Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786

Therese en Faldoni, of Brieven van twee Gelieven te Lyon, uitgegeeven door den Heer Leonard. Uit het Fransch vertaald. Twee Deelen. Met Plaaten. In 's Hage, by J. van Cleef, 1785. in 8vo. 522 bladz.

Hoe duidelyk zich de smaak der Natiën in de voortbrengselen van het vernuft onderscheidt, blykt ons weder uit deeze Verzameling van Brieven. Zy behelzen eene zeer treurige Geschiedenis, en ondertusschen is 'er dat zwaarmoedige niet in, dat dit soort van Geschriften in Duitschland kentekent. De Franschen zyn, oorsprongelyk, niet voor het droefgeestige geschikt, en in deeze Geschiedenis worden de droevige tooneelen genoegzaam door vrolyke afgewisseld. Met dit alles, (want wy kunnen ons hier niet breeder inlaaten, om door voorbeelden het Characterizeerend onderscheid aan te wyzen, tusschen den Duitschen en Franschen smaak, en wilden den aandachtigen Leezer maar eenen wenk geeven.) Met dit alles, behoort deeze Geschiedenis onder het schadelyke soort van Boeken. Zo om den gantschen aanleg als om het ongelukkig einde. De Vader van het Meisje is een Dwingeland. Faldoni en Therese zyn smoorlyk op elkanderen verliefd, en schieten, ten slot, elkander dood. Hoe veel kwaads is hieruit niet te leeren door dat slag van Leezers, die, alleen, met genoegen, de dweeperyen der Liefde, in alle haare werkingen en wendingen, kunnen beschouwen, en zich verleedigen, om, met Schriften van dien aart, hunnen tyd door te brengen? Onze Leezers mogen, uit den volgenden korten inhoud, over ons gevoelen vonnissen.

Therese, dan, is eene zagtäartige, gevoelige en deugdzaame, jonge Juffer: zy heeft te Parys, by haare Nicht Constance zich eenigen tyd opgehouden hebbende, kennis gekreegen aan zekeren Faldoni, een Jongman van geringe middelen, van een verwilderd gedrag, en (zo als men gewoonlyk in de waereld zegt) van een goed hart. Deeze Knaap hadt zich, 't welk egter vry Iaat aan den dag komt, voortyds, omtrent de Sexe, gantsch niet behoorlyk gedraagen. Therese, hier van onkundig, gaat met hem eene Briefwisseling aan, welke ten natuurlyken gevolge heeft, dat de Liefde vast dieper en dieper inkankert in de harten deezer twee jonge Persoonen. Deeze Liefde wordt, ondertusschen, zorgvuldig voor Vader en Moeder bedekt gehouden, en zeker goedaartig Priester is, voor

[p. 265]

een tyd lang de eenige vertrouwde deezer Gelieven. De Vader van Therese, een hard, stug en geldzuchtig Man^(*), hadt haar, ondertusschen, een ryk Heer, pas uit de Indiën aangekomen, ten Echtgenoot voorgesteld. Het gevolg hier van is ligt te raamen. Droef heid, wanhoop, en verbittering, tegen den Vader, spruiten hier uit voort. Middelerwyl ontdekt Faldoni, op eene regt dolle wyze, zyne Liefde aan de Moeder van Therese. Deeze goede Vrouw wordt daarop de vertrouwde der jonge Gelieven. De Vader hadt Therese den tyd van een half jaar uitstel gegeeven, om met den Oost-Indischen Heer te huwen. De Moeder komt daarop te sterven, en Therese geraakt geheel beroofd van allen toeverlaat. Haar Vader ontdekt haare Liefde, strykt Faldoni heftig door, en de grootste wanhoop dryft, naa eenige tusschenkomende Tooneelen, het paar op een bestemd uur na de Kerk, waar zy elkander doodschieten. voor het Altaar.

Intusschen moeten wy, hoe zeer wy de schadelykheid van deeze soort van Geschriften beweeren, erkennen, dat dit Geschrift, betreffende den styl, taal en schikking, lof verdient, en dat het jammer is, dat hy, die zich zo wel verstaat op het schilderen der hartstochten, geen onschadelyk Onderwerp voor zyn keurig penseel heeft uitgekoozen.

(*) ‘Dit is juist het ondeugend Contrast, zo wel in veele Romans, als in onze Nederduitsche Klugtspelen, dat de Vaders bykans altoos als Dwingelanden, Ongevoeligen en Gierigaarts worden ingevoerd, en dus wordt het Vaderlyk Gezag, zo hoog noodig in eene Burgerlyke Maatschappy, ontzenuwd en gekrenkt, - daar elke dolle Jongen, en minziek Meisje, zich verbeeldt, dat hunne Vaders bykans Gedrogten der Schepping zyn, en him zelve, hoe zeer ten onrechte, voorstellen, als gulhartigen, teder gevoeligen, enz. enz.’