Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

De geboorte van smaak.
Eene Allegorie.

In een grot eens Bergs op het Eiland Creta, woonde eene Nymph, bespiegeling geheeten, naar 't verhaal der Beeldspraakschryveren, uit jupiter gesprooten. Zy kwam, even als van pallas vermeld wordt, uit het hoofd haars Vaders voort, terwyl hy aandagtig de werken der Scheppinge beschouwde. Apollo, deeze bergtoppen bewandelende, ontmoette deeze hemelsche Maagd, terwyl zy zich onledig hieldt met haare gewoone bezigheid, het bespiegelen van het wonderschoon Wereldstelzel. Verrukt door haare bekoorelykheden, vervoegde hy zich in de grot; welhaast werd zy zwanger, en baarde een Zoon, die van zyn Vader apollo den naam van wysheid kreeg, zinspeelende op de verheevene gedagten, welke den geest der Moeder vervulde, toen hy haar de eerste keer aanschouwde.

Men zegt, dat de Nymph bespiegeling, op een avondftond, het Gestarnte beschouwende, en den stand en beweeging der Hemellichten nagaande, haar Zoon, niet verre van zich, op

[p. 90]

een bed van violieren hadt nedergelegd, dat een Nagtegaal toevloog, 't zelve met Laurierbladen bedekte, en met haaren welluidenden zang in flaap zong. Omtrent deezen tyd hadt het Delphische Orakel verklaárd, dat eene Zonnestraal zich zou verspreiden over Griekenland, Italie, en een gedeelte van Klein Asie, en eenige eeuwen lang die Landstreeken verlichten.

Toen de wysheid meer dan kinderlyke jaaren bereikt hadt, wilde apollo, dat hy niet alleen onderweezen zou zyn in de afgetrokkene kundigheden zyns Moeders; maar ook smaak krygen in zulke andere Kunsten en Weetenschappen als hem tot een Weldoender zouden maaken van het Menschdom, in 't algemeen, en van zyn begunstigd Volk, de Grieken, in 't byzonder; hy nam den geliefden Jongeling na zyn eigen verblyf, en gaf hem over aan de zorg der negen zanggodinnen, en derzelver Zusters, de bevalligheden.

Hier werd de wysheid eerst onderweezen, hoe de groote Bouwheer des Hemels de zwervende Hoofdstoffen scheidde, en uit den Chaos dit heerlyk werkstuk vervaardigde; voorts, hoe de Zon, die schitterende oorsprong van licht en warmte, aan het blauwe uitspanzel pronkte, het middelpunt van alle Hemelsche Lichaamen uitmaakte, wier Klooten, in zekere bepaalde wandelkringen, in bestemde tydperken daar rondsom rolden; hoe de schuinsche stand der Aarde, in den jaarlykschen omloop, de aangenaame beurtwisseling der Jaarsaisoenen opleverde; hoe de milde regenvlaagen en koesterende warmte der Lente, den schoot der aarde opende, de knoppen der boomen ontwikkelde, alles met groente bekleedde, en met bloemen vereierde; hoe de rechstandiger straalen der Zonne de Vrugten des Velds en het Oost deeden rypen in den Zomer; hoe de Herfst zich met den Oogst van alles verrykte; en de Winter zelve den Stervelingen zo nuttig was als de andere bekoorelyker Jaargetyden, daar deeze rust verleende aan de Planten, die hier door kragt kreegen om haare soort te vernieuwen, en voedzel te verschaffen aan het Dierenryk; hoe dit alles in dien kring rondliep, tot 'er geen tyd meer zyn zou? - Van deeze algemeene kennis der Natuure werd de wysheid opgeleid tot het onderzoek van de zamenstelling der byzondere deelen, van de Lichaamen der Dieren en byzonder der Menschen, om de oorzaaken der Kwaalen en Ongesteldheden te ontdekken, en Geneesmiddelen voor dezelve uit te vinden.

Wanneer de dogters der geheugenisse, naar het voorschrift van apollo, de wysheid onderweezen hadden, in alle deeze takken van kundigheden, deeden zy haaren Onderwyzeling aliengskens begrypen, dat een Hemelsche Geest, voor een tyd, vereenigd was met het menschlyk lichaam; hoe deeze, staande die vereeniging, geslingerd werd door verscheide driften, en dat, naa de ontbinding van het stoflyk deel, die Geest zou overgaan in een afgezonderden staat van Geluk of Ongeluk, naar gelange van het gedrag in den Staat van Beproeving ge-

[p. 91]

leid. Den Mensch, met alle zyne gebreken en zwakheden beschouwd hebbende, gaven de zanggodinnen, in 't einde, haaren Leerling een volkomen inzigt van het Menschlyk Geslacht in de Zamenleeving, waar door de goedheid van den Maaker aller dingen, die eigenste behoeften van elk Mensch op zich zelven, het geheele Geslacht veréénigde, en de onderlinge vervulling van elkanders behoeften ze allen met een vasten band zamenbondt. Zy onderweezen haaren Kweekling ook te zyner uitspanninge in de Muzyk, de Schilder- en Dichtkunde: de eerste was geschikt om den geest te vervrolyken, de tweede om ons gesmaakte geneugten te verleevendigen, met ze ons voor oogen te brengen, de derde om zuivere Liefde tot de Deugd in te boezemen, daar zy de eerbiedenswaardige geheugenis bewaart van Mannen die hun Geslacht tot roem strekten.

De wysheid, volkomen onderweezen in alle Kunsten en Weetenschappen, verliefde op eene der bevalligheden, die zyne Liefde met wederliefde beantwoordde. Op zekeren dag, dat de twee andere met flora en haar stoet van zephyrs zich verlustigden, namen zy die gelegenheid waar om in een grot van den berg Ida eene lang uitgestelde begeerte te voldoen. De vrugt deezer omhelzinge was eene Dogter, door de Ouders smaak geheeten. Deeze Nymph, die alle de kundigheden verkreeg van haaren Vader, en alle de bekoorelykheden van haare Moeder, werd, toen zy opgroeide, de lieveling van Goden en Menschen. Op de Feesten der Hemelgoden zat zy altoos naast venus, en op Aarde hadt zy de eer, dat aan haaren invloed alles wat zeer schoon was in Zeden, in Kunsten en Weetenschappen, werd toegeschreeven.