doch het toebereiden van het Land, het droogmaaken, en de nuttigsie gedeelten van dien arbeid verstaan zy geheel niet. De eerste en algemeenste deezer bewerkinge is desgelyks by de Venetiaanen, en in de vlakten van Lombardye in gebruik; doch het is in Argau en Emmenthal alleen, waar die van Bern het stelzel der Landverbetering tot volkomenheid gebragt hebben. Hier verzuimt men niets: men neemt de tyd waar om het land te laaten onderloopen, de gesteltenis des lands, de natuur van water en grond beiden, de hoeveelheid van mest welke dezelve vordert, en het mengzel van bemesting, meest dienende om elk land te verryken, met verscheiden andere byzonderheden; die de gelukkige vrugten zyn van lange oplettenheid en onvermoeiden arbeid.
Het Volk in Sanenland vernoegt zich met de Landen in den Wintertyd te mesten; doch zy doen het zonder eenige evenredigheid in 't oog te houden, en door geen regel waar te neemen, in het bewateren, blyven eenige Landen te droog, terwyl andere geheel onder leggen, en het Land de helft niet voortbrengt van 't geene het kan voortbrengen.
Alle soorten van groenten komen hier veertien dagen, zomwylen eene geheele maand, laater dan elders voort; doch zyn doorgaans beter van smaak. In de geheel koude valeien, waar, in de maand April, de Sneeuw nog eenige voeten dik ligt, is het niet vreemd dat men versche mest op de Sneeuw strooit, die dezelve spoedig doet smelten: en binnen korten tyd ziet men verscheide tuinen, aangelegd en beplant te midden van groote vlakten enkel sneeuw.
Met veel moeite heeft men hier de Aardappelen ingevoerd, het vondt grooten tegenstand; die op 't gebergte groeijen zyn veel beter dan die in de valeien geplant worden. Thans is het een geliefde Volksspyze; en daar ze ontheeven zyn van de Tienden, gebruikt smen ze, op veele plaatzen, in stede van Koorn.
De Alpische Boon is lekker, en misschien de Plant die de voordeeligste in dit Gewest mag heeten. Men maalt ze tot meel om 'er brood van te bakken; de bladeren dienen tot voedzel der Schaapen, en de stammen gebruiken ze om hunne stallingen van binnen te dubbelen.
Naa dat de Koophandel in Kaas hier is ingevoerd, heeft het bouwen van Koorn van jaar tot jaar afgenomen: in geheel Sanenland wordt thans geen een ploeg gevonden. Hier en daar worden kleine plekjes grond met Hennip en Vlasch beplant, en andere met Tarwe en Garst. Het land wordt eens gemest, dan met een spaade gekeerd, en brengt dikwyls in Tarwe, van zes tot twaalfvoudige vrugt voort, in Garst van acht tot twintig voudig. Haver en Rogge zyn 'er geheel onbekend: en zelfe die kleine hoeveelheid van Koorn, welke 'er gezaayd wordt,