Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

Proeven en waarneemingen omtrent den braakwynsteen (Tartarus Emeticus^(*).)

De menigvuldige en gegronde bezwaaren, welke de Geneesheeren over de onzekerheid en het onderscheid van den Braak-wynsteen hebben ingebragt, en waardoor dit middel het welverdiende vertrouwen nog niet heeft verworven, hebben verscheiden weldenkende Scheikundigen aangespoord, de bereiding van dit zeer nuttig, dog tevens onzeker, Geneesmiddel, op vaste gronden te bepaalen,

(*) Zie crell's Chemische Annalen, 3de Stuk, 1784.

[p. 420]

zo dat het, in yder welingerichte Apotheek, van een en dezelfde uitwerking mogte bevonden worden.

In hoe verre men dit oogmerk tot hier toe heeft kunnen bereiken, is aan een yder, die meerdere Apotheeken met nadenken heeft onderzogt, genoegzaam bekend.

Het is myn oogmerk niet, de Geschiedenisse van dit zo beroemd, dikwils onverstandig vervaardigd, en ook even zo dikwils van onkundigen, ten onregten tyde, gebezigd Geneesmiddel, ter neder te stellen: ik zal alleen maar die Proeven mededeelen, die ik in 't werk heb gesteld, ten einde dit Geneesmiddel, in myne Apotheek, altoos van dezelfde deugd en werking te hebben. Vermids nu deeze Proeven, myns bedunkens, in allen opzigte zo waar en zeker, als voordeelig en min kostbaar, zyn uitgevallen; zo zoude ik my wel durven vleijen, dat, wanneer een beroemd Scheikundige, een Crell en een Wiegleb, na alvoorens myne bereiding onderzogt, en juist bevonden te hebben, de zaak wilden op zich neemen, - wy alsdan binnen kort geene klagten meer daarover zouden hooren; maar dat, integendeel, dit middel, boven alle de overige Spiesglas-bereidingen, de voorkeur in de Geneeskunst zoude verkrygen.

Het Voorschrift, door den Heer Wiegleb, in het tweede Deel van zyn Scheikundig Handboek, omtrent de bereiding van den Braak-wynsteen, opgegeeven, is my als de zekerste voorgekomen, en ook door my nagevolgd geworden; echter verschilt myne wyze van bereiden, in het volgende.

Wanneer het Spiesglas vooraf tot een zeer fyne poeijer gemaakt is, heb ik hetzelve, volgens Wiegleb, met tweemaal zo veel Cremor Tartari, in eenen warm gemaakten terpentynen vysel gedaan, en met zo veel kookend water vermengd, dat het de dikte van gezuiverden honig verkreeg; vervolgens twee, drie, zomwylen vier uuren, geduurig omgeroerd, naarmaate, namentlyk, dat de merkbaare inwerking begint, en daarna in warm zand, of op eene andere warme plaats, gesteld. - Na verloop van tien of twaalf uuren, heeft het, in deezen toestand ongemeen geconcentreerde, Wynsteenzuur op het Spiesglas gewerkt, en hetzelve zo ten eenemaal ontbonden, dat men het reeds voor een ontbonden Braak-wynsteen konde houden. - Dewyl echter deeze ontbinding nog eenige onzuiverheden, als mede phlogiston, uit het Spiesglas bevat, zo ontbinde ik dit naauwkeurig vereenigde en verzadigde mengzel, op nieuws, met drie of vier deelen kookend water, en laat het vervolgens, na voorafgaande filtreering in een glaasen vat, uitdampen, en op

[p. 421]

deeze wyze kryge ik een zeer witten, werkzaamen, bruikbaaren en goedkoopen Braak-wynsteen.

Op deeze wyze gaat niets van het gewigt verlooren, behalven de onzuiverheid en een weinig phlogiston, die op het filtrum te rug blyven, en welke, van 1½ pond mengzel, slegts 1 lood bedraagt.

De Braak-wynsteen, op deeze wyze vervaardigd, is zig altoos gelyk, en zeer werkzaam. 2 Grein, in 1 lood water ontbonden, doen verscheiden maalen braaken: daarentegen, in kleine hoeveelheid genomen, b.v. alle uur ½ grein, verwekt dit middel Stoelgangen, en, in nog geringer hoeveelheid, werkt het op de watervaten, enz. Deeze onderscheiden werkingen hangen alleen af van de hoeveelheid, van de natuur der Ziekte, en van de byzondere gesteldheid des Lyders; en daar dit Geneesmiddel hierin gelyk staat met alle andere Geneesmiddelen, zo zoude deszelfs gebruik reeds meer algemeen zyn, indien de onzekere bestanddeelen hetzelve tot hier toe niet zo verdagt gemaakt hadden.

Deskundigen zullen terstond de redenen zien, waarom hier eene zo volkomen ontbinding van het Spiesglas plaats heeft. - En even daaruit zal het ook blyken, waarom eene ontbinding door eene groote hoeveelheid water, niettegenstaande het sterke vuur, zo lange vertraagd word, en ten laatsten, (zelf na de beste voorschriften) dog maar onvolmaakt, kostbaar, en onzeker verkregen word.