Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786

Twee Veldpredicatien, gedaan voor het tweede Battaillon van het Regiment Infantery van zyne Exc. den Heere Lieutenant Generaal Onderwater, gecampeerd by de linie des Lands van Axel, in Staats Vlaanderen; door J. Scharp, Meedebedienaar des Euangeliums in de hervormde Gemeente van Axel en Zuiddorpe. In 's Graavenhaage, by J.A. Bouvink, 1785. Behalven de Voorreden, 97 bladz. in groot octavo.

Bvzondere aenzoekingen van geagte Krygsofficieren hebben den Eerwaerden Scharp overgehaeld, om, schoon geen commissie als Legerpredikant hebbende, deze twee Veldprecatien voor 't opgemelde Bataillon te vervaerdigen en uit te spreken. De verkiezing der verhandelde onderwerpen en de wyze van uitvoering loopen te zamen, om de Lezers, zo wel als de Hoorders, een loflyk getuigenis van 's Mans oordeel en bekwaemheid af te vorderen.

Het onderwerp der eerste Predicatie, gedaan den tienden

[p. 60]

van Hooimaand 1785, is, de betaamlykheid der Godsvrucht voor een Krygsman. Ter ontvouwinge hiervan stelt zyn Eerwaerde zich voor, ‘(1.) te onderzoeken, of hy, die, boven anderen, Godsvrucht en deugd betracht, niet de beste Krygsman is: en (2.) nader te bepaalen, welke de Godsvrucht zy, die hy den Krygslieden aanpryst, en welke de deugden zyn, die zy vooral te betrachten hebben.’

De tweede Predicatie, veertien dagen later uitgesproken, enigermate een vervolg der voorige, strekt om te toonen, Het ongegronde van alle schynreedenen, waar meede men zou willen bewyzen, dat de voorheen aangepreezene Godsdienstigheid, en het stipt Godzalig leeven van een Krygsman niet kan worden gevorderd. Zulks doet zyn Eerwaerden ‘(1.) onderzoeken het voornaamste waardoor men zich poogt te verzekeren, dat men Godsdienst en euangelische deugd in het gemeen zoo stipt van een goed soldaat niet vergen kan. En (2.) daar het gewoonlyk vloeken, zweeren, en ontheiligen van Gods naam eene voornaame hoofdzonde der lieden van den oorlog is, zoo overweegt hy verder, in het byzonder, het geen men daarvoor ter verschooning zou kunnen bybrengen.’

Ieder Predicatie word met ene manlyke slotvermaning beslooten, waervan wy de laetste in dezen zullen mededeelen. Dus luid dezelve.

‘Ik eindige hier myne lessen. Gy hebt gehoord, myne waardste! dat 'er geene bedenkingen zyn, die u kunnen te rug houden om Godsdienstig te leeven, de deugd te betrachten, en den Heiligen naam van God met vreeze en eerbied te gebruiken.

‘Gaat dan nu heenen, en vermaakt u in de ongerechtigheid, vloekt, zweert, dobbelt, hoereert, trapt de eerlvkheid, de braafheid, de orde met voeten, onteert den Godsdienst, spot met alle vermaaningen, lacht met de deugd: maar verloochent dan ook uw christendom, verliest den naam van eerlyke en braave soldaaten, en beest voor God.

‘Liever dan uw geweten bevryd, uw geluk behartigd, vergeeving gezogt in het bloed van Jesus, en heiligende genade by den Geest van God.

‘Braave soldaaten! deugdzaame christenen! volhard, neemt toe, in de betrachting uwer pligten, dan wagten u op aarde goede dagen, in vreede genoegens, in den kryg gloriepalmen, en in den hemel pryslaurieren.

Zoo lang deugd en braafheid schittert by het blinken

[p. 61]

van uw krygsgeweer, zoo lang zal het den Lande wel gaan, en onze vryheid en de roem des Lands, door uwe dappere vuisten, beveiligd blyven.

‘Zoo lang elk eerlyk en verstandig Vaderlander zyne denkwyze door reeden bestuurt, en overtuigd is, dat een krygsmans kleed, een net manuaal, en eene cierlyke exercitie alleen geen braaf soldaat maakt; maar dat, voor eene sobere belooning, zyn leeven altoos in de hand te draagen, onder de strengste krygstucht, honger en dorst, kommer en ongemak te lyden, aan alle oorden des Lands de zwakste plaatzen te beschermen, in het open veld de woede der vyanden, in gevaar van gevangenis, verminking en dood, te braveeren, en, naar vermogen, in het draagen der gemeene lasten, het zyne toe te brengen, tot onderhoud des Lands, en van zich zelv' ten minsten eenige erkentenis verdient van den gerusten Burger; zoo lang zal elk braaf militair in achting, en elk deugdzaam krygsheld met onderscheiding behandeld zyn by menschen, en gezegend by God.’

Zyn Eerwaerde spreekt hier recht in den toon, welke enen Leeraer voegt, die het woord tot Krygslieden voert; en even dit houd hy, in het geheele beloop zyner Predicatien, bestendig, ongedwongen in 't oog. Hieraen gedachtig, vermyd hy ook omzichtig alle ingewikkelde redeneringen, en stelt zyne denkbeelden voor in zulk ene klaerheid, en met zodanig ene manlyke tael, dat zyne voorstellingen ook voor den gemenen Soldaet vatbaer, en geschikt zyn om ingang te vinden, by elk, die niet geheel verbasterd is. Wel byzonder neemt hy steeds in agt, dat zyne Toehoorders tot verschillende Christelyke Gezindhede behooren, als zynde Gereformeerde, Luthersche en Roomsche; uit dien hoofde vermyd hy alle zodanige overdenkingen, die uit byzondere geloofsbegrippen afgeleid zouden worden; en bedient zich alleen van zodanige kundigheden, die van allen, welken het Euangelie eerbiedigen, erkend worden; om langs dien weg, zo veel 't mogelyk ware, allen in 't algemeen, en ieder in het byzonder, dienstig te zyn. - Ook kan men, uit deze onze opgave van den inhoud, genoeg afnemen, dat 's Mans Predikatien, hoewel inzonderheid voor Krygslieden geschikt, echter ook grootendeels van anderen, met ene leerzame opwekkinge ter ernstige Deugdsbetrachtinge, gelezen kunnen worden.