Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1789

Berigt, wegens licht van zich geevende bloemen. Door den Heer Haggren, Lector in de Natuurlyke Historie.

(Uit het Zweedsch Journal de Physique.)

By toeval ontdekte ik, in den Jaare MDCCLXXXIII, een zwak schinsterend Licht op den Goudsbloem (Calendula Officinalis); ik besloot hier op nadere Proeven te neemen. Om my te verzekeren dat ik my niet bedroog, nam ik iemand met my, hem verzoekende, my eenig teken te geeven, op het oogenblik, dat hy Licht zag; en

[p. 66]

ik heb opgemerkt, dat hy altoos gelyktydig nevens my 't zelve waarnam.

Dit Licht is zigtbaarst in de na Vuur-geel trekkende Goudsbloemen; en bykans onmerkbaar in de bleeker gekleurde.

Menigmaal kan men het Licht twee of drie keeren naa elkander zien op denzelfden Bloem: doch veeltyds bespeurt men 't niet, dan naa 't verloop van eenige minuuten; en, indien verscheide Bloemen by elkander staan, ontdekt men 't Licht ten zelfden tyde, en kan het op eenigen afstand zien.

Men neemt dit verschynzel waar in de Maanden July en Augustus, by het ondergaan der Zonne, en een half uur daar naa, by eene heldere Lugt; doch als deeze vol wateragtige dampen is, of het over dag geregend heeft, is 'er niets van te ontdekken.

De volgende Bloemen geeven een meer of min sterk Licht van zich af, in de volgende orde: 1. De Goudsbloem (Calendula Officinalis). 2. De Capucine (Tropoeolum majus). 3. De Roode Lelie (Lileum bulbiferum). 4. De Indische Anjelier (Tagetes patula & erecta). Zomtyds heb ik het Licht ook gezien op de Tournesol (Helianthus annuus). Maar de geele Vuurkleur is in 't algemeen noodig, om dit Licht te veroorzaaken: nooit heb ik het waargenomen op Bloemen van eene andere kleur.

Om te ontdekken, of eenige kleine Insecten, of glimmende Phosphorike Wormen, 't zelve veroorzaakten, heb ik zulks met zeer goede Microscoopen onderzogt, zonder ze ooit te kunnen vinden.

Men mag uit de schielykheid, met welke dit Licht te voorschyn komt, besluiten, dat 'er iets Electrieks in dit verschynzel plaats heeft. 't Is bekend, dat op het oogenblik, wanneer het Styltje (Pistillum) van een Bloem bevrugt wordt, het Zaad door zyne Veerkragt uitbarst; dit deedt my denken, dat de Electriciteit zelve gepaard ging met die Veerkragt; maar naa dat ik dit Licht heb waargenomen op de Roode Lelie, waar de Helmtjes (Antherae) vry verre van de Bloembladen afstaan, heb ik ontdekt, dat het Licht op de Bloembladen zelve was, en niet op de Helmtjes. Dit deedt my denken dat dit Electrieke Licht veroorzaakt wordt door Zaadstoffe, die, los barstende, zich overal op de Bloembladen werpt.