Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786

Aanmerkingen over de evenredigheid in het maakzel van Noachs arke.

Drie honderd Ellen zy de Langte der Arke, vyftig Ellen haare Breedte, en dertig Ellen haare Hoogte. Gen. VI. 15.

Aan de Heeren Schryveren der Alg. Vaderl. Letteroef.

Myne Heeren!

Het uitmuntend Bybelverklaarend Werk van J.D. Michaelis, Nieuwe Overzetting des Ouden Testaments, doorleezende, trof ik, ten opzigte van de Evenredigheid der Lengte, Breedte en Hoogte van Noachs Ark, Gen. VI. 15, opgegeeven, deeze bedenking aan. ‘Of men reeds te vooren Schepen gekend, dan wel of God, Noach, in eene te vooren geheel onbekende zaake, onderrigt hebbe, en dus, by gelegenheid van den Zondvloed, der Menschen kundigheden, door eene onmiddelyke openbaaring uitgebreid, weet ik niet te bepaalen. Zo veel is gewis, dat hy de Langte, Breedte en Diepte van het Schip aangeeft; en zo my berigt wordt, heeft men van deeze anderzins ongewoone evenredigheid, ten tyde van het Bestand, in 't Jaar 1690, tusschen Holland en Spanje geslooten, by gelegenheid eener weddingschap, de proef genomen, en de evenredigheid ook zeer goed bevonden. Zedert raakte zy, by 't weder aanvangen van den Oorlog, buiten gebruik, om dat men zulk een Vaartuig tot het voeren van geschut ongeschikt vondt. Eene Zwaarigheid, waar uit men zeker tegen Noachs Vaartuig, niets inbrengen zal.’ bl. 74. 75. - De verdienstlyke Nederduitsche Vertaaler geeft onder de lyst der Drukfouten, hier over deeze bedenking op. ‘Ik heb getragt, met betrekking op deeze

[p. 158]

Schepen, by eenige voornaame Kenners van onze Vaderlandsche Geschiedenissen, eenig nader berigt te bekomen. Doch alles is vrugtloos geweest en men heeft 'er geen 't minste spoor van kunnen vinden. De Heer michaëlis de bron niet aanhaalende waar uit hy dit geschept heeft, was het my niet mogelyk, de egtheid deszelven, op een bepaalder wyze, na te gaan.’

Ik had onlangs gelegenheid om te spreeken met een Heer, in onze Vaderlandsche Geschiedenissen bedreeven, en een groot liefhebber der Scheepsbouwkunde, deeze dagt my geschikt om dit in 't duister gelaaten stuk op te helderen: de uitslag beantwoordde aan myne verwagting ten vollen; ik neem de vryheid zyne my medegedeelde aanmerkingen UE. toe te zenden, om, in uw Mengelwerk, eene geschikte verzamelplaats voor dit slag van ophelderende Waarneemingen, gevoegd te worden. Zy kwamen hier op neder.

Het berigt dat 'er hier te Lande Schepen op die maat gebouwd zyn, vindt men in de Kronyk van Hoorn door Velius, bl. 271. 272. In den Jaare 1694, begon men aldaar Schepen te bouwen, die men Gaings of Fluitschepen noemde: dezelve waren viermaalen zo lang als wyd. Hoe zeer men dit maakzel eerst belachte, voeren deeze Schepen zo voorspoedig, dat men welhaast geene andere tot de Houtvaart op de Oostzee schikte: zy waren uitsteekend in de zeilaadie by den wind, gingen weinig diep en konden veele lasten voeren: zy werden zo gezogt, dat men in acht jaaren tyds, te Hoorn, meer dan tachtig bouwde en uitrustte. - In 't vervolg maakte men die Fluitschepen nog veel Naauwer, naar evenredigheid van de Langte. Een der voornaamste uitrusters was zekere Pieter Jansz Livorne, door Velius geheeten, doch door simon de vries, pieter jansz de Mennonist genaamd, die in den Jaare 1604 'er eenige liet bouwen door Pieter Reynierse, welke slegts een zesde van de Langte tot haare Wydte hadden, en een tiende van de Langte tot haare Holte; en dus met de voorgestelde evenredigheid der Arke van noach overeenkwamen: welk Godlyk Beslek deeze Lieden vaststelden dat men moest volgen, om 'er alle Zeeschepen naar te bouwen.

Dit kon, voegde die Heer 'er nevens, de aanmerking van den Hongleeraar Michaelis staavende, wel aankomen in tyd van Vrede, en om op de Oostzee te vaaren; doch ze zouden veel te Naauw zyn om 'er Geschut op te

[p. 159]

plaatzen. - Maar men behoefde, volgens 't bericht van dien kundigen Heer, tot de voorgaande Eeuw niet op te klimmen, om Schepen, in die evenredigheid gebouwd, aan te treffen. Eenige jaaren geleden, was 'er te Amsterdam nog een Schip verkogt, bekend onder de soortnaam van Hoornsche Kat; 't welk honderd zeven- en twintig voeten en een vierde lang, twee- en twintig voeten en acht duim wyd, en dertien voeten drie duim hol was; in den Jaare 1741 gebouwd: 't zelve zou, volgens het bestek van Noachs Ark, honderd zeven- en twintig voeten en een half lang, een- en twintig voeten twee duim wyd, en twaalf voeten acht duim hol hebben moeten weezen. Eene evenredigheid, welke, gelyk ieder ziet, zeer naby komt. - Hy helderde het nog op, door het voorbeeld van de Ykertjes, die de Turf uit de Veenen aanvoeren, als die niet meer dan eene zesde van de langte voor de wydte, en voor de holte, den bovenlast medegerekend, meer dan een tiende hebben. 't Is waar, die leggen zeer rank om mede te zeilen, als ze belaaden zyn; doch dit ontstaat daar uit, dat de Laading van beneden tot boven toe van eene zwaarte is. - Dan, behalven dat de Ark van Noach alleen te dryven hadt, kon de schikking van den last zodanig ingerigt worden, dat de zwaarste benoodigdheden onder in kwamen.

Ik zai hier niets meer byvoegen, dit eenvoudig onopgesmukt verslag genoegzaam oordeelende, om de verlangde opheldering aan de woorden van michaelis by te zetten, en het door hem bygebragte, wat de groote hoofdzaak betreft, te staaven: en alleen nog, ten slot, aanmerken, dat de bespotters van den Bybel hunne onkunde te deerlyk verraaden, wanneer zy, uit deeze anderzins ongewoone evenredigheid, aanleiding neemen om noachs Ark voor te stellen als een Vaartuig, dat leggen noch dryven kon, en dit Godlyk Scheepsbestek, gelyk zy het lachend noemen, in een bespotlyk licht te plaatzen. Ik blyf

Uw begunstiger,

L.S.