Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786

[p. 261]

Zedelyke Verhaalen, getrokken uit de Werken van de Heeren, d'Arnaud, Mercier en anderen der beste hedendaagsche Schryvers. Met nieuw geinventeerde Kunstplaaten vercierd. Negende Deel. Te Amsteldam, by A. Mens, Jansz. 1785. In 8vo. 263 bladz.

Dit Stukje bevat op nieuw drie Verhaalen, welker leezing van een leerzaam nut kan zyn. - Eene Engelsche geschiedenis, de lotgevallen van Nancy verhaalende, brengt den Leezer onder 't oog, het onvoorzigtige gedrag eener jonge Juffer, die, hoewel niet afwykende van den weg der eerlykheid, zig nogtans inliet in buitenspoorige vermaaken, die haaren goeden naam bezwalkten. Zy gaat eerlang eene geheime huwelyksverbindtenis aan met Bentlei, die hoopt zynen Vader vervolgens over te haalen, om dit huwelyk, schoon zeer ongelyk van middelen, goed te keuren. Haare leevenswyze, geduurende dien tyd, is van denzelfden aart; en 't gevolg hier van is dat een t'zamenloop van omstandigheden haar by Bentlei eindelyk ten hoogste verdagt maake; des hy haar een brief schryve, waarin hy haar van trouwloosheid beschuldigt, en te kennen geeft, dat zy voor altoos van hem moet afzien. Zulks stort haar in eene doodlyke krankte. In die omstandigheden vond haar de Oom van Bentlei, die met hem afgesproken was haar te zullen bezoeken, met oogmerk om haar over te haalen, om zig goedwillig van hem te laaten scheiden. Dan by dit bezoek erlangt de Oom zo ontegenzeggelyke bewyzen van haare onschuld, dat hy haare voorspraak op zig neemt, en vertrekt om Bentlei af te haalen. Maar op de komst van Bentlei is Nancy in doodsnood; naauwlyks opent ze nog de oogen met kennis, drukt hem de hand, ziet hem voor een poos sterk aan, en sterft in zyne armen. Bentlei is verwoed, en 't komt eerlang zo verre, dat hy in een dolhuis opgeslooten worde, alwaar hy, na verloop van twee jaaren, zyn ongelukkig leeven eindigt. - Men ziet hier, aan de eene zyde, de nndeelige gevolgen van een onvoorzigtig gedrag, dat den schyn van het kwaad niet behoorelyk schuwt; en aan de andere zyde het rampzalige gevolg van eene al te ligte neiging tot ergwaan. - Op dit verhaal volgt eene Hoogduitsche Geschiedenis, getyteld Gustav Lindau; doch van deeze, uit het Hoogduitsch van den Heer Meizner overgenomen, voor dat de Nederduitsche vertaaling van 's Mans Leerryke Verhaalen het licht zag, zullen wy, by eene recensie daar van, gewag maaken; des wy dezelve hier niet behoeven te meiden. - Hier by komt ten laatste eene Fransche Geschiedenis, welker

[p. 262]

hoosdpersoonaadje is Julia; eene op het Land Godsdienstig opgevoede Juffer, maar die te Parys, onder den schyn van eene beschaafder opvoeding te zullen erlangen, en in de hoop van haar fortuin te maaken, jammerlyk verleid wordt; 't welk ten gevolge heeft, dat zy op de schandelykste wyze den weg der ongebondenheid bewandelt; van welken zy egter ten laatste, tot troost haarer Famille, nog weder te regt gebragt wordt ;waar op zy, zigin een klooster van de gestrengste Orde begeeven hebbende, een twintigjaarig boet vaardig Godsdienstig leeven ten einde bragt. Deeze geschiedenis verleent eene reeks van leerzaame waarschouwingen, zo voor de Jeugd, als voor dezulken, wien derzelver opvoeding is aanbevolen; en schetst eene verscheidenheid van tafereelen, die de Deugd en de Ondeugd in het juiste licht plaatzen. Tot eene proeve dier tafereelen verstrekke het volgende, waarin ons de heuehelyke wederkomst van Julia by haaren Vader, den braaven de Gourville, en 's Mans sterf bedde, gemaald word. - Haar Broeder, naamlyk Daumal geheeten, (hebbende hy zyn geslachtnaam, op Zusters schandlyk gedrag, veranderd,) had Julia toevallig ontdekt; met blydschap was hy gewaar geworden, dat ze reeds eenigermaate tot inkeer gekomen was; hy had haar hierop ten goede versterkt, en voorts bewoogen om met hem te gaan, ten einde Vader, door haare wederkeering, te troosten. Aan 't huis gekomen zynde, daar hy zig bevond, begaven ze zig na zyn vertrek.

‘Daumal, (dus vervolgt het verhaal) treed de eerste in. Wel nu, myn waarde Zoon, sprak de Grysaart, hebt gy die ongelukkige Zuster gevonden, die my zal doen sterven? Hier is zy, riep julia, zich driftig voor het bed aan de zyde haares Vaders nederwerpende, hier is die onwaardige dochter, die schandvlek harer Ouderen, onwaardig om langer te leven, zy komt om aan uwe voeten te sterven....Myn dochter, antwoordde de oude man, haar zyne hand toereikende,....gy hebt my den dood aangedaan....Is het mooglyk, dat ik u wederzie...Zyt gy het?...Ja Vader, zeide zy, ik ben het,die myne afkomst heb kunnen vergeeten; maar heden herinner ik my dezelve, en van nu af aan zal ik trachten myn leven te beteren, en alles wat in myn vermogen is aanwenden, om boete te doen voor myne misdaad. Ik heb God, de natuur, myne familje en myne eer beledigd: ik ben enkel hier gekomen om u te zien, u te aanbidden, en om u te verklaren, dat myn hart u en myne ongelukkige moeder gestadig bemind heeft. Ach konde ik my voor de weereld, voor het daglicht, en voor my zelve, verbergen! Myn besluit is genomen; ik zal in een klooster den nederigsten slaat aanneemen, aldaar myn leven eindigen, en God en u om eene eeuwige vergifnis smeeken; ô myn Vader, weiger niet my weder aan te neemen; laat my niet sterven zonder uwe vertroostinge; dit

[p. 263]

zeggende, bedaauwde zy met hare tranen de handen van haren Vader. De Heer de gourville, door het berouw van julia getroffen, antwoordde haar; myne dochter, ik zie de traanen van uw berouw, zou ik onverbiddelyker zyn dan God? immers heeft hy gewild, dat wy vergeeven zouden. Uw berouw is oprecht? - Ach myn Vader, zeide zy, ik bezwyke onder myne wroegingen; ik voel myn schuld op 't allerlevendigst; ik kan, dit weet ik, door myn dood, de schande van myn leven niet boeten; maarlaat my, ten minsten, uwe dochter zyn, laat my zonder dien naam niet sterven. - De Heer de gourville omhelsde julia, mengde zyne tranen met de haren, en drukte haar tegen zyn hart: gy zyt, myne dochter, zeide hy, ik heb u weder gevonden, ontvang nu ook myn laatsten levenssnik. - Neen, Vader, neen, riep julia, waarom zoudt gy sterven? leef, om te zien dat ik u altoos heb lief gehad! ô dat ik, ten minsten, uwes waardig sterve!

Eene sterke aandoening van droefheid en vreugde was ten uiterste nadeelig voor de gezondheid van den Heer de gourville. julia bleef aanhoudend by 't bed hares Vaders, om hem alle mogelyke hulp toe te brengen. Eindelyk voelde de Grysaärd zyn einde naderen. - Ik zie, myne kinders, zeide hy, dat gy weent; maar moeten wy het leven niet wedergeven aan hem, van wien wy hetzelve ontvangen hebben? Ik sterf vergenoegd, nu ik weet dat de oogen van myne julia geopend zyn over haare dwaalingen. Myne dochter kent thans de geheele waarde der deugd, en deze verschaft niets dan gelouterde vermaken. Gy zult beproeven en zien, dat alle de beguichelingen der weereld niet opweegen, tegen het geluk van zich niets te verwyten te hebben, en den vreede der ziele te bezitten; doch dit geluk komt van God alleen. ô Myn God! vervolgde de oude man, ô myn weldoener, verlaat myne kinderen niet; neem hen in uwe hoede en toeverzicht, laaten ze in u hun steun vinden: ik neem toevlucht tot uwe goedertierenheid; vergeef my myne zonden, ô myn God! myne ziele hoopt op uwe barmhartigheid!

De Heer de gourville drukte julia en daumal telkens aan zyn hart, hief de oogen dikwyls ten hemel, en liet op zyn gelaat eene tederheid en vergenoegdheid blyken, welke ten troost en ter vermaninge strekte van alle de genen die hem omringden. Hy ontving de kerkgerechten met de Godsdienstige aandacht van eene ziel, die steeds deugdzaam en godvreezend geweest is; en na zyne kinderen nogmaals gezegend te hebben, stierf hy in hunne armen, als of hy in een zagten slaap viel; de vroomheid en de onschuld van zyn leven schenen nog op zyn gelaat te zweven.’

Dit vergenoegd sterfbedde, van den deugdzaamen de gourville, treft, in deeze Geschiedenis, te sterker, om dat 'er

[p. 264]

even te vooren verhaald is het wanhoopige sterven van Mevrouw de sauval, die, door haare heillooze aanzoeken, julia verleid en in 't bederf gesleept had; 't welk haar, na haare schuld bekend, en julia benevens daumal om vergiffenis gesmeekt te hebben, onder de bitterste wroegingen, met een afgryzelyk gegil, den geest doet geeven.