hem, volgens taelgebruik, veroorloofd is; en te meer vry staet, om dat de oudste Godgeleerden dezelve, in een enger en uitgebreider zin, onderscheiden; waerby nog komt, dat de duidlykheid en overtuiging 'er, zynes oordeels, door schynt te winnen.

's Mans eerste Leerreden over dit onderwerp, (hebbende zyn Hoogeerwaerde het zelve, in ene geschikte orde, in enige Leeredenen afgehandeld,) gaet over de Verdienste van Jesus in het algemeen; welke hy, naer den ruimen zin, door hem aengenomen, aldus voordraegt en omschryft. -

[p. 502]

‘Jesus Verdienste aan de weereld begon met zijn leeven op aarde, ja zelfs nog eer hij op aarde leefde, duurt thans nog voort, en zal eerst aan het einde der weereld geheel voleindigd zijn. Hij heeft bevoorens veel voor de weereld gedaan; hij doet thans nog zeer veel voor de weereld; en hij zal nog eens aan het einde der weereld een groot werk doen. Hij heeft bevoorens voor de weereld een groot geluk verworven; wij bezitten en genieten reeds thans door hem een zeer groot geluk; en wij verwachten het allergrootste en hoogste geluk in den dood, en na den dood en in de opstanding. En dat is de Verdienste van Jesus, daarin bestaat zij. Zij bestaat, deels in dat geen, wat hij bevoorens gedaan heeft wat hij nog doet, en wat hij in het toekomende doen zal tot verlossing en zaligmaaking der menschen: deels in de groote uitwerkingen van dit alles tot de gelukzaligheid der menschen in deeze en de toekoomende weereld.’ - Overeenkomstig met deze algemene beschouwing, stelt hy zich voor, in enige Leerredenen, de Verdienste van Jesus in alle hare byzondere deelen, om de uitgebreidheid, de grootte en de waerdy van dezelve recht in te zien, wat breeder te ontwikkelen.

‘Wij zullen, (zegt hy) vooreerst het werk van Jesus zelve, of dat geene, wat hij tot verlossing en zaligmaaking der menschen bevoorens gedaan heeft, (de voormaalige Verdienste van Jesus,) wat hij thans nog doet, (de tegenwoordige Verdienste van Jesus,) en wat hij nog in het toekoomende doen zal, (de toekoomende Verdienste van Jesus,) verklaaren; maar teffens ook vervolgens van de grootte, zich tot alle tijdperken van het menschlijke leeven uitstrekkende gevolgen van dit werk tot gelukzaligheid van het menschlijke geslacht, of de eigentlijke weldaaden van Jesus, handelen. - - Zijne voormaalige Verdienste bevat zijn leeven op aarde, zijn voorbeeld, zijne leer, de instelling der Bondzegelen en bijzonder van het Avondmaal, zijnen dood, zijne opstanding en de zending van zijnen Geest. - Zijne tegenwoordige Verdienste is zijne onophoudlijk voortduurende werkzaamheid tot verlossing en zaligmaaking der menschen. - En zijne toekoomstige Verdienste zal in de opwekking der dooden, en de toekoomende Vergelding bestaan.’

Het eerst hier opgenoemde, 's Heillands voormalige Verdienste, word in dit Deel, in ene achtervolgende ontvouwing der bovengemelde onderwerpen, nauwkeurig ontvouwd en ernstig ter betrachtinge aengedrongen. En even

[p. 503]

zo zullen de twee andere Stukken, 's Heillands tegenwoorde en toekomstige Verdienste, behandeld worden, in het tweede en laetste Deel van dit Werk, dat spoedig het licht staet te zien; wanneer wy, (waertoe we thans niet wel gelegenheid hebben,) ene proeve van de mamer van uitvoering hoopen mede te deelen.