Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

Chemische Oefenïngen, voor de Beminnaars der Scheikunst in 't algemeen, en de Apothekers in 't byzonder: door P.J. Kasteleyn, Apotheker en Chimist te Amsterdam, en Lid van het Prov. Utrechtsche Genoots. 1ste Stukje. Te Amsterdam, by A.J. van Toll, 1784. In gr. octavo, 88 bladz.

Het oogmerk van den Heer Kasteleyn, by de uitgaave van dit Werkje, om naamentlyk de nutte beoefening der Scheikunst te bevorderen, is niet alleen zeer pryswaardig, maar verdient ook met recht in ons Land, waar de Scheikunst byna tot een handwerk is geworden, alle mogelyke aanmoediging. Onze Schryver heeft zig reeds lange als een kundig en ervaaren Scheikundige gekentekend, en wy twyfelen ook geenzints, of de wyze, op welke de onderwerpen, in dit Stukje voorkomende, behandeld worden, zal de goedkeuring van des kundigen wegdraagen. ----- Wy zullen ons dierhalven alleen maar vergenoegen, om onzen Leezer den Inhoud daarvan mede te deelen. ----- Het plan, 't welk zig de kundige Schryver hierby heeft voorgesteld, is, om van tyd tot tyd, een en ander zyner Scheikundige Bewerkingen, welke hem gewigtig genoeg schynen om onder 't oog zyner Landgenooten te brengen, mede te deelen, en vervolgens de nieuwste ontdekkingen en verbeteringen in de Chimie, die door de beste Scheikundigen zyn opgegeeven, ten algemeenen nutte voor te draagen. ----- Hy begint met eene Beschouwing over het Liquor anodynus mineralis Hoffmanni, en de Oleum Vini: de overweeging, zegt hy, dat men in verscheiden Apotheeken zo veele verschillende soorten van Liquores aantreft,

[p. 156]

op wier uitwerking, ten opzigte van eene bepaalde hoeveelheid, zig den Geneesneer zeer onzeker kan vertrouwen, heeft my op de gedachten gebragt, of 'er geen middel ware uit te denken, waardoor men in alle Apotheeken een volkomen gelyk Liquor zoude kunnen vinden, dat, in alle zinnelyke proeven, volstrekt een en het zelfde ware? ----- Ten dien einde geeft ons de Schryver eene volledige Beschryving van de Bestanddeelen des Alcohols Vini, en van het Oleum Vitrioli, en toont zo wel uit de Synthesis als Analysis, dat het Oleum Vini, voor de Basis van den Liquor Anodynus moet gehouden worden; dat het Oleum Vini en het Liquor alleen gradu verschillen: en dat de ontbinding van ééne once Oleum Vini, in drie oncen Alcohol, een Liquor Anodynus daarstellen, dat in allen opzigte aan de vereischten voldoet. ----- By eene nauwkeurige overweeging omtrent dit onderwerp, is ons eene aanmerking te binnen gekomen, die wy gaarne, door den Heer Kasteleyn, wenschten opgelost te zien. Zy betreft die stelling, dat, namentlyk het Acidum Vitriolicum alleen als een werktuig in de bereiding van het Liquor moet beschouwd worden, en geenzints als een inmengzel, als een bestanddeel van het Liquor, of de Oleum Vini zelf, en dus het Acidum Vitrioli in de bewerking niets anders doet, dan het Oleum Vini essentiale af te scheiden. ----- Het is ons, onder verbetering, altoos voorgekomen, dat by de afscheiding van het Oleum Vini, altoos een gedeelte van dat zuur in het Oleum Vini gevonden word, 't welk men tot afscheiding gebezigd heeft, en wel om de volgende redenen.

Voor eerst. Men kan by ieder Oleum Vini den reuk van het zuur ontdekken, 't welk men tot afscheiding gebezigd heeft: vooral wanneer men hetzelve tot lugt ontbind, en als een inflammabele lugt ontflamme. Ten tweeden. Wanneer men Oleum Vini door Acidum Nitri afscheiden wil, moet vooraf het Acidum Nitri met water verdund worden. Ten derden. Verkrygt men in zommige bewerkingen, by voorbeeld, by de Salpeter Naphtha, eene hoeveelheid zuivere Naphtha, die aan gewigt met de gebezigde hoeveelheid Alcohol gelyk staat. Ten vierden, kan men, volgens Wiegleb, uit de Naphtha dat zuur afscheiden, 't welk men ter bereiding gebezigd heeft; en eindelyk laaten zig de geneeskundige krachten gantsch alleen uit het Oleum Vini niet zo gemakkelyk verklaaren. - De authoriteit van eenen Gmelin, Wiegleb, Weigel, Hagen, Leonhardi, Bergman, en andere Scheikundigen, schynt dit ons gevoelen te beves-

[p. 157]

tigen. ----- Doch deeze onze Bedenking hebben wy al leen met dat oogmerk hier voorgedraagen, om ze door onzen kundigen Schryver opgelost te zien.

Het beredeneerd voorschrift, ter bereiding van het Sal de Seignette, door den Heer Kasteleyn opgegeeven, verdient naagevolgd te worden, en draagt kentekenen eener grondige kennis in de Scheikunde. De Missive aan den Heer Voegen van Engelen, M.D., over de bereiding van den Tartarus Emeticus, zal veelen onzer Leezeren uit de Jaarboeken reeds bekend zyn.

Hierop volgt eene Missive aan den Heere * * *, over de bereiding van het Eau de Luce, die met veel oordeel is geschreeven, en eene allereenvoudigste manier, ter bereiding van dit zo beroemd, en niet zelden zeer vervalscht, vogt, aan de hand geeft. ----- Daar zig zommigen niet ontzien, om verscheiden natuurlyke Lichaamen, welke in de Chimie en Geneeskunst gebruikt worden, zo wel als veele Chimische praeparatien te vervalschen, zo is het volstrekt noodig, dat Genees- en Scheikundigen de middelen kennen, waar door men zodanige onverantwoordelyke vervalschingen kan ontdekken. Onze Schryver verdient dierhalven opentlyk dank, wanneer hy ons van tyd tot tyd met zodanige middelen tragt bekend te maaken. - De voorbeelden, welke hy thans bybrengt, en de middelen, ter beproeving, welke hy aan de hand geeft, zyn zo wel voor den Geneesheer, als voor den Scheikundigen, van niet weinig belang. Het zyn, namentlyk, de beproeving van den Mercurius Vivus; van den Mercurius Sublimatus Corrosivus, Mercurius Dulcis, Cinnabaris Mercurii, en de Praecipitatus Ruber en Albus. - Vervolgens van den Sulphur Auratum Antimonii: het Sal Succinum, de Resina Jalappae, en de Magnesia Alba. ----- Onder de Chimische bewerkingen voor de OEconomie, Fabrieken en Trafieken, komen zeer nuttige en weetenswaardige zaaken voor. ----- Onder de nieuwste ontdekkingen en verbeteringen in de Chimie, zyn 'er verscheiden, die der bekendmaaking dubbel waardig zyn, voor de zodanigen die met de nieuwere Scheikundige Schriften niet bekend zyn. ----- Wy hoopen dat de Heer Kasteleyn deze begonnen taak verder zal vervolgen, en houden ons verzekerd, dat hy daar door veel goeds zal bewerken, en by zyne Kunstgenooten achting verwerven.