Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1785

[p. 102]

Neêrlands Volk tot de algemeene wapening aangemoedigt, door eene Leerrede over Neh. IV. 14, 15. briefswijze medegedeeld aan zijnen Vriend te Amsterdam, door Johannes van Eyk, Predikant te Muiden. Te Amsterdam, bij M. de Bruyn, 1785. In gr. oct. 31 bladz.

Volgens het hier gegeven verstag van deze Leerreden, heeft de Eerwaerde van Eyk het voorgestelde Neh. IV. 14, 15 aengemerkt, als een bericht aengaende den gelukkigen uitslag ener algemene wapening van Juda's wedergekeerden uit Babel. In de nadere uitbreiding hiervan had hy getoond: 1. Wat het geval was, dat zulk ene algemene wapening, onder Juda, noodzaeklyk maekte. 2. Op hoedanig ene wyze deze wapening begonnen werd. 3. En van welk een gezegend gevolg zy voor dit Volk was. Na ene korte uitbreiding hiervan, ging zyn Eerwaerde over, tot zyn hoofdbedoelde: om naamlyk zyne Toehoorders tot zulk ene algemene wapening aen te moedigen. Ten dien einde bepaalde hy zich tot deze vier byzonderheden: 1. om hen te overtuigen van de noodzaeklykheid en nuttigheid ener algemene wapening: 2. om de bedenklykheden op te lossen, die ze daertegen zouden kunnen inbrengen: 3. om hun enige regels voor te schryven, volgens welke ene algemene wapening, zal dezelve van een gewenscht gevolg zyn, behoort te geschieden; en eindelyk, om de zulken te gemoet te komen, die, schoon zy anders, op zichzelven, deze verordening goedkeuren, uit een beginzel van teerhartigheid, of Godsvrugt, in plaets van dezelve te bevorderen, met hunne bedenkingen den gewenschten voortgang hinderen zouden. ----- De Eerwaerde van Eyk zyne Leerreden niet geheel geschreven, maar derzelver beloop alleen schetswyze op 't papier gebragt hebbende, ziet 'er tegen op om alles nu geheel uit te werken. En oordeelende dat zyn Vriend ook maer bovenal begeerig zal zyn, om te weten, hoe hy deze laetstgemelde byzonderheden uitgevoerd hebbe, bepaelt zich, om hem dat gedeelte, zo veel hy 't zich herinneren kan, woordlyk toe te laten komen. 's Mans onderrichtende en aenmoedigende bedenkingen deswegens zyn welgegrond, en met een behoorlyken aendrang voorgedragen. Ook zyn ze, gelyk hy in 't slot van zynen Brief aen zynen Vriend meld, van een gunstigen invloed geweest.

‘Van den Predikstoel komende, zegt hy, wierd ik,

[p. 103]

door een Heer van Regeering, teffens Ouderling zijnde, vriendelijk bedankt, met bijvoeging, dat zijn Ed. dacht, dat zulk een Leerrede van veel nut, ter bevordering van 't oogmerk der Souvereine macht zou kunnen zijn; waarmede de overige Heeren instemden; en veele Burgeren, die tegen de wapening waren, hebben 'er zich zo door laaten overreeden, dat dit werk, waartoe nogthans te vooren bij de Krijgsraad besloten was, reeds met veel ijver bij ons word doorgezet; en 't algemeen verlangen is, dat ieder, op de best mogelijke wijze, de nodige wapenen krijge. En waarlijk 't is te wenschen, dat in deze, hier en alomme, eer dat de eerste ijver verkoele, spoedig mag worden voorzien.’

Leerredenen van die natuur, ook, volgens de berichten der Nieuwspapieren, op verscheiden andere plaetzen door brave Vaderlandlievende Leeraren in ons Vaderland gedaen, komen, in den eersten opslag, wel enigzins vreemd voor; doch een ieder, die de tegenwoordige gesteldheid van ons Vaderland recht inziet, en deszelfs welzyn ter harte neemt, kan niet nalaten derzulker gedrag te billyken. Te meer, daermen, als men 't ampt der Leeraren naer den eisch kent, te wel, gelyk de Eerwaerde van Eyk aen zynen Vriend schryft, ‘te wel weet, dat rechtaarte Leeraaren, zo wel 't belang van 't lieve Vaderland, als dat der Kerke, op het hart te draagen hebben: dat het hun plicht is, zo wel aan te dringen op het onderhouden van wel ingerichte menschelijke als Goddelyke wetten.’