Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1789

Kenschets van een wys en gelukkig man.

(Uit het Fransch.)

Een Wys en Gelukkig Man is altoos even bedaard in Vooren Tegenspoed, een Vreemdeling ten opzigte van schroomvallige Vrees, en ongegronde Hoope; hy geniet, door een gemaatigd gebruik zyner Bekwaamheden, alle de Zegeningen der Natuure; hy versmaad niets wat de Rede hem vergunt, en onthoud zich, zonder zich geweld aan te doen, van alles wat zy wraakt; hy leert zyne Driften kennen, om dezelve te regelen, en offert zyn Smaak aan zyne Beginzelen op; hy bedwingt de opwellingen van Vernust, indien zy tot verwildering zouden uitloopen. - In de Maatschappy betoont hy zich de Vriend des Menschdoms, altoos gereed, om de zaak des afweezigen te bepleiten, om de regten der zwakken te verdeedigen, en zedige verdiensten in den dag te haalen. Onverschillig, omtrent alle aangenomene Stelzels, heeft hy geen ander doel dan Waarheid; nooit neemt hy zonder onderzoek eenig gevoelen aan; nooit velt hy een oordeel zonder de zaak wel gewikt en gewoogen te hebben. Bedagtzaamheid strekt ten grondslage zyns gedrags, en om Berouw te myden, laat hy niets op het Geval aankomen, waar over hy met Voorzigtigheid kan beschikken. - Niemand kan toegeevender zyn omtrent zyne Medemenschen, die hy zonder hoope op belooning ten dienste staat; ja hy doet meer, hy ligt verpligtingen op den Man, die hem zoekt te beledigen, en straft zyne vyanden door weldaaden. - Haat vind geenen toegang tot zyn hart, deeze is het deel der Kinderen en laage Zielen, deeze strekt ten blyke van Onvermogen, en de boezem der geenen, die den invloed van dien Dwingeland toelaat, behoeft geene andere straffe. De

[p. 549]

Wilde vertrapt een Insect, en denkt 'er niet meer aan; de Wysgeer zet het ter zyde, en laat het leeven.

De Wyze en Gelukkige Man kent noch Staat- noch Geldzugt. Wat betekenen by hem de belachlyke belangstellingen in Rang, of de kinderlyke grootheid op Eertytelen? Kon hy toornig worden, 't zou zyn tegen den Domkop, die de waarde van een Mensch afmeet naar zyne Bezittingen of Eerampten; doch niets is magtig zyne Zielsbedaardheid te stooren. De pylen van Versmaading snorren over zyn hoofd, zonder hem te wonden; hy treedt naast den Trotsaart, en merkt hem niet op: hy leeft te midden van de verderf berokkenende kunstenaaryen, en wordt in dien draaykolk niet ingezwolgen; hy ziet de Hovelingen kruipen om gunstbejag, terwyl de daadlyke Gunstelingen boven op het tuimelend rad zitten. Hy ontleent, uit alles, stoffe om zich te vermaaken, en vermydt wat hem smert zou kunnen baaren. Hy ontmoet geene Mededingers op zynen weg: dewyl hy na niets dingt. Overal zyn de Menschen zyne Vrienden: vermids hy niets van hunne hand vraagt. Wat zou hy wenschen? Rykdom of Eere? Hy oordeelt de reis deezes leevens te kort, om zich met alle die zorgen te belaaden, en wandelt door de Maatschappy heen als een Pelgrim met zyn staf, gereed om te vertrekken.

Genoeg van de Wereld hebbende, vindt hy zyn rust in de Eenzaamheid. Daar omringd van zyne Boeken, verkeert hy met de beroemde Dooden, van alle Eeuwen. Wat gezelschap kan het hunne evenaaren? Hoe weinig beduidend komen hem de Menschen voor; als hy hun gezelschap voor dat der uitgeleezene Vernuften in zyn Boekvertrek verwisselt! Met welk eene deerenis hoort hy de boerteryen der gewaande Geestigen, de Gesprekken waarin de dwaasheid den boventoon heeft, of de begogelde Zelfsliefde, het hoogste woord voert! Zyne verkeering met de Zanggodinnen, (veroorlof my deeze uitdrukking,) beveiligen hem voor de verleidingen der Liefde; doch hy opent zyn hart voor de bekoorelykheden der Vriendschap. - Vriendschap, de balzem des levens, - Vriendschap die de tyd verstrekt, die het ongeluk zuivert, die boven onheil en drift verheeven is. Wat al vindt hy niet in de vertroostingen van een Vriend? De Liefde verkoelt; Wellust heeft zyn bepaald tydperk; Rykdom maakt zich vleugelen; Roem verdonkert; en, als de jaaren klimmen, verlaat men ons gezelschap; wy worden, ongevoelig, vreemdelingen in de Wereld; de Maatschappy voelt ons verlies niet; Jeugd en Bevalligheid hebben iets algemeen aantreklyks: tot ons zelven, of liever tot onze ruïnen, bepaald, der eenzaamheid moede, met droefgeestigheid by wylen overstelpt, zoeken wy eene schuilplaats, om de verdrietlykheden des Ouderdoms te ontwyken, en vinden deeze in de Vriendschap. Wy mengelen onze laatste traanen met de meewaarig vloeijende der Vriendschap, aan wier tederheid wy het overlaaten, om roozen op ons Graf te strooijen.