Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

[p. 275]

Verhandeling over de Duëllen of Tweegevechten. In 's Gravenhage by J.A. Bouvink, 1791. In gr. octavo, 114 bladz.

Een nieuw treffend ongeval, het smertelyke gevolg van het onzinnige duëlleeren, dat een Jongeling in den bloei zynes leevens ontzielde, en zyne tegenparty, met een wroegend hart, deed vlugten, heeft aanleiding gegeeven tot het opstellen en gemeen maaken deezer Verhandelinge, of dezelve ook eenigermaate mogte dlenen, om de Nederlandsche Jeugd, en ook meer gevorderden in jaaren, tot een ernstig nadenken te brengen, en tegen de zo haatlyke Tweegevegten den sterksten indruk in te boezemen. - Ten dien einde vangt de Schryver aan, met te toonen, dat de Duëllen voortkomen, uit een valsch en verkeerd grondbeginzel van eer; waarop hy verder doet zien, dat ze strydig zyn met de waare eer, met alle menschlievende deugden en pligten, met ons eigen belang, met de vryheid, de veiligheid en het geluk van den Burgerstaat, mitsgaders met de Godlyke en Menschlyke Wet, ook wel byzonder in ons Vaderland, daar de strengste Strafplacaaten tegen de Tweegevegten gemaakt en openlyk aangekondigd zyn. Wyders zyn ook, gelyk de Opsteller deezer Verhandelinge vervolgt, de Duëllen of Tweegevegten niet minder strydig met het gezonde Verstand; het welk hy, in eene tweeledige beschouwing, ten duidelykste onder het oog brengt. Ze zyn toch niet anders dan het gevolg van de grootste dolzinnigheid en dwaasheid, daar ze, aan de eene zyde, geenszins kunnen strekken, om iemands eer te verdeedigen, en, aan de andere zyde, geen geschikt middel zyn, om voldoening voor eene beleediging te erlangen, of om zyne geschonden eer en goeden naam te herstellen. En, schoon genomen het Duël kon daartoe dienen, dan zou het, zo als onze Schryver verder opmerkt, nog dwaasheid zyn, van zulk een gevaarlyk middel gebruik te maaken, zo lang men minder gevaarlyke, en (ten allerminste) niet minder zekere middelen in 't werk kan stellen, om zyn oogmerk te bereiken. ‘Is het,’ vraagt hy, ten deezen opzigte, met regt, ‘Is het inderdaad op zich zelve niet reeds de grootste, de ongerijmdste dolzinnigheid en dwaasheid, ter bekoming van voldoening, en ter verdeediging van zijne eer, zijn leven en gezondheid in

[p. 276]

gevaar te stellen, daar men zijne eer kan verdeedigen, en voldoening kan bekomen, zonder zijne gezondheid en zijn leven te waagen? en is dit niet des te dwaazer, daar het beweezen is, dat van alle de middelen, die men daar toe kan bezigen, het Duël of Tweegevegt het ongeschiktste is, en dat men door het zelve het oogmerk, dat men zich voorstelt, geenszins wezendlijk kan bereiken?’

De Autheur bezeft gereedlyk, dat men, op zodanig een voorstel hem veelligt zal vraagen: ‘welke zijn dan die schoone en met geen gevaar vermengde middelen, daar gij zo breed van opgeeft, en die u, ter verdeediging of herstelling van uwe geschondene eer, of tot het bekomen van genoegzaame voldoening voor eene geleedene beleediging, door uwe behoedzaamheid, worden aan de hand gegeeven.’ - En hierop verledigt hy zich, om te toonen, hoe men zich, naar de onderscheiden omstandigheden, in de voornaamste gevallen, hebbe te gedraagen; zo wanneer men beledigd is, als wanneer men tot een Tweegevegt uitgedaagd wordt.

Na deezen uitstap keert onze Schryver weder tot zyne vroegere aanmerking nopens de Duëllen, als het gevolg van de grootste dolzinnigheid en dwaasheid, welke hy versterkt door de overweeging, dat ze meerendeels veroorzaakt worden, door niets of zo weinig beduidende kleinigheden, dat het de ongerymdste dwaasheid zy, elkanders leeven en gezondheid, om zulke beuzelingen, dolzinnig in gevaar te stellen. - Voorts legt hy 'er op toe, om nog byzonder te leeren gadeslaan, dat het Duëlleeren, over het algemeen zo wraakbaar, by uitstek te laaken is, wanneer het geschiedt door Regenten, die de Placaaten niet behoorden te overtreeden, maar te handhaaven; of door Krygslieden, die hun lichaam en leeven ten dienste van het Valand toegewyd hebben. Daarnevens brengt hy ons onder 't oog de menigvuldige gevaaren en rampen, waaraan zy, die zig in Duël begeeven, niet alleen zig zelven, maar ook hunne eigen famille, en hunne tegenparty, met deszelfs nabestaanden, bloot stellen: welk een en ander hy met leevendige kleuren afmaalt; en tevens vergezeld doet gaan van eenige aanmerkingen omtrent de Seconden, die min of meer deel hebben in deeze bedryven, voor derzelver gevolgen verantwoordlyk zyn, en zigzelven steeds te verwyten zullen hebben, dat zy medebewerkers geweest zyn van alle de daaruit ontstaane rampen. En ten laatste

[p. 277]

verknogt hy hier mede eene opgave van behoedmiddelen, om het Duëlleeren, zonder vrees voor schande, te vermyden; behelzende zodanige regels van een voorzigtig gedrag, als by uitstek geschikt zyn, om de aanleiding tot Duëllen grootlyks voor te komen, en genoegzaam af te wenden.

Men vindt in deeze Verhandeling een recht oordeelkundigen aandrang der redenen, welken het onbetaamelyke, haatlyke en nadeelige, ja het in zigzelve schandlyke en hoogststrafwaardige van het Duëlleeren, middagklaar bewyzen: met eene bondige wederlegging van 't ongerymde Vooroordeel, het valsche denkbeeld van Eer, en de daarop gevestigde slegt gegronde bedenkingen, waarmede men het onzinnige Duëlleeren nog tragt te verontschuldigen of te verdeedigen. - Al wie bezadigd denkt, en het voorgestelde bedaardlyk overweegt, zal ongetwyfeld des Autheurs bondige redeneerwyze met ganscher harte toevallen; schoon dezelve zig niet durve vleien, met het denkbeeld, dat de heethoofdige Voorstanders van het zogenaamde point d'honneur, en van het heerschende vooroordeel, of de yveraars voor de Duëllen of Tweegevegten, 'er zig door zullen laaten overtuigen. - ‘Mogt het echter;’ zegt hy, ten besluite, ‘Mogt het echter gebeuren, dat 'er van de honderd, die (schoon bij zich zelve volkomen overtuigd, dat de Duëllen volstrekt strijdig zijn met hunnen pligt, egter door de vreeze van de algemeene achting en hunnen goeden naam bij de waereld te zullen verliezen, en voor lafhartigen uitgemaakt te zullen worden,) zich in vertwijffeling laaten brengen, ten minsten slechts één, door het leezen deezer Verhandeling, tot nadenken, en vervolgens tot het manmoedig besluit gebragt wierd, om de verste gelegenheden, die tot een Duël aanleiding zouden kunnen geeven, allerzorgvuldigst te vermyden, en, (indien hij desniettegenstaande ooit in twist met iemand mogt geraaken,) met verachting, van de veroordeeling der waereld, zich van zijnen pligt te kwijten, hoe hartelijk, hoe welmeenend, zoude ik mij dan daar over verheugen!!’