Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1789

Natuurkundige Vermaaklykheden, en onderscheiden aartige oefeningen, zamengesteld en uitgevoerd zo te Parys als aan verscheiden Hoven van Europa, door den Ridder M.J.J. Pinetti Willedale de Merci, Professor en Demonstrator der Physica, Lid van verscheiden Academien, gepensioneerd door het Hof van Pruissen, gerecommandeerd door verscheiden Koningen en souveraine Vorsten van Europa, Ridder der Orden van St. Filip, Ingenieur- Geographist en Finantieraad van Z.D.H. den Prins van Limburg-Holstein, enz. Naar den nieuwen en, door den Autheur, met zes nieuwe Natuurkundige proeven vermeerderden franschen druk vertaald. Te 's Gravenhage by J. Gaillard, 1789. In gr. 8vo. 80 bladz.

De Dichters hebben eene zinryke en tevens zeer eigenaartige afbeelding van het Gerucht gegeeven, door hetzelve by eenen sneeuwbal te vergelyken, die, van een hoogen berg afrollende, hoe langer hoe grooter wordt. Immers hier door wordt het geheel duidelyk, dat een uit verre landen komend Man, met zoo veel tytels en Rekomandatiën voorzien, ook by onze Natie, zich als een ontzaglyk groot wezen moet vertoonen. Dan, gelyk de sneeuwbal des Geruchts, het vuur der beproeving naderende, niet zelden, van ontzaglyk groot, onëindig klein wordt, zo gaat het ook dikmaals zodanig met beruchte Vreemdelingen, die, by een naauwkeurig onderzoek, van zeer groote Reuzen, kleine Dwergen worden. Wy kunnen niet ontveinzen, dat de Natuurkundige Vermaaklykheden van den Heer pinetti, welke met zoo veel geruchts in ons Vaderland gekomen is, ons ook een voorbeeld van dien aart gewezen hebben.

Hy heeft in dit stukje 37 Proeven zyner Oefeningen beschreven, welke in zoo veele zogenaamde Hoofddeelen voorkomen. Dan, behalven dat dezelven van te weinig gewigt waren, om beschreven, en nog minder om vertaald, te worden; zoo zyn ze ook voor onze Natie geen van allen nieuw, als zynde niet alleen veele in s. witgeest, Natuurlyk Toverboek, te vinden, van het welk de 9de druk, reeds in den jaare 1713, is in 't licht

[p. 207]

gekomen; maar men treft 'er zelfs eenigen van aan in w. van westen, Mathematische Vermaaklykheden; zynde de 3de druk van dat Boekjen, reeds Ao. 1644, uitgegeeven. Doch, om niets zonder bewys te stellen, tekenen wy hier ter loops enkel een zestal Proeven aan, welken men by witgeest, even zo goed, als by pinetti, beschreven vindt:

pinetti's Nat. Vermaakl.	witgeest, Nat. Toverboek.
IVde Hoofddeel.	2de Proef,	10de Boek.
Vde Hoofddeel.	17de Proef,	1ste Boek.
Xde Hoofddeel.	12de Proef,	1ste Boek.
XIIde Hoofddeel.	13de Proef,	3de Boek.
XXVste Hoofddeel.	8ste Proef,	11de Boek.
XXXVste Hoofddeel.	61ste Proef,	1ste Boek.

Uit deze weinige Voorbeelden blykt, dat de zoo veel geruchtsmaakende kunstgreep, om iemand het hembd uittetrekken, zonder hem uittekleeden, en zonder een medehelper nodig te hebben, het welk de Heer pinetti zelv' een vreemd stuk noemt, en het geen hy ook (volgens de Aant. onder dit 35ste Hoofddeel geplaatst,) in tegenwoordigheid van H.D. en K. Hoogheden, in 's Hage, op den Nederduitschen Schouwburg, aan zekeren Heer sandberg, tot verwondering der Aanschouweren, verricht heeft, reeds in de voorige Eeuw, in ons Vaderland bekend was, en door witgeest beschreven is.

Daar wy enkel het voor ons liggend Boekje, en geenzins de Bekwaamheden, of daadelyke Kunstöefeningen, van den Heer pinetti beöordeelen, nadien wy dezelven niet gezien hebben; zo moeten wy onze Leezers dienaangaande melden: dat die zelfde Heer, schoon een Dwerg in dit Boekje zynde, echter een groot man in zyne Kunstgreepen kan wezen: hoewel het dan nog zeker blyft, dat men beter, en onze Natie meer dienst, zoude gedaan hebben, wanneer men, in plaatse van pinetti's Amusemens Physiques, zeker Werk van m. decremps, met het vervolg, uit het Fransch vertaald had, het welk te Parys, in de Jaaren 1784 en 1785, in 't licht is gekomen, onder den titel: La Magie blanche devoilée, ou Explications des Tours surprénants, qui font depuis peu l'Admiration de la Capitale &c. en Supplement a la Magie blanche dévoilée &c. Nadien deeze beide Boekdeeltjes eene naauwkeurige verklaaring bevatten van byna alle de Kunstenaryën, welke door den Heer pinetti hier te lande vertoond zyn.