Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1789

[p. 112]

Brieven over het bestuur der Colonien Essequebo en Demerary, gewisseld tusschen de Heeren Aristodemus en Sincerus, nevens Bylagen, betrekkelyk tot deeze briefwisseling. Elfde en Twaalfde Stuk. Te Amsterdam, by W. Holtrop, 1788. In gr. octavo.

By een Brief van Sincerus, in 't XIde Stuk, strekkende grootlyks om zyne voorheen aangevoerde klagten nader te versterken, en de noodzaaklykheid van redres in de bestuuring der Colonien, op een regtmaatigen voet, ten nadruklykste te toonen, komt in het XIIde Stuk nog eene Proeve ter verdeediginge van de Planters in Essequebo en Demerary, opgesteld door den Nederlandschen Uitgeever, welke deeze Brieven meermaals met zyne aanmerkingen, ter verdeediginge dier Planters, vergezeld heeft doen gaan. - Aanleiding tot het opstellen deezer Proeve heeft gegeeven het voorgevallene, by gelegenheid van een herhaald adres. De Ingezetenen der Colonien, naamlyk, eenigen tyd vrugtloos op de gehoopte herstelling gewagt hebbende, beslooten voorts, tot het maaken van een nieuw adres, aan de Heeren Directeur Generaal en Fiscaal dier Colonien, gedagtekend 2 Oct. 1787. Het zelve is door die Heeren overgezonden aan de West-Indische Compagnie, en de Heeren Bewindhebbers ter praesidiaale Kamer Amsterdam hebben het in handen van den Souverain overgegeeven, by eene Missive, in dato 22 January 1788, met hunne nevensgaande bedenkingen deswegens, die voor de Colonisten gantsch niet gunstig zyn. Ter deezer gelegenheid heeft de aangeduide Schryver de bovengemelde Proeve vervaardigd, welke hy in drie voornaame stukken verdeelt. ‘Ik zal, zegt hy,

In de eerste plaats my toeleggen, om den leezer een denkbeeld te geeven, wie de perzoonen zyn, welke ik verdeedige, en in welke omstandigheeden zy verkeeren.

Ten tweede, zal ik nagaan wat deeze perzoonen in het adres, dat door hun aan den Directeur Generaal en Fiscaal gemaakt is, en 't welk door de praesidiaale Kamer van Amsterdam aan den Souverain gezonden word, te kennen geeven.

En eindelyk ten derden, zal ik onderzoeken, op welk eene wyze dit adres by de praesidiaale Kamer van Amsterdam word opgevat; en of die opvatting billyk en redelyk is,

[p. 113]

dan wel of zy als een gevolg van een verkeerd en ongegrond systhema moet worden aangezien.

Onder deeze drie hoofden komt eene reeks van aanmerkingen voor, die der overdenkinge van allen, welken het belang van 't welzyn deezer Colonien voor den Staat kennen en ter harte neemen, dubbel waardig zyn: en 't geen 'er onze Schryver verder byvoegt, wegens het oogmerk en het gedrag der Planters, stelt hen in een zo gunstig daglicht, dat het diene om de verdeediging des Schryvers, ten behoeve van de zodanigen, kragtig aan te beveelen. Dan misschien zou dit verydeld kunnen worden, door ééne haatlyke bedenking; het welk hem noopt, om dezelve, ten besluite, nog ernstig tegen te gaan.

‘Men heeft, zegt hy, reeds seedert eenigen tyd in stilte getracht aanneemlyk te maken, en thans komen zommige 'er, schoon ingewikkeld, echter niet onduidelyk voor uit, als of de meeste Planters in Essequebo en Demerary voorneemens waren, om zich, na de Expiratie van het Octroy, van het moederland te onttrekken, en op hun eigen beenen te staan. - Ik wil een ieder die aan het wankelen mocht geraken, om aan deeze beschuldiging gehoor te geeven, wel eens ter bedenking voorstellen:

Of het niet ten uiterste dwaas en onstaatkundig zou zyn, dat Planters, met diergelyke oogmerken bezield, de uitvoering van eene zodanige onderneeming tot het expireeren van het Octroy zouden uitstellen. - Wat geeft of neemt de tyd van de Expiratie van het Octroy van de Westindische Compagnie tot het uitvoeren van eene zodanige onderneeming? - Maar bovendien, welke redenen zouden toch immer den Planter kunnen beweegen, om eene zo onvoorzichtige en voor hem geheel doodelyke stap te wagen? Oneindig minder bezwaarlyk zou het zyn om redenen te vinden, waarom men den Planter thans van deeze verdenking tracht te beschuldigen. Dan ter zaake.

Zyn de Planters onvergenoegd over den Souverain? Verre daar van daan! - Zy dragen den Souverain de zuiverste liefde en hoogachting, den diepsten eerbied, de getrouwste onderwerping toe. - Alle hunne verrichtingen, alle hunne adressen brengen hier van de klaarblykende getuigenissen meede. - Zy hebben hunne grievende, hunne ondraaglyke bezwaaren, met den diepsten eerbied aan den Souverain voorgedragen; zy hebben op de bedaardste wyze aan den Souverain aangetoond, op

[p. 114]

welk eene feitelyke en geheel ongehoorde wyze de Compagnie de geheele Constitutie hunner regeeringsvorm den bodem heeft ingeslagen, en, in plaats van dezelve, de allervreemdste en schadelykste nieuwigheden ingevoerd; - en hoe de Compagnie, het geheele oogmerk van landbouwende Colonien ten nutte van het geheele Vaderland, buiten het oog schuivende, dezelve integendeel in vruchtdragende etablissementen ten haaren behoeve zoekt te verkeeren, en ter bereiking van dat oogmerk den Planter met allerdrukkendste belastingen te bezwaaren.

Zy zien en ondervinden hoe de Compagnie alle middelen in het werk stelt, om het helder licht van hunne memorien en adressen te benevelen, en den Souverain, was het mooglyk, in vooroordeelen te brengen, of te houden. - Zy blyven zich egter op eene eerbiedige wyze verdeedigen, zy getroosten zich alles met het achtenswaardigste geduld, en zelfs, niettegenstaande zy in hun laatste adres toonen, dat zy alle reden hadden, om aan eene spoedige uitkomst te wanhoopen, ontvalt hen echter, ten aanzien van den Souverain, geen een onverduldig woord. - Integendeel verklaren zy, dat zy zich, (indien zy al eens genoodzaakt zyn, om in het tegenwoordig oogenblik zelve ordre tot weering van confusien, uit regeeringloosheid spruitende, te stellen,) echter aanstonds aan den wil van den Souverain zullen onderwerpen, zo dra hen dezelve zal bekend zyn.

Kan men klaarder teekenen van onderwerping, getrouwheid en eerbied verlangen? En vervalt hierdoor niet van zelve alle de verdenking van afval, die men, om de wezentlyke belangen van den Planter uit het oog te schuiven, heimelyk en ingewikkeld, schoon duidelyk genoeg, nu weder op nieuw aan denzelven schynt aan te tygen.

Nog een woord, en dan zal ik eindigen. Men legge my niet te laste, dat ik den Leezer in een denkbeeld heb willen brengen, als of geheel Essequebo en Demerary volkomen eenparig over de Violatie van de Constitutie klaagde. - Ter afweering van dit misbruik dient, dat ik al te wel weet, dat 'er zich ook onder de Planters bevinden, die de oogmerken van de Compagnie begunstigen. - Alleenlyk zeg ik hieromtrent, dat ik met genoegen de verdeediging van de bezadigde tegenstanders der nieuwigheeden op my heb genoomen, en

[p. 115]

dat ik nimmer myne pen zou willen leenen, om de voorstanders van nieuwigheeden te ondersteunen.

Thans oordeele de Leezer zelve. - Ik leg myne pen neder, in het streelend vertrouwen, van ten minsten iets toegebracht te hebben, om de deerlyk aangerande onschuld te verdeedigen.’