Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

[p. 136]

Bedenkingen over het zwaarwigtige van het capiteinschap op de oorlogschepen.

Den Heeren Schryveren der Algemeene Vaderlandsche Letteroefeningen.

myne heeren!

‘De zwaare ramp, jongstleden, 's Lands Esquader, onder den Vice-Admiraal van reinst overgekomen, was niet in de Nieuwspapieren van den dag vermeld, of zy strekte ten onderwerp der avondgesprekken in de gezelschappen; en daar dezelve, by zo veele andere nadeelen, 's Landszeewezen, geduurende de laatstverloopene jaaren, overgekomen, een drukkend gewigt van bezwaar voegt, werden deeze alle opgehaald, en moesten zeer verschillende oordeelvellingen ondergaan. - Meermaalen was ik aanhoorder en deelgenoot in deeze gesprekken, en moest my dikwyls hoogst verwonderen over het ligtvaardige, losse, en smaadlyke, daarin aan den eenen kant doorstraalende; en dikwyls de weinig beduidende aanmerkingen, van den anderen kant, in 't midden gebragt om dezelve te keer te gaan. Ik zal met een verslag hier van, UL. noch uwe Leezers (vindt GL. goed het nevensgaande te plaatzen,) ophouden. Ik was juist bezig met het leezen der Eloge de duguay-trouin, opgesteld door de welgesneede pen van den Heer thomas. In de Aantekeningen, ter opheldering van het Geschiedkundige en van andere byzonderheden, die zich in het Lichaam der Lofreden niet best schikten, trof ik eene en andere Bedenking aan over het Zwaarwigtige van het Capiteinschap ter Zee op de Oorlogschepen, die my over 't algemeen bondig voorkwamen, en van dien aart, dat ze eene ernstige overweeging verdienen. Ik vond my opgewekt, eene ruimschootsche Vertaaling derzelven te vervaardigen, en ze voor uw Mengelwerk te bestemmen. - Keurt GL. met my ze waardig om daar in te verschynen, ik zal my met dit oordeel vereerd rekenen. Weest verzekerd van myne hoogagting.’

Ik ben, enz.

Men kan zich nauwlyks een Beroep voorstellen, 't welk meer oefenings en bespiegelende Weetenschap vordert dan de Zeevaard. - Wie de Zee zal bouwen moet noodwendig bedreeven zyn in de Wis- en Starrekunde; de Aardrykskun-

[p. 137]

de is hem niet min onontbeerelyk. De Zeeman behoort bedreevenheid te bezitten in 't verschil der Lugtstreeken, die de Zeeën kalmer, of ongestuimer, aanhoudend, of, op ongelyke tyden, aan Stormen onderheevig maaken; in den loop der Stroomen, welker aandrift vermeerdert of vermindert, naar gelange men de kusten nadert of zich van dezelve verwydert. Hy moet weeten de Klippen, de Banken, en Plaatzen, die hem met schipbreuk dreigen; de gevaaren en de schuilplaatzen, op onderscheide Kusten; de Reeden en Havens, welke ten allen tyde een wyk aanbieden, en die, welke men, alleen in zekere Saisoenen, veilig kan aandoen; de Eilanden, die, op langduurige Zeetochten, verfrissing en voorraad aan afgematte Scheeplingen kunnen verschaffen; de Gronden, op welken het veilig is het anker uit te werpen, en waar het hachlyk of vrugtloos zou zyn zulks te beproeven. Hy moet kennis hebben van de Miswyzingen der Kompasnaalde, miswyzingen aan zo veel veranderings onderhevig; van de Winden, eigen aan alle Lugtstreeken, aan elk Jaargetyde; van den netten tyd, wanneer zy beginnen te waaijen, en wanneer zy ophouden; van derzelver uitgestrektheid, en de maat der veranderinge, plaats vindende in de allergeregeldste en bestendigste. - Hoogstgevaarlyk zou het weezen, ten opzigte van alle die byzonderheden, af te gaan op de Kaarten, vol misstellingen, en op de dikwyls onnauwkeurige of ongetrouwe Berigten. Een Zeeman moet, zo veel mogelyk, uit eigen oogen zien. Eén misslag, die op 't Land onverschillig zou weezen, of ligt verbeterd kunnen worden, kan, op Zee, de grootste ontwerpen doen mislukken, en het verlies eener geheele Vloot naa zich sleepen.

Tot de Zeevaardkunde, of de kunst om den koers van een Schip te bestuuren, en de plaats, waar het zich bevindt, te bepaalen, is het noodig de streek, welke het Schip houdt, volmaakt te kennen, en de snelheid des voortgangs af te meeten; doch 'er zyn, tot nog toe, onvermydelyke misslagen, die in deeze berekeningen insluipen. Het Schip houdt niet altoos dezelfde streek. De schuinsche stand der Zeilen by den wind, veroorzaakt bestendige wraak of afdryven; vermeerderd of verminderd door de ongelyke werking der baaren, en de kragt der stroomen. Het Kompas zelve is aan veranderingen onderhevig. - Om den waaren koers van een Schip te weeten, moet de Zeeman op alle die veranderingen agt geeven, en, zo veel in hem is, de dwaalingen, daar uit ontstaande, te regt brengen. Door de hoogte der Poolstarren of der Zonne te neemen, ontdekt hy de verandering der Kompasnaalden. - En, schoon een Zee-capitein, op een Oorlogschip, tot den post van Stuurman niet geroepen is, behoort hy, nogthans, in de Stuurmanskunst bedreeven te zyn; 't zy, om, in dringenden nood, het

[p. 138]

meer onmiddelyk Scheepsbestuur op zich te neemen; of althans, ten allen tyde, te kunnen oordeelen over hun, die 't zelve is aanbetrouwd.

Het Scheepsbestuur is de weetenschap der beweegkragten op de Zeevaard toegepast. Deeze leert den Scheepsvoogd kennen al het voordeel, 't welk hy van eenig deel zyns Schips kan trekken; de uitwerking der gebruikte werktuigen schatten; de kragten daar van op de beste wyze schikken. Deeze zit aan 't Roer, doeze let op de Zeilen; derzelver vermeerdering, vermindering, en stand, naar gelange van de kragt of streek des winds; deeze leert ze op allerlei wyzen zetten om de snelheid te vergrooten, of te doen afneemen, om recht uit te zeilen, te loeven of af te houden, of een bylegger te maaken, en in volle zee uit te rusten; te wenden door roer en zeilen op zyn pas te bezigen, dit rasser of langzaamer, naar eisch der omstandigheden, te verrigten. Dit Scheepsbestuur is voor een Zee-Officier niet min noodig, zo niet noodiger dan de eigenlyk gezegde Stuurmanskunst. In Zeeslagen beslist de bedreevenheid daar in niet zelden de overwinning.

De Overwinningen eens Zeehelds hangen van drie zaaken af, van zyne Schepen, - van de Winden, - en van de Zee. Hy moet de hoedanigheden zyner Schepen, derzelver sterkte, evenredigheid, meerdere of mindere bezeildheid, kennen. Naar deeze kundigheden behoort hy zyne meeste werkzaamheden te regelen; in het aanvallen, in het verdedigen, in den slag, of in den aftocht.

De Winden vorderen zyne oplettenheid. De Natuur heeft ze verordend tot weldoenders der wereld, om de Lugt in beweeging te houden, en te zuiveren, om den Regen aan te voeren en te verdryven, en eene gemeenschap tusschen alle Volken der aarde op te rigten; doch, naa dat de Winden, door der Menschen boosheid, eene nieuwe bestemming ontvangen hebben, hangt van dezelve doorgaans de uitslag af der Zeegevegten. De Zeeheld moet ze kennen om over derzelver hindernissen te zegepraalen; zich van de voordeelen, welke zy aanbieden, te bedienen, volgens derzelver streek zyne keuze in de slagordening regelen; en is deeze gunstig, zulks ten meesten nutte aanwenden, of, is dezelve ongunstig, alles in te spannen om den vyand dat voordeel af te zien.

Het derde voorwerp, 't geen de aandagt eens Scheepshelds trekt, is de Zee. Zy klost onophoudelyk met haare golven tegen 't Schip; hy moet derzelver werking schatten. Haare oppervlakte is in eene gestadige beweeging, en hy is genoodzaakt die verschillende beweegingen te volgen. Zy heeft stroomen; deeze behoort de Zeeman te kennen, en te zyner baate aan te wenden. Zy heeft haar eb en vloed; dier

[p. 139]

tyd, kragt, en uitwerking, staat den Scheepsvoogd na te gaan.

Eindelyk heeft de Zeeheld Vyanden te bestryden. Hy moet uit tyd, omstandigheden, voordeelige of hinderlyke, weeten te raamen, wanneer de Vyandlyke Vloot deeze of geene hoogte kan bereikt hebben. Wagt hy dezelve op, hy moet den doortocht weeten te betwisten; zet hy dezelve naa, den weg weeten te bekorten; of, zo hy ze ontwykt, van alle de koerssen dien weeten te kiezen, langs welken zyn Schip met de meeste snelheid en veiligheid ontkomt. - In den Slag, moet hy, uit de beweegingen des Vyands, diens oogmerken opmaaken; het Scheepsbestuur zo regelen, om, naar eisch der omstandigheden, aan te vallen en te wyken.

Alle deeze aangestipte verrigtingen, zo veelvuldig, zo zamengesteld, kunnen alleen volvoerd worden, door den Man, die veel oefenings met de ondervinding paart. De Mensch moet de geringste dingen dan leeren, het is, om zo te spreeken, zyn lot, kruipende van de eene tot de andere waarheid voort te gaan. Hy verraadt de diepste onkunde, waant, in de zo veel bevattende Zeevaardkunde, zonder veel vlyts, inspannings en uitoeffenings, te zullen slaagen. De Natuur schenkt Bekwaamheden, 't Gezag schenkt Eertytels, Oefening, alleen, schenkt Kundigheden.

De Ondervinding verheft haare stem hier te duidelyk, om niet gehoord te worden. De Geschiedenissen leeren, dat de grootste Zeehelden in Engeland, Frankryk, en de Vereenigde Gewesten, van laagen rang tot het hoogste Scheepsbewind gesteegen, en veelen aan boord der Koopvaarderen opgekweekt zyn; 'er is een tyd geweest, dat de Engelsche Vlootvoogd hawk, met veel regts, tegen eenen krygsgevangenen Zeeofficier, mogt zeggen: ‘Gy zult in Frankryk nooit eene Zeemagt krygen, zo lang gy het eene schande rekent op Koopvaardyschepen te vaaren. Myne geboorte hadt my niet tot Matroos geschikt; ondertusschen ben ik Matroos geworden, om de Zeevaardkunde en het Scheepsbestuur in den grond te leeren!’