Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

Luimen van Neef jacob. Naar het Hoogduitsch. Te Rotterdam by N. Brakel, 1791. In gr. octavo, 243 bladz.

Neef Jacob schynt het meerendeel der Opstellen, onder deezen Tytel afgegeeven, in een knorrige luim vervaardigd te hebben; hy beschouwt althans de Waereld gewoonlyk van hare slegte zyde. In de Geschiedenis van den kleenen blaauwen Man, waar mede deeze Verzameling aanvangt, vinden wy eene doorgaande hekeling veeler menschlyke bedryven, die inderdaad maar al te veel plaats hebben, waar door de Held deezer Geschiedenisse meermaals te leur gesteld wordt, en aan ongevallige ontmoetingen bloot staat. Hier en daar levert dit Stukje eenige trekken, die hunne gevalligheid hebben, maar over 't geheel is 't voor een Hekelschrift te droog en te langdraadig. - De daar op volgende Vluchtige Bedenkingen behelzen meerendeels goede Zedespreuken en leerzaame Gedragsregelen, die Neef Jacob in eene ernstige luim op het papier gebragt zal hebben. - Eene grappiger luim heeft hem ongetwyfeld bezield, toen hy eene proef nam van Brieven te schryven, aan welker hoofd hy het zeggen plaatst, Zoo zyn de Menschen; en op welker slot hy betuigt:

Zyn zoo de Menschen? zoo ontaert?
Zy zyn den naem van Mensch met waerd.

In deeze Brieven is de anders wel bekwaame, maar in de slinksche streeken van zommige Lieden, onervaaren Herman, de speelbal van zekeren Graaf en deszelfs Maitres Mietje; 't welk ten gevolge heeft, dat hy, in gunstige omstandigheden geraakt zynde, met Mietje eene Egtverbintenis aangaat, onder welker bedekking die wellustigen hunnen Minnenhandel te onbeschroomder kunnen voortzetten. - De ontvouwing hiervan heeft haare geestigheid; en 'er zyn zekerlyk zulke ontaarte menschen; doch de Waereld is nog zo verbasterd niet; zulk eene bedriegelyke trouwloosheid speelt zo algemeenen rol niet, dat men kunne zeggen: Zoo zyn de Menschen. - Het daarby komende Stukje, dat ten opschrifte heeft, Het Sentimenteele Meisje, op de Proef, stelt het overdreevene Sentimenteele in een recht belachlyk licht; en de

[p. 458]

Proef valt uit zo als men veelal van dat soort van Sentimenteel natuurlyk te wagten heeft. - Ten laatste heeft Neef Jacob nog een aartigen inval, daar hy een Autheur een zestal Brieven aan zyne Bruid laat schryven, in welke hy haar zyne gebreken, slegte gewoonten en zotheden, die aan zyn character eigen zyn, ontvouwt; in hoope dat zy insgelyks zo vrymoedig en openhartig, ten zynen aanzien, zal handelen: daar het nu nog tyd is, om Neen te kunnen zeggen, als dit één van beiden, na zulk eene kennisneeming, mogte goedvinden. De Autheur brengt hier, op eene gevallige wyze, verscheiden byzonderheden te berde, die by 't aangaan van een Huwelyk opmerking vorderen; en hy vlegt 'er tusschen beiden bedenkingen in, die eigenaartig te pas komen, waaronder ook de volgende, die hem byzonder als Autheur betreft, en aan de Bruid ter waarschouwinge dient. - ‘Ik werk (schryft hy) gaerne rustig en ongestoord. - Wanneer gy, Mejuffrouw! echter nu en dan in myne Kamer koomt, my op den schouwder leunt, my met een myn Hartje, myn Schatje, langs den baerd streelt, en zachtjes op de wangen slaet, zoo zal my dit recht lief zyn; ik heb tegen zulke aenvallen van huwelykstederheden, die ons menschen, in het byzonder de vrouwen, zonder dat wy weeten op welk eene wyze, dikwerf onverwacht, overkomen, niets. Dan, met dit alles, moet ik u ook zeggen, dat het, nu of dan, wel eens zoude kunnen gebeuren, dat ik juist eene goede gedachte in het hoofd had, wanneer gy my kwam verrasschen, en die ik, door uwe liefkozeryen verloor, en dat het dan ook ligtelyk zoude kunnen gebeuren, dat dat Hartje, dat Schatje, boos werd, en u onvriendelyk afzette. Alle dingen hebben hunnen tyd. - Wanneer de man de pen in de hand heeft, en wanneer van die pen de welvaert van het geheele huisgezin afhangt, moet hem de vrouw niet komen ontrusten. - De tederheid eener vrouw is ook aen een Autheur niets minder dan onverschillig, zy is hem, boven alles, dierbaer, maer zynen Lezers moet het verdrietig zyn, wanneer zy, in zyn werk, over een geheel ander onderwerp, hier van de kenteekens aentreffen.’ - - De Luimen van Neef Jacob hebben des, schoon ze niet allen recht geestig zyn, (en wiens Luimen zyn dat altoos!) over 't geheel haare gevalligheid, en derzelver verzameling kan veelen Leezeren tot een genoeglyk tydverdryf verstrekken.