Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1789

Aanmerkingen over de nutheid van het invoeren van vreemde planten.

(Getrokken uit eene Redenvoering, sur l'Ueilité de la Transplantation, den 10 Juny 1788, door den Heer durande, te Dyon, gehouden, by het openen der Lessen over de Plantkunde.)

Daar zyn gelukkige Landstreeken, in welke de Natuur vermaak schynt geschept te hebben, om ze op te cieren met alle Planten, noodig tot het Leeven en de Gezondheid der Inwoonderen; nogthans is 'er geen of dezelve kan nog verrykt worden met voortbrengzelen van andere Gewassen; en de Plantkunde, in zo veele andere opzigten nuttig, is zulks inzonderheid door het overbrengen van vreemde Gewassen. Deeze waarheid behoeft eer herinnerd dan beweezen te worden, dewyl zy zich opdoet, zo ras wy letten op 't geen ons omringt.

De Tarwe, welke een genoegzaam voedzel oplevert voor de Inwoonders van dit Landschap, is in onze Lugtstreek niet oorspronglyk. 't Zy dezelve, gelyk diodorus heeft voorgewend, eerst van Sicilie, 't zy ze uit een anderen oord kwame, zeker is het, dat wy alle de voordeelen, welke wy van deeze Verplanting trekken, niet kunnen uitdrukken.

De Wynstok, die geen gering gedeelte van den Rykdom deezes Ryks uitmaakt, is eene vreemde Plant, uit Asië in Europa gekomen. De Pheniciers bragten de Wyngaarden op de meeste Eilanden, en verspreidden ze op 't Vaste Land; uit Griekenland kwamen zy in Italie. De Gaulen, den Wyn gesmaakt hebbende, vonden geen smaak meer in den drank van Boscheikels toebereid. De oude

[p. 103]

Volken trokken de Alpen over, zetten zich, naa behaalde overwinningen, aan de andere zyde van de Po neder, om 'er Wynstokken te kweeken. Zy vonden de kunst om den Wyn in welgesloote houten vaten te bewaaren: vervolgens plantte men in Bourgogne en Champagne den Wynstok.

De Moeskruiden, die een zo weezenlyk gedeelte van ons voedzel uitmaaken, zyn uit de Levant herkomstig: 't zyn Asiatische Planten, die thans in de Moestuinen der Europeaanen groeijen.

Het Vlas, waar van men het Linnen vervaardigt, zo noodzaaklyk voor de zindelykheid en de gezondheid, is van Persischen oorsprong; van daar werd het in Egypte gevoerd. Pythagoras bragt het uit dit laatstgemelde Land: want vóór dien Wysgeer kenden de Grieken 'er het gebruik niet van. - Indien men by dit gebruik voege de nuttigheid van 't Papier, uit Linnen-lompen vervaardigd, zo gereed als goedkoop, zullen wy de Overvoering der Vlasplanten dubbel danken

De meeste der Vrugten, die tot Tafelwellust dienen, en ons in staat stellen om versrischt de Zomerhette te wederstaan, zyn wy aan vreemde Lugtstreeken verschuldigd. Dus werden, by voorbeeld, de eerste Kerssen-Planten aangebragt door lucullus, by diens wederkomst van dien gedenkwaardigen Tocht, op welken de vermeestering der Staaten van mithridates volgde. 't Was te Ceraphonte, de Hoofdstad van Pontus, waar hy dien Boom vondt: die zich vervolgens in onze Gewesten zo zeer vermenigvuldigd heeft.

Die Planten zelfs, welke onze Bloemstukken vercieren, en zommigen een zo groot vermaak schenken, dat zy aan de opkweeking en bezorging dier Gewassen al hun zorg en tyd te koste leggen, schoon de nutheid zich bepaalt tot het streelen der oogen; die Planten, zeg ik, of althans derzelver grootste gedeelte, zyn geen Inboorelingen onzer Lugtstreeken. 't Was onder de Regeering van mahometh den IV, in den Jaare 1688, dat de Ranunkel voor de eerste keer in de Tuinen van Constantinopolen bloeide.

In deezer voege dient de Overvoering der Planten om ons te voeden, te kleeden, te verfrissen, en onze Lusthoven op te cieren. De Plantkunde, die reeds zo veel voordeels schenkt, door ons kennis te verschaffen van de Planten onzer eigene Lugtstreeke, wordt nog voordeeliger,

[p. 104]

door ons vreemde Gewassen te doen kennen. Want, uit de bygebragte, elk in 't oog springende, voorbeelden, mogen wy veilig opmaaken, dat 'er geen twyfel valt aan het bestaan van verscheide andere Planten, nog niet overgevoerd, die by ons wel zouden aarten, en met groot voordeel kunnen gekweekt worden.