Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786

[p. 21]

Rapport van de Heeren, door hun Hoog. Mog. Gecommitteerd, tot het onderzoek wegens de redenen van non-executie, van hun Hoog. Mog. ordres, tot het verzenden van tien Schepen naar Brest. Te bekomen te Dordrecht, by Blussé, Amsterdam Verlem en Schuurman, enz. 335 bladz. in gr. octavo.

Dit Rapport is, zo wel wegens het gewicht der zaake, daarin vervat, als wegens de Vaderlandsche rondborstigheid en beschaafde kieschheid, die in deszelfs opstel doorstraalen, de aandacht der Natie dubbelwaardig. En schoon het zommigen, die met soortgelyke geschriften niet zeer gemeenzaam zyn, hier en daar wat duister moge voorkomen, is het echter met alle duidelykheid, die men in een bericht wegens zulk een ingewikkelde zaak verlangen kan, opgesteld. Men kan uit het gantsche beloop duidelyk bespeuren, dat 'er geheime beweegraderen moeten gewerkt hebben, die de uitvoering van hun Hoog Mog. orders gestremd hebben, schoon men deeze beweegraderen zelve niet dadelyk ziet werken. En schoon Heeren Gecommitteerden in hun onderzoek veel beter geslaagd zyn, dan men zich ooit had durven voorstellen, schynen zy echter niet tot eene volkomene ontdekking der waarheid gekomen te zyn, gelyk zy ook zelve te kennen geeven, ‘dat zy zich buiten staat bevonden hebben om het in deeze zaak tot eene meerdere of vollediger klaarheid te brengen, alzoo de aart van het aan hun gedemandeerd politiek onderzoek, en de bepaaling by H.H.M. Resolutie gemanifesteerd, geen middel van Constrainte tot onbewimpelde openbaaring der waarheid gedoogde, en zulks dus gereserveerd moet blyven voor die geenen, welke by verder onderzoek in deeze zullen worden gequalificeerd of Competent verklaard: doch dat zy nogthans meenden zich verzekerd te mogen houden, dat of schoon zy breedvoeriger, dan de gewoone termen van een Rapport doorgaans medebrengen, hierin waren uitgeweid, het oplettend onderzoek van Hun Hoog Mog. echter de noodzakelykheid hiervan ras zoude ontdekken, zoo in het gewigt van deeze Commissie, 't welk, naarmate van de zich developpeerende omstandigheden, meer en meer was toegenomen, als in de menigvuldige en steeds onderling verschillende uitvluchten, waarmede men, by het neemen der Informatiën, veelal getracht had, de attentie van het

[p. 22]

Besogne van den waaren staat der zaaken af te trekken, en in een zee van opgegeeven tegenstrydigheden zich te doen verliezen; ten einde dus, (want hierin alleen kan het oogmerk daarvan bestaan hebben) dit onderzoek zelve ten eenemaal infructueus te maaken.’

Wy zullen, in plaatze van eenige afgebrokene details uit dit rapport, dat in zyn geheel verdient geleezen te worden, te plaatzen, onzen leezeren de Conclusie mededeelen, welke Heeren Gecommitteerden gemeend hebben uit het verhandelde, by wege van samentrekking der gedetailleerde pointen, te kunnen en te moeten afleiden.

‘Voor eerst, dat de Scheepen, in het Jaar 1782 door hun Hoog Mog. naar Brest gedestineerd, niet van al het nodige, 't welk tot die Reize, zo als het oogmerk daarvan by hun Hoog Mog. Resolutien van den 3den October omschreeven was, in den volsten en ruimsten zin wierd gerequireerd, zyn voorzien geweest.

Ten tweeden, dat het alzoo plaats gehad hebbende gebrek, in eenen verschillenden graad, gedeeltelyk moet worden toegeschreven aan de Generale by de Marine plaats gehad hebbende directie, en aan de particuliere behandeling van het Collegie ter Admiraliteit te Amsterdam, met opzicht tot het doen victualieeren der Scheepen; en gedeeltelyk aan de beschikkingen zo van den Commandant der Vloot en dien van de Rheede van Texel, als van sommige der byzondere Bevelhebbers van de Scheepen, tot de voorsz. reize gedestineerd geweest.

Ten derden, dat het gebrek of mindere voorziening der Scheepen, zo als dat een en ander effectivelyk plaats gehad heeft, evenwel niet heeft uitgeleverd zulk een impediment, waardoor het doen der reize naar Brest, op den voet van de daartoe gegeeven absolute ordres, volstrekt infaisabel moest verklaard worden; en dus, wanneer het voor zodanig is opgegeeven, aanmerkelyk is geexaggereerd, en in zo verre mitsdien te houden is voor een praetext.

Ten vierden, dat de redenen, waarom de ordres tot de expeditie naar Brest niet uitgevoerd zyn, eigenlyk, (het motif van ongenegenheid van sommigen tot dien tocht hier in 't midden gelaaten wordende) bestaan hebben in de vergrootende denkbeelden, die men aan de mindere geschiktheid en voorsiening der Scheepen, in den ruimsten en volleedigsten zin genomen, heeft getracht te hechten, zonder intusschen iets in 't werk gesteld te hebben, om, naar tydsomstandigheid, in de opgegevene defectueuze gesteldheid der

[p. 23]

Scheepen eenigzins te remedieeren; voorts in het verkeerd begrip, dat men zich van den waaren zin van hun Hoog Mog. Resolutien, (althans zo als dit door zommigen is opgegeeven) heeft gevormd; in de suppositie der meeste Officieren, dat de Scheepen, ofschoon geenerlei ordres hiertoe aanleiding gaven, tegen het najaar zouden worden opgelegd, conform welk denkbeeld de meeste inrichtingen dan ook vry arbitrair gemaakt waren; en eindelyk in de singuliere en alleszins bedenkelyke wyze, op welke men zich de beoordeeling van hun Hoog Mog. volstrekte, en geenerhande willekeurige uitzonderingen permitteerende, ordres, veroorloofd heeft.

En laatstelyk ten vyfden: dat alles te samen genomen de betoonde gevoeligheid der respective Bondgenooten, over dit eclatant geval, ten hoogsten moet billyken; zo wel als hoogst derzelver gedeclareerd verlangen, ten einde daaromtrent eene gepaste voorziening gedaan zoude worden.

Dan dat, wat die voorzieninge zelve betreft, die in deeze gesteldheid van zaaken nu het convenabelste zoude kunnen worden gereekend; zy Heeren Gecommitteerden zich by hun Hoog Mog. van den 23 December 1783 niet geroepen of gequalificeerd gevonden hebbende, om dien aangaande onderzoek te doen of een Advis te Suppediteeren; derhalven de bepaaling daarvan, als niet onduidelyk by die Resolutie voor hun Hoog Mog. zelven gereserveerd zynde, aan Hoogst dezelven eerbiedig zouden overlaaten, in 't vertrouwen dat de gesuppediteerde ouvertures materie genoeg aan de hand zouden geeven, om in deeze eene gepaste, en naar 't gewigt der zaake geevenredigde, bepaaling te maaken.’

By het slot van dit Rapport hebben Heeren Gecommitteerden nog gevoegd de opgave van eenige het werk der Marine meer in 't generaal betressende omstandigheden, welke, daar zy aan 't besogne waren voorgekomen uit haar aart altoos aanleiding te kunnen geeven, zo tot eene reëele, als tot eene voorgewende, ongereedheid der Scheepen, mitsdien begrepen waren, in zo verre en in dien zin ook onder de medewerkende redenen, waarom de Expeditie naar Brest niet uitgevoerd is, geteld te kunnen worden.

Onder de verscheidene redenen, welke Heeren Gecommitteerden met zeer veel grond als zodanig in overweeging geeven, brengen zy ook by het denkbeeld, het welk

[p. 24]

uit de behandeling deezer geheele zaak aan 't Besogne gebleeken is, doorgaans by de Officieren te hebben plaats gehad, namelyk; dat zy, ofschoon positive ordres van hun Hoog Mog. ontvangende, die, na gehouden besognes met de Admiraliteiten, en met voorkennis van den Heer Admiraal Generaal, (en dus met communicatie van dezulken, in welken eene genoegzaame kundigheid wegens den Staat der Scheepen niet kan of mag worden gesupponeerd ontbroken te hebben,) zyn gearresteerd, evenwel de uitvoering van zodanige ordres afhangkelyk mogen maaken van hun byzonder oordeel, of iets diergelyks raadzaam zy dan niet. Een Systema, 't welk, indien der Officieren gezag tegen over den Souverain tot die hoogte moet gereekend worden gesteegen te zyn, dan misschien wel de grootste en voornaamste reden van de non-executie der Expeditie naar Brest in zich zal bevatten. Dan hoedanig Systema Heeren Gecommitteerden teffens hadden moeten considereeren, als niet alleen in 't generaal strydig tegen de auctoriteit van den Souverain, en de zo hoognodige Subordinate in den dienst; maar teffens ten uiterste temerair in de applicatie; alzoo het van zelve spreekt, dat de Souverain redenen kan hebben van het uiterste aanbelang voor den Staat, schoon aan de commandeerende Officieren van een Vloot of Esquader geheel onbekend, om zekere Expeditiën absolutelyk te ordonneeren, en derzelver Executie volstrektelyk te begeeren, ofschoon ook eenige hem wel bekende, maar niet onoverkomelyk toeschynende zwarigheden, dewelke 's Lands welzyn hem noodzaakt voor dien tyd over 't hoofd te zien, daartegen, in andere gevallen, als bedenkelykheden van eenig gewicht, zouden kunnen worden gemoveerd. Gelyk het ook handtastelyk is, dat het Vaderland meenigmaal aan onherstelbaare nadeelen zoude zyn blootgesteld, indien de Commandanten van een Vloot of Esquader, wien de zwarigheden, welke zekere Expeditie, in 't afgetrokkene beschouwd, moesten afraden, wel bekend zyn, maar die daarentegen de redenen van staat, om welke de Expeditie evenwel noodzakelyk gekeurd is, geheel ignoreeren, dezelve, op hun eigen oordeel en begrippen, zouden achterlaaten. Van welk een en ander, zonder nader betoog, de toepassing op het voorhanden zynde geval genoeg zal kunnen worden opgemaakt.