Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786

[p. 590]

De pligt van ieder waar Patriot in het tegenwoordig voor der Burgeren Vryheid en Leeven allergevaarlykst tydstip. En hoe ieder, naar zyne byzondere omstandigheden, op de best geschiktste wyze, ter bescherminge van 't Vaderland, kan en moet medewerken. Te Haarlem, by Fr. Bohn, 1786. In gr. 8vo. 32 bladz.

Gemeen Schip, zegt het bekende spreekwoord, gemeen gevaar; en in zodanig een geval moet ieder, die slegts eenig belang stelt in de redding uit het gevaar, de hand aan 't werk slaan, om de veiligheid van allen, en zyn eigen behoud, te bewerken. In zulken toestand beschouwt de Opsteller van dit Geschrift, niet ten onrechte, ons Gemeenebest; dit noopt hem in allen de Vaderlandsliefde op te wekken; en dezulken, die den naam van Patriotten voeren, maar in eene laauwe traagheid uitvlugten op uitvlugten zoeken, om zig genoegzaam van alle werkzaamheid in deezen te ontslaan, de verkeerdheid van dit hun gedrag te doen opmerken. Hy erkent gereedlyk, dat zy niet alleen hieromtrent op dezelfde wyze werkzaam kunnen zyn; doch hy beweert, dat 'er, buiten eenige onvermogenden, maar weinige onder ons gevonden worden. welken niet langs den eenen of anderen weg, door lichaamlyke of verstandlyke poogingen, met raad of daad, de behulpzaame hand kunnen bieden, en dus den Vaderlande dienstig zyn. Ter duidelyker voordragte hier van schift hy allen daartoe betrekkelyk in vier Classen; en toont hoe genoegzaam een ieder in zyne soort ten nutte werkzaam kan zyn; toonende teven, hoe sterk een ieder, als een Voorstander van 's Lands welweezen, onvermydelyk verpligt is, het zyne, naar zyne bekwaamheid en omstandigheden, hieromtrent werkstellig te maaken, of dat hy anders den eernaam van Patriot onwaardig zy. Verder besluit hy dit zyn voorstel met eene opwekkende en aanmoedigende Aanspraak, ter handhaavinge dier Vryheid, welke onze Voorvaders ons verworven hebben, die door het Nageslacht maar al te jammerlyk verwaarloosd is, en tot welker herstelling Nederlands Volk, in de tegenwoordige omstandigheden, ten kragtigste geroepen wordt. De wyze, waarop de Autheur dit alles voordraagt, is manlyk doch tevens bescheiden; en dus, onder eene duidelyke voorstelling van zaaken, zeer wel ingerigt om by veelen invloed te hebben. Hy bedoelt in geenen deele een on-

[p. 591]

bezonnen yver, maar eene welbestierde vuurigheid voor 's Lands weezenlyk heil; waaromtrent het geen hy in de Burger Societeiten (welker bywooning en handhaaving hy, voor de daartoe geschikten, ten sterkste aanbeveelt,) vereischt, in dit geval ten getuigen verstrekke.

‘Zullen, zegt hy, de Burger-Societeiten weezenlyk voordeel doen, zullen zy in de daad toe onderschraaging onzer Vryheden, Rechten en Voorrechten dienen kunnen; alles moet hier met de uiterste bedagtzaamheid, omzigtigheid en voorzorg behandeld worden; de kundigeren moeten het 'er steeds op toeleggen, min kundigen behoorlyk, naar zy het verlangen, te onderrichten; terwyl deeze laatste, gebruiken zy dit gezelschap niet slechts om den schyn van Patriotten te hebben, en onder denzelven gerust in hunne werkeloosheid voort te gaan, het 'er met alle kragt op moeten toeleggen, zich hoe langs hoe kundiger te maaken; zich van tyd tot tyd meer en meer in de gesprekken van kundiger in te wikkelen, om daar door de vermeerdering en toeneeming hunner eigen kundigheden geduurig te beproeven. Ieder stap, die hier op eenen lossen grond gedaan en ondernomen wordt, kan zo wel ten nadeele als ten voordeele der Ingezetenen uitvallen: kunde, doorzigt, beleid, de verschuldigde hoogachting voor onze wettige Representative Souverainen, maar tevens onwankelbaare moed en heldhaftigheid in het voordraagen en handhaaven van onze waarachtige belangen, moeten alle de overleggingen en daaden dier edele Genootschappen kenmerken. - Ieder Lid moet hier toe medewerken; niemand moet zich te vroeg kundig achten, te veel op zich zelven vertrouwen, om iets doldriftig door te zetten; zorgen dat niets ontydig verricht worde; niets moet te vroeg geschieden, alle dingen, zullen zy wezenlyk goed zyn, moeten hunne rypheid hebben; maar ook niets, waartoe de tyd daar is, moet verzuimd worden. Wanneer dergelyke Societeiten dus ingericht, dus onderhouden, worden, zyn zy zekerlyk ten allen tyden voor het welzyn deS Lands, voor bewaaring der voorrechten, en beveiliging der Burgers van het uiterste nut en aanbelang.’