Het vermogen van den Souverein in de bepaaling van de vrye Godsdienstoefening onderzocht, of wysgeerige aanmerkingen over de kerkelyke hervorming van Z.R.K.M. Joseph de II. Te Amsterdam, by D. Schuurman, 1785. in groot octavo, 182. bladz.
Dit Werkje is ingericht om de Staatkundige verrichtingen van het Weenerhof, met betrekking tot den Godsdienst, te onderzoeken, en ten dien opzichte aan te toonen, dat alle willekeurige bepaalingen omtrent de Godsdienstoefening, even onbestaanbaar zyn met de onderlinge betrekkingen der Schepselen onder elkanderen, als strydig met de Christelyke leere, en dat geen Vorst het recht heeft om met den eigendom, het geweeten en de rechten zyns voks naar goeddunken te handelen, en, onder voorwendsel van het algemeene welzyn te bevorderen, het natuurlyke recht met voeten te treeden.
Alhoewel de Schryver wat al te hoog opgeeft van de nuttigheid van het Monnikenweezen, en wat te veel recht aan Kerkvergaderingen, Bisschoppen, enz. schynt toe te schryven, moet men echter zeggen dat hy zyn stuk wel bepleit heeft, schoon sommige zaaken wel met wat minder omslag konden voorgesteld zyn. - Aan het einde van dit Werkje heeft hy Extracten van eenige stukken betrekkelyk tot de nieuwe hervorming van den Keizer geplaatst, om daaruit te doen zien, dat, wanneer men eenmaal de verhevene grondbeginzels van 't natuurlyk recht verlaat, 'er dan niets bepaalds, niets standvastig, niets gelykvormig in de wetgeeving kan gevonden worden. Alle wetten, zo men dien naam aan de ydele reglementen der eigendunkelykheid geeven mag, zyn, gelyk by wel zegt, niet anders dan een samenweefzel van tegenstrydigheden, die zich onderling bestryden, die onbestaanbaar zyn met het gezellig geluk, en die noodwendig het gezag van den Vorst, die ze voorstelt, moeten krenken, ontzenuwen, en eindelyk ten eenemaal tot niet brengen. Doch het is, volgens de aanmerking van een vernuftig Schryver, een der grootste ongelukken van deeze Meesters van het Menschdom, dat zy altyd willen, dat het volk, welk hun onderworpen is, gelukkig zy (of gelukkiger zy, gelyk zy zeggen) op hunne manier. Als men slegts behoeft te willen, om gehoorzaamd te worden, verdwaalt men in eenen Doolhof van tegenstrydigheden.
Auteursrechtvrij