|
| |
Waarneemingen, van geneezingen met de kwik, in byzondere kenmerkende ziektens.
Door Willem Leurs,
Chirurgyn Major by het Esquadron Gardes du Corps van Zyne Doorluchtige Hoogheid, den Heere Prince van orange en Nassau enz. enz. enz. - Heelmeester te 's Gravenhage, en Lid van onderscheide Letterkundige Genoodschappen.
De Ziekte wel gekend, is half geneezen, was reeds de Spreuk van den Grooten hippocrates: en de ondervinding bevestigt deze waarheid.
| |
| |
De Waarneemingen, die ik het genoegen heb, ditmaal aan het Publiek mede te deelen, zullen dit nader doen zien; en tevens de onvermydlyke noodzaaklykheid aantoonen, dat, en Genees- en Heelkundigen, willen zy waarlyk den lydenden Mensch nuttig zyn, hunne Geneeswyze, alleen op de waarachtige kennis der Ziekte zelve, moeten grondvesten.
Het behoeft geen bewys, welk een voortreflyk middel de Kwik in veele, doch, by uitstek, in Venerische Ziektens is. - Dan het is ook genoeg bekend, welke ongelukkige gevolgen, het misbruik daar van, kan na zich sleepen. - Dat, in de hand van een ervaaren en kundig Genees- en Heelmeester, eene heilzaame Artzeny is, wordt niet zelden in de hand van eenen onweetenden, een Vergift! - Het is myn oogmerk niet dit te betoogen: alleen zal ik doen zien, hoe de Kwik, in onderscheide en byzondere gevallen, die door anderen niet gekend, of niet veel behandeld zyn geworden, een voortreflyk Geneesmiddel geweest is.
Een Kledermaaker had sints een geruimen tyd pyn in beiden zyne armen gevoeld, welke zich vooral aan het gewricht van het schouderblad bepaalde, en veelmaalen zo hevig ware, dat zy hem zyn werk belette: langzaam vermeerderden de aanvallen daar van, en deeden hem eindelyk zyn werk geheel staaken; verlamde de rechter arm, en maakte hem, door geduurige pynen en afmattingen, bedlegerig. - Intusschen kreeg ook zyne Huisvrouw dezelfde toevallen; doch bepaalden zich by haar meer tot de onderste Ledemaaten, die geheel styf en beweegloos wierden, zo dat ook zy genoodzaakt wierd het bed te houden. In het begin en voortgang dezer Ziekte, waren hun, door hunnen gewoonen Doctor en Chirurgyn, onderscheiden Genees- en Heelmiddelen toegediend; dan, in weerwil van dezen, verheften hunne smerten, en zy wierden dagelyks ellendiger. - In dezen toestand wierd myne hulp verzogt. - Ik beschouwde deze ellendelingen, die ieder in 't bloeijen huns levens waren, met aandoening: noch de een, noch de ander, konde elkanderen eenige hulp toebrengen. - Ik deed hun onderscheide vraagen; en daar uit bleek my, (schoon zy zulks ontkenden) dat eene voorafgaande Venerische ongesteldheid de eenige oorzaak van deze hunne toevallen was. - Ik gaf hun, ten dien einde, dagelyks eene gewoone dosis van de Billulae Hofmanni, (bestaande uit de Merc Subl.
| |
| |
Corr. et Mic. Panis) te gebruiken; waar by tevens eene zagtvoedende leefregel in acht genomen wierd.
Door dit eenvoudige middel alleen, had ik het genoegen, dat de Vrouw, nog binnen een maand, te voet gaande, my aan myne wooning, voor myne Geneezing, kwam bedanken: en, eenige dagen daarna, ook dit voetspoor van haar Man gevolgd wierd. - Echter vond ik raadzaam, dat zy, nog eenigen tyd, de voornoemde Pillen bleeven voortgebruiken, door welke Pillen, en de daar by verzeld gaande voorzorgen, zy volkomen zyn geneezen geworden.
Een Jufvrouw, in de Provintie van Gelderland woonende, had, sedert een geruimen tyd, eene lastige en pynlyke Keelontsteeking; waar voor zy, en in die Provintie, en in verscheide Hollandsche Steden, te vergeefsch naar hulp had uitgezien. Eindelyk komt zy ook in 's Hage, en vervoegt zich by my. - Na een naauwkeurig, zo plaatslyk als vraagend onderzoek, erkende ik deze Keelontsteeking, als de gevolgen eener Venerische besmetting. - De discretie voor haar persoon, en de tegenwoordigheid van anderen, deed my by haar, op eene of andere bewustheid hier van, niet aandringen: ik vergenoegde my alleen met de ontdekking, die ik, zo uit haare antwoorden, als uit het gebrek zelve, had gedaan.
Ik liet haar de keel gorgelen, met het bekende Kwikwater van den beroemden Duitschen Heel-Artz j.j. plenck, bestaande uit de Merc. Subl. Corr, Gum. Arab. et Aq. Comm.; doch waar by ik een once Roozenhonig liet mengen. Inwendig liet ik haar dagelyks een dosis van de meergemelde Pillen van hofman gebruiken.
Slegts agt dagen bleef zy in 's Hage; en keerde merkelyk gebeterd, en dus vergenoegder, naar Gelderland terug. - Ik had haar een voorraad, en tevens een Voorschrift, van beide de Hulpmiddelen medegegeeven; en ontving, na verloop van eenige weeken, het bericht, dat zy volkomen van haar Keelontsteeking geneezen was.
Een Sergeant van de Hollandsche Gardes te voet had sints twee jaaren, met eene kwynende Ziekte geworsteld. Zyne krachten vervielen; en eindelyk moest hy, door zwakheid, zynen dienst staaken. - Aan den hals hadden zich harde en pynelyke knobbels gezet; die nu opengebroken waren, en eene scherpe stinkende etterstof uitwierpen: zyne beenen wierden zuchtig en dik; en op den rug vertoonde zich een beursächtig gezwel, ter grootte
| |
| |
van eenen mans vuist. - In dezen toestand was hy reeds negen maanden te huis geweest; wordende, in weerwil van de Hulpmiddelen, die door zyn Geneesheer wierden toegediend, dagelyks erger; en wel zo, dat men nu alle hoop van herstelling verlooren gaf.
In dezen kommerlyken toestand, kwam deszelfs Huisvrouw myne hulp verzoeken. - Ik onderzogt den Lyder zeer naauwkeurig, zo in de tegenwoordige, als in de voorafgegaane, verschynzelen: en vroeg hem wyders, of hy voor of in zyn Huwelyk ooit door het Venus-smet was aangedaan geweest? deze vraag was hem nooit gedaan. - Zyn antwoord was: neen; maar wel dat hy voor eenige Jaaren by een medgezel geslaapen had, die zeer hevig besmet was. - Dit een en ander was my genoeg, om ook hier het gebruik Van de Kwik te beproeven.
Op de open zweer, liet ik dierhalven het Ung. Basilic. met de Merc. Praecip. Rubr. vermengd, aanleggen; het gezwel dekte ik met de Empl. ran. C. Merc.; en den Lyder zelven liet ik de meergenoemde Pillen gebruiken. Dan het scheen dat zyne maag deze Pillen niet kon verdraagen; want, zo dikwerf hy dezelve innam, gevoelde hy benaauwdheden en walging, en wierp ze, door eene opvolgende braaking, weder uit. -- In dit geval nam ik myne toevlucht tot de Pillen, uit de bercide Kwik van den beroemden Nederlandschen Heelmeester van wy; (uit de Merc. Subl. Corr. ad ust. bestaande,) en zag tot myn genoegen, dat deze, zonder eenigen hinder in de maag te veroorzaaken, binnen bleeven. - Verbaazend was, na eenige dagen, de uitwerking van dit alles: de Zweeren aan den Hals waren veel minder pynlyk, en gaven eene gezonde etter; het Gezwel op den Rug wierd kleinder; en de Lyder voelde zich, over het geheel, meer opgeruimd. - De overtuigende goede uitwerking hier van deed hem, in alles, aan myne voorschriften zeer oplettend zyn. En dit had het gevolg, dat deze Lyder, nog binnen de zes weeken, tot verwondering van allen die hem in zyne ziekte gezien hadden, geneezen was; en als voorheen zyne militaire diensten verrichtte.
Een Dienstmeid gevoelde, sedert eenigen tyd, een diepzittende pyn, in het midden van haar rechter scheenbeen, waarna zich hetzelve uitzette, en eene harde pynlyke knobbel voortbragt. - De pynen wierden steeds heviger, en men klaagde zulks aan den Geneesheer van het
| |
| |
huis. Deze schreef eenige Pynstillende middelen voor, en liet, om het been zelve, eene verzachtende pap aanleggen. Doch dit een en ander hielp niet. - Men verzogt, eindelyk, door voorstelling van dien Geneesheer, myne hulp. - Wy onderzogten toen het gebrek te zamen met alle oplettendheid; en ik deed myn Vriend opmerken (schoon de Meid zulks ontkende,) dat dit beenächtig Gezwel my toescheen eene Venerische oorzaak te hebben; en de Lyderes dus niet, dan door de Kwik, zoude te geneezen zyn. Zyn Ed. liet zich overtuigen; en schreef, op myn verzoek, de Pill. Hofm. voor, dewyl het Gezwel zelve met de Empl. ran. C. Merc. gedekt wierd. - De pynen bedaarden in de eerste agt dagen niets; dit deed my eenigzins wanhoopen; doch wy veranderden de Pillen; en lieten haar de Kwikpillen, volgens de bereiding van den Heere plenck, gebruiken. - De ondervinding heeft my, met anderen, geleerd, dat by sommigen de Merc. Subl. Corr. die uitwerking niet heeft, die zy somwylen by anderen voortbrengt: en zo was het ook hier. - Na het gebruik van dit laatste Voorschrift, wierd zy, hand over hand, beter, en is eindelyk geneezen.
Een Kind van twee jaaren had, byna van de geboorte af, gesukkeld, met ongemakken aan de oogen: na welke het eene handje buitengewoon dik wierd, op derzelver rugje openbrak, en eene geduurige dunne etter ontlastte. Van dezen tyd af waren de oogen beter geworden, evenwel hadden zy nog eene meer dan gewoone zwakheid overig gehouden - Men had reeds aan 't handje verscheide middelen vruchtloos beproefd. - Eindelyk verklaarde de Heelmeester, die voor hetzelve zyne hulp gevraagd was, dit gebrek als een zoogenaamde Beenëeter (spina ventosa), en dus, na zyn gedachten, ongeneeslyk.
De Ouders, zich op de uitspraak van dezen Heelmeester alleen niet vertrouwende, kwamen met dit hun kind naar 's Hage, en myn advies inneemen. - In den eersten opslag was het my moeilyk te bepaalen, voor welke ongesteldheid van vochten ik dit Gebrek moest aanzien. Eene Kropzeerige scherpte, zo dikwerf de plaag der kinderen; dan zouden de klieren, op onderscheidene plaatzen, meer zyn aangedaan; en ook deze zoude die verwoesting, die nu aan 't handje plaats had, niet maaken: eene zieklyke ontäarting van eenigen anderen aart, daar voor waren de tekens niet spreekend genoeg: 'er
| |
| |
bleefd ierhalven niets over, hoe duister dit in het tegenswoordig geval ook toescheen, dan het aanwezen van eenig Venus-gift, als de oorzaak, te erkennen. - Niemand myner Leezeren verwondere zich, dat ik, by een kind van twee Jaaren, het aanzyn van eenig Venus-gift vooronderstelle: ieder Genees- en Heelkundige weet genoegzaam, dat aan deeze onschuldige wichtjes, niet zelden, of door hunne Ouders, of door besmette Minnens, het gift dezer verwoestende ziekte wordt medegedeeld.
Op deze gelegde vooronderstelling, richtte ik myne geneezing. Ik schreef eene zeer strenge leefregel voor; meest uit bischuit, brood en melkspyzen bestaande: vervolgens liet ik, van twintig greinen Zoete Kwik, met eene genoegzaame hoeveelheid witte Zuiker gemengd, dertig poedertjes maaken; van welke het ieder avond één gebruikte: - de open zweer, op den rug van 't handje, liet ik met plukzel, in tinct Mirrh. et Spir. mastich. gedoopt, beleggen. Ik verkoos dat laatste middel, om dat ik, uit de sponsachtige zwelling van de Zweer, eene ontäarting van een of meer beendert es der voorhand vermoedde.
De geneezing met dit kind ging langzaam voort; echter berichtte men my, van tyd tot tyd, deszelfs beterschap; en, na verloop van eenige maanden, de volkomen Geneezing van dezen zogenaamden Beenëeter.
Genoeg: - men vergunne my by deze Waarneemingen, nog deze aanmerking:
Het is geenszins het nut der Kwik, dat ik, in de hier medegedeelde Waarneemingen, heb trachten te bevestigen; zulks ware, daar het nut dezer Mynstof, in de Venerische Ziektens, zo algemeen bekend is, overtollig geweest: ook niet de vreemheid der gevallen zelve; deze toch zyn, in de beoeffenende Genees- en Heelkunde, geene vreemde verschynzelen: maar, ik heb, door deze Waarneemingen, willen doen zien, hoe verkeerdelyk en ongelukkig men, by mangel van doorzicht en vereischte kunde, in het behandelen van veele Ziektens, die eenigzins buiten den gewoonen loop zyn, te werk gaat. - De Persoonen, in de hier aangestipte gevallen, waren, vóór my, reeds allen door anderen behandeld; en, zo het scheen, hunne waare Ziekte door niemand hunner in acht genomen. Wat moest 'er dus van eene behandeling, strydig met den aart eener zo verwoestende Ziekte, worden? Het denkbeeld alleen van zo veele ongelukki- | |
| |
gen, die niet zelden, langs dien weg, het slachtoffer der onkunde worden, doet de menschheid beeven!
Het is in de Heelkunde geen buitengewoon verschynzel, dat men sommige gebreken, aan alle aangewende hulpmiddelen, tegenstand ziet bieden, en alleen na het gebruik van de Kwik ziet verbeteren en geneezen; maar het is als dan ook zeker, dat deze gebreken een heimelyk Venusgift ten grondslag hebben, wiens te onderbrenging door de Kwik alleen kan bereikt worden. - Myn hooggeschatte Vriend, de beroemde Rotterdamsche Genees- en Heelmeester g. ten haaff, deelde onlangs, in eene Oog-ontsteeking, die alle middelen had tegengestaan, en eindelyk door zyn Ed. met de toediening der Kwik geneezen wierd, hier van een treffend bewys mede.
Mogten dierhalven dan ook deeze Waarneemingen, voor sommigen, aan wien de behandeling der Ziektens is toevertrouwd, in soortgelyke gevallen, tot een voetspoor verstrekken; en langs dien weg aan eenige Ellendelingen nuttig zyn! - Dit, en niets anders, is het oogmerk der mededeeling daar van. - De welvaart van den lydenden Mensch, op alle mogelyke wyzen, te betrachten, moet voor ieder Genees- en Heelkundigen, eene wet zyn!
's Hage,
September 1789.
|
|
Auteursrechtvrij