Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786

Korte handleiding tot verstand der Voorbeeldige, Zinnebeeldige, en Profeetische Godgeleerdheid, door j. klinkhamer, Pz. Predikant te Wormerveer. Te Amsterdam by A.J. van Toll 1785. Behalven de Voorreden 210 bladz. in gr. octavo.

In de Voorreden, voor dit Geschrift geplaetst, klaegt de Eerwaerde Klinkhamer vry sterk over het verval van de beoefening der voorbeeldige, zinnebeeldige en profeetische Godgeleerdheid; dan 't strekt hem tot een innerlyk genoegen, dat 'er echter nog hier en daer die en dezen gevonden worden, welken 'er lust in hebben; byzouder, dat zyne Wormerveersche Gemeente daerin een welgevallen heeft. Zulks heeft hem genoopt deze korte handleiding op te stellen, om den zodanigen dienst te doen, en tevens, ware 't mogelyk, de zucht voor deze oefening op te wakkeren. Dezelve ontvouwt dit onderwerp, by manier van vragen en antwoorden; als zynde die behandeling best geschikt voor een onderwysboek, zo 'er zich hier of daer een leergraeg Jongelingschap opdeed, dat begerig was om hierin onderricht te worden, gelyk zyn Eerwaerde, in zyne Gemeente, hoopende te gemoet ziet. - Men kan, schoon men met een groot gedeelte van dit onderwerp, en vooral met het wyd uitgestrekte voorbeeldige profetische, niet veel op hebbe, het zyn Eerwaerden niet ten kwade duiden, dat hy ene by henr hooggeschatte oefening, naer zyn vermogen, voorstae. 's Mans ontvouwing dezer leerwyze in dit Geschrift is zeer wel geregeld, en juist geschikt naer zyn hedoelde; zo dat het, naer die

[p. 230]

denkwyze, den zodanigen gevallig moete zyn; en tevens kunne dienen, om ook anderen, die lust hebben, om het zelve na te spooren, het regelmatige beloop dier leerwyze nader te doen keren kennen.

Overeenkomstig met de opgemelde drieledige benoeming der Godgeleerdheid, dus onderscheidenlyk beschouwd, is de hoofdverdeeling van dit Geschrift mede drieledig. Het eerste gedeelte gaet over de Profetische Voorbeeldige Godgeleerdheid, dat is, de kennis, verklaaring en betooging van de Geschiedenissen en Plegtigheden, die, voor en na de Sinaïtische Wetgeving, Schilderyen waren van den Messias en zyn genaderyk, onder de Euangelie-huishouding op te richten. Hiertoe behooren des en Historische en Ceremoniële voorbeelden. De Historische zyn, de geschiedenis der Scheppinge; de lotgevallen der Waereld, voor, in en na den Zondvloed, tot op de Wetgeving op Sinaï; en van dien tyd tot op de komst van, en volkomen genoegdoening door, den Messias. En de Ceremoniële zyn, de heilige plaetsen, heilige persoonen, heilige zaken, en laetstlyk heilige tyden. Zyn Eerwaerde dit alles doorloopen, en de betekenis der merkwaerdigste voorbeelden aengewezen hebbende, gaet daer op over tot het ontvouwen der Zinnebeeldige Godgeleerdheid, welke in dezer voege omschteeven word. Zy is eene kennis en betoog van de afbeeldsels, die van natuurlyke zaken en werkzaamheden zoo uitgedrukt zyn, dat wy, zelfs op het aanschouwen dier natuurlyke zaken en werkzaamheden, ondenwezen en opgespoord worden, om de Godlyke zaken en werkzaamheden, die in dezelve, als in tafereelen, zyn afgeschetst, te zien, te erkennen, en tot een zedelyk gebruik over te brengen. Deze Zinuebeelden zyn aen te merken, als natuurlyke, huishoudelyke, staetkundige en werktuiglyke Zinnebeelden, in welke rangschikking de Eerwaerde Klinkhamer derzelver betekenis onderscheidenlyk opheldert. Ten laetste komt de Leeraer tot het ontvouwen der Profetische Godgeleerdheid; bestaende in een kennis en betoging der zaken, die God, of door zich zelven, of door zyne Profeeten, aangaande de lotgevallen der Wereld en der Kerke, tot oefening van ons geloof en godsvrugt, voorzegt, en, na alle de omstandigheden der zaken, plaatsen en tyden, door de uitkomst zelve heeft vervuld, en voortgaat te vervullen, tot aan de voltooijing aller dingen. In de verdere verklaring hiervan bepaelt zyn Eerwaerde zich, tot de voorspellingen, die hare betrekking hebben op de Euangelische

[p. 231]

huishouding, die daerin gebeurd zyn, en nog geschieden zullen; welken hy verhandelt naer de bekende volgreeks der zeven Euangelie-tydkringen; waervan wy thans den zesden beleven, in 't vooruitzicht der volkomen uitrooijinge van den Antichrist, met het afloopen van dit tydperk; doch welke uitrooijing geen stand zal grypen, dan na ene voorafgaende nieuwe verdrukking der Kerke, zo als zyn Eerwaerde uit de Profetien deswegens opmaekt. Het Roomsche en Turksche Hof, naemlyk, zal zich verenigen tegen de ware Kerk, om haer te onderdrukken; maer die verenigde magten zullen eerlang tweedrachtig en vernield worden; waer op de Kerk, hare vyanden gedempt zynde, in den staet van heerlykheid zal verschynen. - En zie hier, hoe deze tydkringen reeds aangeduid zyn, door het Profetisch voorbeeldige in en met den Zondvloed, dat ons een opmerkzaem stael van dit Profetisch voorbeeldige aen de hand geeft.

V. Zijn door de Profeetische voorbeelden, alleen persoonen, of zaken en tijden afgebeeld?

A. Dat men in de Profeetische voorbeelden, wanneer men in aanmerking neemt den tijd, in welken die voorbeelden verschenen zijn, een bijzonder opzicht moet erkennen tot de byzondere tydkringen van het N. Test., geloof ik zeker.

V. Op wat wijs zoudt gij dit aantoonen?

A. Op deze; toen Abel, het Profeetisch voorbeeld van Christus, door zijn breeder was gedood, wierd Seth, als een ander zaad gezet, welke God met een sterk geloof aankleefde, en dus als een Profeetisch voorbeeld is van het heilig zaad, dat na Christus dood, in de moederkerk, dat is de Joodsche Kerk, zou gebooren worden, die daarom ook den naam van Kinderen Seths draagen, Num. XXIV. 17.

V. Wel, erkent gij dan ook een Propheetisch voorbeeldige betekeins tusschen de heilige en onheilige geslachtlinie?

A. Zonder twijfel, en wel dus, dat de onheilige, die uit Kaïn was, de vleeschelijke menschen, maar de heilige, die uit Seth gebooren was, de geloovigen, die uit die moederkerk zouden voortkomen, hebbe afgebeeld.

V. Het verderf dan der heilige linie zal ook zijne Propheetische voorbeeldige beduidenis hebben?

A. Ja! en hier door is geleerd die verdorvenheid, die, door een zeer onvoorzichtige navolging van leer en zeden, uit

[p. 232]

het Joodendom en Heidendom overgenoomen, eens de Kerk ingevoerd, den grondslag zoude leggen van den throon des Antichrists.

V. Ligt hier dan ook iets bijzonders in, dat, juist in dien tijd, de opneeming van Enoch geschiedde?

A. Zeker ja! dit geschiedde ten voorschetze, dat Messias Hemelvaart, in dien tijd, wanneer men een troon op aarde zoude tragten op te richten, moest verdeedigd worden tegen zulke, die zijne tegenwoordigheid op aarde zouden voorstaan en verdedigen.

V. Indien gij deze tijdorde in acht neemt, dan moet de tijd, waar in Noach predikte, en die op Enoch gevolgd is, ook eene Profeetisch voorbeeldige beduidenis hebben?

A. Dit meen ik ook te moeten vaststellen, en wel dus, dat daar Noach de menschen bestrafte, en hen tot bekeering nodigde, hier door geleerd is, dat Christus aan de Roomsche Kerk nog eenigen tijd ter bekeeringe zoude toestaan, na welken, zoo zy hardnekkig bleef, zy zoude worden omgebragt.

V. Houdt gy dan de geschiedenis van den Zondvloed ook voor een Profeetisch voorbeeld?

A. Dat doe ik, om dat Christus zulks doet, Matth. XXIV. 37-41. en dus, gelijk de eerste wereld hardnekkig bleef, en eindelijk wierd omgebragt; zoo zal die valsche Kerk nog eens geheel worden verdelgd, en als een molensteen vallen in het hart van dezee; waarna de Kerk, als het tegenbeetd der Arke, in de bezitting der aarde zal worden gesteld.’

Meu beschouwe deze voorstellingen, niet slechts als speculatief of problematiek, niet als zinspelende bespiegelingen, noch als iets dat bedenkelyk is; maar als iets, dat de Eerwaerde Klinkhamer zeker gelooft, zonder twyfel erkent, en meent te moeten vastslellen: en oordeele dan over het nut en de bondigheid van die soort van wyduit gestrekte Pxofetische voorbeeldige Godgeleedrheid.