Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1789

Leer- en Lijkrede over Joann. XI. 11. ter gedachtenis van den Wel Eerw. Zeer Gel. Heer H. Bruins, Bedienaar van 't H. Euangelium, te Naarden. Door C. Swaving, Predikant aldaar. Te Amsterdam, bij M. de Bruijn, 1789. Behalven het Voorwerk, 40 bladz. In gr. octavo.

Vertroostende en opwekkelyke aenspraken, aen de Weduwe en Naestbestaenden van den overleden Eerwaerden Bruins, mitsgaders aen de Gemeenten zo van Garderen als Naarden, in welken hy zyn dienstwerk waergenomen heeft, benevens enige verdere onderrichtingen voor de Lezers, maken den inhoud van het Voorwerk uit. De Leerreden zelve, naer aenleiding der tale van Jezus, Joann. XI. 11. Lazarus, onze Vriend, slaept, behelst ene natuurlyke characterschets van Lazarus, als een Vriend van Jezus, dien hy lief had, en van wien hy bemind werd; met ene beknopte oordeelkundige aenmerking over het gedrag en gezegde van Jezus, in dezen. - Voorts enige welgegronde daer uit afgeleide gevolgen, die ons onder 't oog brengen; hoe Jezus hier zijne Godlyke Grootheid met de tederste en gevoeligste menschenliefde verbind; hoe hoog de vriendschap van Jezus te schatten zy, hoe een vriend van Jezus hier aen beantwoorde, en welke heuchelyke gevolgen daeruit, vooral na den dood, voortvloeien. - Wyders ene ongekunstelde voordragt van des overledenens Leeraers uitgestrekte kundigheden, bekwaemheid, character, onderwys en verdere handelingen, ter opleidinge van de Gemeente; in welk een en ander de Eerwaerde Bruins, in den bloei

[p. 580]

zyns levens, in den ouderdom van nog geen volle 30 jaren, ontslapen, op ene voortreflyke wyze afgemaeld word, en waerin, naer 't eenparige getuigenis der genen, die hem van naby gekend hebben, geen vleitael plaets heeft. - Laetstlyk word deze Leerreden beslooten met ene gepaste aenmaning ter plichtsbetrachtinge, naer aenleiding der overwogene omstandigheden.

De Eerwaerde Swaving heeft dit onderwerp op ene oordeelkundige wijze behandeld, het welk zyn voorstel leerzaem maekt, en, terwyl het tot lof van zyn Vriend strekt, tevens ter eere zyner denkwyze dient, daer men 'er duidelyk zyne gematigdheid en ernstige poogingen, om die in de Kerk te bevorderen, uit af kan leiden. Van daer kon hy met zynen Amptgenoot als een Broeder leven; ‘schoon wij (zegt hy) niet in alles van het zelfde gevoelen waren, noch dezelfde leiding hadden; dit gaf ons wel opscherping en stof van onderhoud, maar maakte geen inbreuk op onze liefde.’ - Zulks doet hem, daer de predikwyze van zynen Vriend voor de Gemeente oorspronglyk, nieuw en buitengewoon was, zyne Toehoorders leeren opmerken, hoe nuttig het zy, dat de Gemeente door leeraers van onderscheiden predikgaven bediend en voorgelicht worden: en by die gelegenheid gaet hy, als van ter zyde, tegen, die vooroordeelende denkbeelden, welken nog maer al te veel in de Kerk van Nederland gekoesterd worden, als een Leeraer eenigzins van den gewoonen sleurweg afwykt. - Men sla zyne volgende voorstellingen hieromtrent gade, waertoe hy te eerder opgeleid is, om dat de denk- en predikwyze van den Eerwaerden Bruins geen algemenen byval vond.

‘Was, (vervolgt hy,) zijne manier van uitlegging, vooral van den brief des grooten Kruisgezants aan Ephesus, was ook zijne leiding van gedagten in het behandelen van zommige geloofsstukken, nu en dan, ongewoon voor onze ooren, en niet naar de denkwijs van sommigen meer geoeffenden onder ons; bemerkte men, dat hij somwijl in het algemeen bad, en zeer ruim van het Euangelie sprak: dit alles kan niemand bevreemden, die bedenkt, dat de uitlegkunde der Heilige Schrift, de behandeling van de Godlijke waarheden, de predikwijs van het Euangelie, in onze dagen, merkelijk verschillen van voorige tijden; dat 'er ook bijna geen leeraars zijn, zelfs van de eenstemmigsten, welke zich niet in het een of ander opzigt van hunner broederen denkwijs onderscheiden, over

[p. 581]

Bijbelsche gezegden en zaaken, waaromtrent men elkander, behoudens de regelmaat des geloofs, kan en moet verdraagen in de liefde; dat, eindelijk, gepaste verandering in bid- en predikwijze aangenaamer en nuttiger is, dan altoos, op denzelfden toon en sleurtrant, eenzelfdig en gedrongen voort te vaaren; en dat, ten laatsten, die leeraar nog zal gebooren worden, welke met alle de deelen van zijnen dienst, en bij alle en een ieder gelegenheid aan allen evenveel en volkomen genoegen geeft, en allen volstrekt alles is. -

En, daar wij weeten, dat nog heden blinkende flonkersterren van Neêrlands Kerk, door misduiding van hunne vrijer en edeler leer- en predikwijs, zelfs wel van onregtzinnigheid zijn verdagt gemaakt, zo is het ook niet te verwonderen, dat mijn verheven en edeldenkende medebroeder, wegens zijne vrijheid van leer- en prediktrant, al mede het ongenoegen had, dat 'er vrij onaangenaame gerugten van onzuiverheid over zijnen goeden naam wierden uitgestrooid, en verspreid tot in andere gewesten van Nederland. Gerugten en uitstrooisels, welke zichzelven genoegzaam hebben wederlegd, en van welker ongegrondheid hij zich in zijn gemoed ten volle verzekerd hield. Hij had getuigenis van allen, die hem regt kenden, ja ook van hun, die hem van elders kwamen hooren, en van de waarheid zelve. Hij wist zich ook, bij gelegenheid, van zijn blank gewisse wel te kwijten, en ontfing billijke voldoening.’