Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1789

Mathematische Uitspanningen, of Examen, gedaan by de beroepinge van een Stads Schoolmeester te Purmerende. Den 7den April, 1786. over de Arithmetica, Geometrie, Navigatie, en 't Boekhouden. Verrykt met de Oplossingen van alle de Voorstellen daar in voorkomende. Door Arnoldus Bastiaan Strabbe, Lid en Secretaris van het Mathematisch Genootschap, enz. en Leermeester der Wiskunde te Amsterdam. Te Amsterdam by P.G. Geijsbeek, en Zoon, 1789. Met een quarto Plaat, 86 bladz. In gr. 8vo.

Indien men het Lofdicht, vóór deeze Uitspanningen geplaatst, gelooven moet, dan

Vind men hier de Arithmetica.

De Meetkunde, ook in al haar deelen.
De kunst des koopmans^(*) die zeer veelen

Ten steun verstrekt, 't zy vroeg of spaê.

doch dan is de inhoud, enkel met zulke poëtische oogen doorkeeken, die gewoon zyn 1 percent voor 't geheele ca-

(*) Dit moet het Boekhouden betekenen.

[p. 536]

pitaal aan te zien. Minder hyperbolisch, doch meer naar waarheid, kunnen wy zeggen: dat 10 voorstellen uit de Arithmetica, 12 uit de Geometrie, 15 uit de Navigatie, en even zoo veel Posten uit het Italiaansch Boekhouden, den inhoud deezer Mathematische Uitspanningen uitmaaken, waar by men dan nog 3 voorstellen tot besluit gevoegd heeft: van welke de laatste dus luidt.

‘Aan de schutting van een tuin, hebbende de gedaante van eene Ellips, waar van de beide Assen tot elkander in reden staan als 3 tot 2, is een pedestal, 50 voeten hoog, zodanig geplaatst, dat een beeld van hercules, 10 voeten lang, boven op dien pedestal staande, in het oog eens aanschouwers, die zich op den langsten As, 20 voeten van het middenpunt der Ellips bevindt, het mogelyk grootste schynt te zyn. Men vraagt, hoe uit deeze bepaalingen de inhoud van den tuin gevonden kan worden?’

Behalven deeze drie laatste voorstellen, die ook niet opgelost voorkomen, hebben alle deeze vraagen gediend, zoo als in den tytel vermeld is, ter Examinatie van een Stads Schoolmeester te Purmerende. Welk Examen men den Heer strabbe had toevertrouwd, en die 'er dus ook een omstandig bericht van geeft, uit het welk blykt, dat ariaan alblas, Schoolmeester en Voorzanger te Muiden, de plaats verkreegen heeft. De opsteller heeft den byna algemeen heerschenden smaak der Schoolmeesteren, in uitgewerkte Examens, door de uitgave van dit stukje, trachten te gemoet te komen. De beknopte oplossing van zommige voorstellen kan hem, in dat opzicht, eenigzins verdeedigen: maar, over 't geheel genomen, is de smaak der Schoolmeesteren nog zoo vééle eeuwen agter uit, dat men byna geen smaak moet bezitten, indien men het gros van hen wil voldoen. Is 'er eenige smaak gelegen, in de ligtste voorstellen geheel uitgewerkt te vorderen? - Even zoo min, als dat een Leerling, die zeer goed leezen kan, weder in het a.b. boek begint te spelden. - Ons bedunkens, hadden die makkelyke voorstellen wel onuitgewerkt kunnen blyven; zy, die dezelve niet kunnen oplossen, zullen de zwaardere, schoon uitgewerkt zynde, niet verstaan: zoo dat men weinig, of geheel geen', vrucht van die oplossingen kan verwachten. De vrees, dat een ander den Moriaan zou wasschen, moest 'er den Schryver niet toe overgehaald hebben.