Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

Byzonder berigt van de aanleidende oorzaak tot het inneemen van Brihuéga, en het winnen van den veldslag by Villa Viciosa, door den hertog van Vendôme.

Aan de Heeren Schryveren der Alg. Vaderl. Letteroefeningen.

myn heeren,

‘In uw Maandschrift heb ik, van tyd tot tyd, gezien, dat Gylieden, overeenkomstig met uw plan, Geschiedkundige byzonderheden plaatst; elders vergeefsch gezogt; het ingeslootene, betrekkelyk uit eene der gewigtigste voorvallen in den Oorlog over de Spaansche Naalaatenschap, en 't geen den oorlog thans op 't onverwagtst deedt keeren, is van opgemelden aart, en verdient, myns oordeels, overgenomen te worden. De Heer bruzard de mauvelain heeft, in eenen Brieve, gedagtekend Troyes, 30 Jan. 1784, gezonden

[p. 605]

aan de Heeren Schryveren van het Journal Encyclopedique het inneemen van Brihuéga, en het winnen van den Veldslag by Villa-viciosa, twee zo beslissende Gebeurtenissen aan eene tot nog onbekende oorzaak toegeschreeven. Ik deel zyn Berigt UE mede, en zal zien of Gylieden daar over met my eenstemmig oordeelt, en het plaatzenswaardig keurt. Ik ben enz.’

Mevrouw de mucie, gehuwd aan een President in het Parlement van Dijon, schitterde, in het begin deezer Eeuwe, zo zeer door de schoonheid haarer gestalte en bevalligheden, als door haar geest. Haar Hart, ligt ontvlamd in Liefde, was misdeeld van Standvastigheid. Langgevestigde Liefde kon 'er niet in huisvesten.

De Prins van condé kwam, in den Jaare MDCCVI, de Staatsvergaderingen van Bourgonje bywoonen. Hy zag Mevrouw de mucie, die, ter oorzaake van den rang, welke haar Egtgenoot bekleedde, zich bevondt op alle de Feesten, te dier gelegenheid aan Lieden van aanzien gegeeven. De Prins wierd verliefd op Mevrouw de mucie; zy beantwoordde aan zyne Liefde, verliet haar Man, en begaf zich met dien Prins na Parys, naa het scheiden der Staatsvergaderingen. - Drie jaaren sleeten zy in de grootste gemeenzaamheid: Liefde maakte het geluk huns leevens uit: men zou geloofd hebben dat dezelve bestand zou weezen tegen den tyd, die niet zelden een eindpaal stelt aan hevig ontstooke driften.

Eene zo lange gehegtheid begon Mevrouw de mucie te verveelen. De Engelsche Veldheer stanhope, onbekend door Parys trekkende, om het bevel over het Engelsch Krygsvolk in Spanje te gaan voeren, zag Mevrouw de mucie. Haare betoverende bevalligheden hadden op dien Krygsheld dezelfde kragt als zy geoesend hadden op het hart van allen die haar aanschouwden. Hy verklaart haar zyn Liefde, en haalde haar over, om hem, in mansgewaad vermomd, na Spanje te volgen.

Welhaast verveelde stanhope haar zo zeer als de Prins van condé, en zy verlangde na Frankryk weder te keeren; doch, vermids alle middelen, om dit oogmerk te bereiken, verydeld scheenen, door het nauw bedwang, en de soort van slaaverny, waar in de verliefde stanhope haar hieldt, werd zy te raade een Briefwisseling aan te vangen met den Hertog van vendôme; hoopende, door zyne tusschenkomst, gelegenheid ter ontkoming te vinden. - - Dit gelukte. - Zy gaf den Hertog te verstaan, dat stanhope, op den negenden van Wintermaand des jaars MDCCX, een Feest zou geeven aan

[p. 606]

alle de Officieren van zyn klein Leger, dat de Soldaaten in dit feest hun aandeel zouden hebben, en dat, indien vendôme wilde aanrukken, hy zyn voordeel zou kunnen doen met de ongeregeldheid; welke doorgaans Feesthouding vergezelt, als mede met de agtloosheid in het bewaaken der posten, en het Krygsvolk, onledig met het maaken van goeden cier, te verrassen.

De Fransche Veldheer, deezen raad volgende, naderde heimlyk Brihuega, nam de Stad op den gezegden dag in, en maakte stanhope met de Officieren en Soldaaten, ten getale van vysduizend, krygsgevangen. - Stahrenberg, van vendômes optocht berigt gekreegen hebbende, snelde toe om stanhope te verlossen; doch hy kwam te laat om het onheil af te weeren, en kreeg, gelyk bekend is, 's anderen daags by Villa-viciosa de nederlaag.

Mevrouw de mucie herkreeg door dit voorval haare verlangde vryheid. De Koning van Spanje, philips de V, en Koning lodewyk de XIV, beloonden den raad door haar gegeeven, met ieder aan haar een aanzienlyk jaargeld te bespreeken, van 't welk zy geleefd heeft tot het jaar MDCCXX, wanneer zy te Brussel overleedt; haar Egtgenoot hadt haar nimmer weder tot zich willen neemen.

Ik bid u, myne Heeren, dit verslag door uw Tydschrift bekend te maaken: het is geenzins ingerigt om den Krygsroem, door den Hertog van vendôme behaald, met het vermeesteren van Brihuega, en het winnen van den Veldslag by Villa-viciosa, te verminderen; maar alleen, om te doen zien, welk eene kleinigheid de lotgevallen beslist. 't Is de bekwaamheid eens Veldheers dat hy de gelegenheden waarneemt, welke hem het lot des krygs in handen stellen, 't is de kunst zich daar van te bedienen, dit doet iemand een groot Man worden; doch hy heeft de gunstige medewerking der omstandigheden noodig.

Men kan dit inneemen der Stad, het behaalen dier overwinning, op de lyst brengen der groote Gebeurtenissen, uit geringe Oorzaaken gebooren: welke een ander dan de Hertog van vendôme misschien zou verzuimd hebben. - Gy kunt staat maaken, myn Heeren op de waarheid van het verhaalde. Ik staa 'er voor in, ik heb het van Lieden, die de geheele Familie gekend hebben, welke thans is uitgestorven.