Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

[p. 88]

Gedagten over de geheimhouding.

Quid de quoque viro, et cui dicas, saepe videto.

horatius.

Geheimhouding brengt in alle leevensstanden gerustheid en agting met zich mede. Geheimhouding is even noodig in het Kabinet als in het Koopkantoor, in de regeering van een Staat als in het bestuur van een Huisgezin. De voordeelen van deeze Deugd vertoonen zich, even als die van veele andere zaaken, op het allerblykbaarst, wanneer zy afweezig is. Gebrek aan Geheimhouding gaat altoos van gevaar en wantrouwen vergezeld. Door de Geheimen van een ander te openbaaren, maakt iemand zich de Wereld ten vyand, door zyne eigene te ontdekken, zich de Wereld ten meester.

Lycurgus hieldt deeze Deugd voor zo gewigtig in de Staatkunde, en zo zeer strookende met zyne manlyke instellingen, dat dezelve een hoofdgedeelte was van de strenge Spartaansche Opvoeding. Wanneer een Jongeling, schryft plutarchus, ter plaatze, waar de openbaare maaltyden gehouden werden, intradt, zeide de oudste, die 'er tegenwoordig was, op de deur wyzende: ‘Laat niets van 't geen hier gesprooken is daar uit gaan.’ In dit opzigt kante lycurgus, even als in andere gedeelten zyner Wetgeevinge, zich aan tegen de overhellende neigingen der Menschlyke Natuur: want Jeugd, wier losheid nog niet beteugeld is door ondervinding, wier openhartigheid door geen agterdenken bepaald wordt, is gereed om alles aan een ieder mede te deelen. Zulke onvoegzaame ontdekkingen doen- ons, egter, wanneer wy verder in 't leeven vorderen, en deel krygen in handelingen van aangelegenheid, beledigingen pleegen, en ongelegenheden daar uit herkomstig leeren ons voorzigtigheid. Nogthans zyn 'er die dit zwak altoos byblyft, en die niet geneezen worden, zelfs door 't geen hun Character of hun Belang lyden moet. Zodanige Persoonen zullen, door eene hun eigenaartige bovenmaatige goedaartigheid, door een onbeperkt verlangen om anderen te voldoen, door eene zugt om spoedig iemands vriendschap te verwerven, al hunne kundigheid van de wereld, met zo veel nadeels opgedaan, verzaaken, alle hunne verbintenissen verbreeken, en, in 't einde, zich van allen verlaaten en met de nek aangezien vinden.

[p. 89]

Geheimhouding, omringd door tegenkanting en belaagd van alle zyden, moet steeds op de wagt weezen. Eenigen bezitten zulk eenen uitvorschenden aart, dat zy, langs alle wegen en door allerlei streeken, de geheimen tragten te ontdekken, en 'er dikwyls, tot verwondering toe, in slaagen. Voor de onrust en moeite der naspeuringe betaalen zy zichzelven, door het kwaadaartig vermaak van het ontwrongen Geheim te ontdekken op zulk eene wyze, en in zodanige omstandigheden, dat het den meesten hinder en nadeel baart. Anderen vermoeijen zich om ontwaar te worden, 't geen onze pligt of ons belang ons leeren te verbergen; ten einde zy, door bedreiging van het te zullen ontdekken, ons onder bedwang houden; of hun onderrigt, voor eene belooning, mededeelen aan anderen, die 'er voordeel van kunnen trekken.

Eene der gevaarlykste indringers tot uwe Geheimen is een Vrouw; met schoonheid gewapend valt zy ons aan door haare bekoorelykheden. Niet bestand tegen de betoverende verleidster, laaten wy toe dat haare brandende nieuwsgierigheid in onze hartsgeheimen leest. Van hier worden Geheimen van het grootste aanbelang, Geheimen aan welke het lot van Geslachten en Volken hangt, eener Vrouwe toevertrouwd, en, naardemaal het een wonder zou weezen, indien eene Vrouw een Geheim bewaarde, worden hier door de Huislyke en Volksrampen vermenigvuldigd.

Van alle vyanden der Geheimhoudinge is 'er geen onwederstaanbaarder dan de Dronkenschap. Deeze, den Mensch van zyne bekwaamheden beroovende, beneemt hem desgelyks zyn Character; het onderscheid tusschen den openhartigen en agterhoudenden gaat verlooren; zy worden, onder dien heilloozen invloed, meest allen Langtongen. In de daad, Geheimhouding vordert, even als elk bedryf, waar in voorzigtigheid onze Leidsvrouw moet weezen, eene bedaardheid des gemoeds, welke de Dronkenschap verdryft; deeze loopt desgelyks gevaar in uitbandige vreugd, in de opwelling van woede, en de vervoering van toorn.

Deeze zyn alle tegenstanders, welke de Geheimhouding moet vlieden of wederstaan; doch 'er zyn andere met welke zy een verdrag moet sluiten. Schoon een Geheim een der heiligste panden is, welke ons kunnen worden toevertrouwd; een pand, 't geen wy om voor- of nadeel niet mogen verraaden, moet het nogthans, by eenige ge-

[p. 90]

legenheden, als de behoudenis onzes Lands, onzes Godsdiensts, of van onzen Naasten, de ontdekking vordert, voor hooger pligt wyken. Doch, om hier door niet in ongelegenheid gebragt te worden, zal ieder verstandig Man, nooit, het onvoorwaardelyk geheimhouden aanneemen.

Tot dus verre hebben wy het gebrek aan Geheimhouding nagegaan; doch dit kan, aan den anderen kant, te verre getrokken worden, en in eene noodlooze Toegeslootenheid veraarten ----- eene Toegeslootenheid, die zommigen gestellen aangebooren schynt, en in andere verwekt is door de vrees voor de gevaaren uit te groote Openhartigheid herkomstig. Taciturno is, op welk eene wyze ook, een Man van ondoordringbaare Geheimhouding: hy maakt van alles een Geheim en bewaart het heilig. In zyn geheele gedrag heerscht eene geheimzinnige agterhoudenheid, welke ieder zegt, dat hy het geheele Menschdom voor Verraaders houdt, met welken hy, kon hy 't ontgaan, geene gemeenschap altoos zou hebben. Door deeze agterdogtwekkende naargeestigheid, wekt hy elks nieuwsgierigheid. Men poogt op alle mogelyke wyzen te ontdekken, wat hy zo angstig verbergt, en het ontdekt hebbende, verbreidt men 't. Dus stelt hy zyne Geheimen aan een toeneemend gevaar bloot, en zyne behoedzaamheid neemt met het gevaar toe.

Lieden van taciturno's Character verwekken dikwyls gelach, en altoos veragting. Menschen, van eenen tegenovergestelden aart, mogen bemind, deezen alleen kunnen vertrouwd worden; deezen, al te gezellig zynde, benaadeelen de zaamenleeving, geenen haaten dezelve en laaten ze ongemoeid; indien de eerstgemelden de Vriendschapsband ontsnoeren, de laatstgenoemden laaten 'er zich nooit door binden. Het ongemak 't welk deezen lyden, onderrigt hun van hun misslag. Zy kunnen dien verbeteren; de misslag van geenen wordt door hun aangezien voor eene verdienste, en blyft halstarrig onverbeterlyk. ----- Menschlyke voortreflykheid bestaat in 't middenspoor te houden. En dit schynt gelegen in Geheimhouding met een openhartig voorkomen; deeze zal ons verzekeren van de liefde der zodanigen, die de bedekking niet kunnen doorzien, en van de agting der doorgronders van ons hart.