Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786

Verslag van de zonderlinge en hoogstgevaarlyke wyzen om vogel-eyeren te zoeken en vogels te vangen, op de Orkney- en Ferroe-eilanden.

(Overgenomen uit Mr. pennant's Arctic Zoology.)

Op de bekende verzameling van Eilanden in de Caledonische- of Noordzee, de Orkney-Eilanden geheeten, leeven veelen der Inwoonderen, geduurende zeker jaarsaisoen, geheel van de Eyeren der Vogelen, die zich in de klooven der rotzen onthouden. De wyze, om dezelve te verzamelen, is zo hoogsthachlyk, dat elk daar uit ten vollen kan opmaaken, tot welke uitersten het gebrek aan voedzel in staat is den Mensch te dryven.

Copinsha, Hunda, Hoy, Foula en Noss Head, zyn de vermaardste Klippen, en de nabuurige Inwoonders de ervaarendste en stoutste klimmers, om den prooy te bekomen. De hoogte van eenige is meer dan vyftig vademen; de zyden zyn bezet met klooven, alleen genoegzaam voor de Vogelen om in te rusten en Eyeren te leggen. By deeze zullen de gevaarveragtende Vogelaars opklimmen, onbeschroomd van de eene tot de andere gaan, en, met dezelfde onbeteuterdheid, Everen verzameld en Vogels gevangen hebbende, nederdaalen. Op de meeste plaatzen doet men het van boven. De Vogelvangers worden nedergelaaten van de hoogte, by een touw, zomtyds van Stroo, zomtyds van Zwynenborstels gemaakt; dit laatste keuren zy boven een touw van Hennip; dewyl het zo ligt niet doorsneeden wordt door de scherpe kanten der rotzen; het Strootouw ontdraagt te ligt. Zy vertrouwen

[p. 14]

zich aan een enkelen medehelper, die zyn Makker laat zakken, het touw vasthoudt, en op zyne sterkte alleen steunt: deeze begeeft hem dikwyls, en de waaghals valt zich op de Klippen te pletter, of verdrinkt in de daar onder barnende Zee. Het touw wordt menigmaal van plaats tot plaats verlegd, met al de zwaarte van den Vogelaar en zyn vangst. De Man die hoven staat, ontvangt de daartoe noodige tekens; zyn Makker is dikwyls uit het gezigt, en weet, door behulp van een stok, zich van de uitsteekende punten af te stooten, en het Ietzel, daar van te vreezen, te ontgaan.

In Foula vertrouwen zy zich aan een kleinen paalin den grond gedreeven, of verlaaten zich op een kleinen steeker, welken de Inboorelingen veeltyds by zich draagen; deezen zetten zy in den grond, binden daar aan een touw, daalen 'er by neder, en klauteren, de vangst volvoerd hebbende, 'er weder by op. Weinigen, van die deeze wyze van doen volgen, sterven hunnen natuurlyken dood, en wordt zulks niet veel geteld; de menigvuldige voorbeelden verdooven die aandoening; van het gevaar verwittigd, zeggen zy: ‘myn Vader stierf ook dien dood!’ 't Is jammer dat de oude Noorweegsche Wet hier niet in kragt gebleeven is: deeze merkte dien dood aan als eene soort van Zelfmoord. De naaste Bloedverwant moest, (in gevalle men het lichaam kon zien) derwaards gaan, om het te haalen: weigerde hy zulks, dan werd het lyk den heiligen grond of de gewyde aarde ontzegd.

Dan, de zonderlingste wyze van Vogelvangen ontmoet men op de Klip van Noss; een groote Klip van het Eiland Noss, door zekeren onbekenden schok afgescheiden, en niet meer dan omtrent zestien vademen van 't zelve gelegen. Deeze is van dezelfde verbaazende hoogte als de tegenoverliggende steilte, met een woelende Zee tusschen beide, zodanig, dat de tusschenklove alles, wat schriklyk is, oplevert. Een zeker veelwaagende Rotsbeklimmer was in een boot derwaards geroeid, en beklom de hoogte, zette eenige staaken vast in de weinige aarde op den top; en werden daar aan beantwoordende staaken gezet op den rand van de tegenoverliggende rots. Men wist touwen vast te krygen aan de wederzydsche staaken, en 'er een sleede op te plaatzen van mandwerk, daar aan vast gemaakt; door het behulp van een ander touw, daar mede gelykwydig, haalt de Vogelaar zich over, en komt met zyn buit te rug.

Op de Ferroe-Eilanden, omtrent tweehonderd en tien my-

[p. 15]

len len ten Noord-Westen van Noord-Schetland afgelegen, is de wyze van Vogelvangen zo zonderling en hoogstgevaarlyk, dat dezelve hier bovenal plaats verdiene. Noodzaaklykheid en dringende behoefte dryft den Mensch tot verbaazende onderneemingen. De rotzen, waar de voorwerpen huns vangsts huisvesten, zyn dikwyls tweehonderd vademen hoog; de vangst geschied van boven en van beneden. - In het eerste gcval voorzien zich de Vogelaars van een touw, tachtig of honderd vademen lang. De Vogelaar maakt het eene einde om zyn middel en tusschen zyne beenen vast, beveelt zich aan de bescherming des Almagtigen, en wordt door de anderen nedergelaaten, die een stuk houts op den kant van de rots leggen, om het touw voor schuuring op den harden kant van de rots te bewaaren: daarenboven is een dunner touw aan 't lyf van den nedergelaatenen vastgemaakt, met welke hy de tekens geeft om hooger opgehaald of laager nedergelaaten of van plaats veranderd te worden. De laatste bewerking gaat van een groot gevaar vergezeld, door het losraaken der steenen, die dikwyls op zyn hoofd rollen, en hem ongetwyfeld zouden verpletten, indien hy 'er niet tegen gewapend ware met een dikke muts; doch deeze wordt niet bestand gevonden om hem te beschutten tegen de grooter klipbrokken. De behendigheid der Vogelaars is verbaazend. Zy zetten den voet tegen den uitsteekenden kant eener steilte, en stooten 'er zich eenige vademen van af; met een bedaard oog verneemen zy de plaatzen waar de Vogels nestelen, en zich verbergen. Dit is zomwylen in diepe holen. De Vogelaar begeest 'er zich in, maakt het groote touw van zich los, en vast aan een steen: op zyn gemak verzamelt hy den buit, hangt dien aan zyn gordel, en gaat, het touw weder aangegord hebbende, op dien hangenden zetel zitten. Zomtyds stoot hy zich van de rots af, en vangt, met een Vogelnet aan 't einde van een stok, de oude Vogels die na en van hunne nesten vliegen. Wanneer hy dit gevaarlyk werk volvoerd heest, geeft hy zynen vrienden, boven, het teken om hem op te trekken, die zulks onmiddelyk doen, en de zo moeilyk behaalde winst met hem deelen. De veeren worden bewaard om te verkoopen en te verzenden; het vleesch gedeeltlyk versch gegeeten; doch meerendeels tot wintervoorraad gedroogd.

Het Vogelvangen, van beneden, gaat desgelyks van gevaar vergezeld. De party gaat op den tocht in een boot.

[p. 16]

Wanneer deeze aan den voet der rots gekomen is, klimt een der onverschrokkendste, een touw om zyn middel vastgemaakt, en zich met een langen stok met een haak aan 't einde voorzien hebbende, opwaards, of wordt door zyne makkers opgestooken, die een stok onder hem brengen, tot de naaste plaats waar hy den voet kan zetten. Hy haalt, door middel van het touw, een ander zyner Medevogelaaren op; en de overigen gaan op die zelfde wyze na boven, elk voorzien met een touw en een vogelstok. In deezer voege zetten zy den weg opwaards voort, tot zy de hoogte, waar de Vogels zich onthouden, bereiken, en de rots, zo veel mogelyk, omgaan, om ze op te zoeken. Altoos werken zy met hun beiden; de een maakt zich vast aan het touw van zynen Makker, en, op plaatzen waar de Vogels zich beneden hem genesteld hebben, laat hy 'er zich by zakken, wanneer zyne veiligheid alleen berust in de sterkte zyns Makkers, die hem weder op moet trekken: doch het gebeurt, zotmyds, dat de bovenste Man door de zwaarte wordt overgetrokken, 't geen beider gewissen dood ten gevolge heeft. Zy werpen de gevangen Vogels in de boot neder, welker roeijers op de beweegingen der Vogelaaren letten, en altoos gereed zyn tot het ontvangen van den prooy. Niet zelden besteeden zy acht dagen achter den anderen in dit gevaarlyk werk, en neemen hun verblyf in de groote rotsgaten.