Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

Cornelius de Hoofdman, in drie Boeken. Met Plaaten. Te Haarlem, by A. Loosjes Pz. 1784. In gr. octavo.

Eene leerzaame voorstelling der geschiedenisse van Cornelius den Hoofdman, door Lucas geboekt Hand. X.; welke, naar de verscheidenheid der behandelde onderwerpen, in drie Boeken verdeeld is. - In 't eerste Boek geeft Cornelius aan zyn Huisgezin, en eenen Jood, met naame Joseph, die in 't heimelyke met hem verkeerde, verslag van zyne Godsdienstige denkwyze. Zyne Dochter Cornelia is 'er zeer mede ingenomen; maar, op de overweeging der Godlyke goedertierenheid, openbaart zy eene twyfeling, ontstaande uit het wedervaaren der goeden en kwaaden in dit leeven. Cornelius erkent, dat 'er ook voor hem duisternis zy in deeze wegen der Voorzienigheid; doch hy merkt tevens op, dat een enkele zwaarigheid ons geene welgegronde waarheden in twyfel kan doen trekken. Hy zondert zig voorts van 't gezelschap af, en zendt in stille eenzaamheid zyn gebed ten Hemel, om meerder Lichts. Zyn gebed wordt verhoord; een Engel verschynt, en deeze gelast hem, Mannen naar Joppe te zenden, om van daar te ontbieden een zekeren Petrus, die hem de Leer der Waarheid zal verkondigen. Cornelius zendt daarop zynen getrouwen Amilcar met nog twee Knegten derwaard. - Intusschen was 'er eene ontmoeting geweest van Cornelia en Joseph, waarvan zy haaren Vader berigt geeft. Joseph had aan Cornelia zyne Liefde voor haar verklaard, en wilde, om haar bezit, den Joodschen Godsdienst verlaatende, dien van haaren Vader omhelzen. Cornelia scherpt zyne Dogter lessen van voorzigtigheid in, en vordert een uitstel van drie dagen, eer hy met Joseph daar-

[p. 495]

over spreeke. - Ten derden dage, (en hiermede begint het tweede Boek,) ontbiedt hy Joseph tot zig, om, in de tegenwoordigheid van Cornelia, met hem te spreeken. Joseph betuigt hem zyne hartlyke genegenheid voor Cornelia, en openbaart hem tevens een droom, die hem tot den Christelyken Godsdienst, als Jooden en Heidenen vereenigende, scheen te roepen; waarop Cornelius hem ook de verschyning des Engels aan hem verhaalt. Hy neemt hieruit aanleiding, om Joseph te verzoeken, dat hy hem den oorsprong en de natuur van den Joodschen Godsdienst ontvouwe. Zulks doet Joseph, met een beknopt verslag van de lotgevallen zynes Volks; maar zonder een woord te spreeken van de verwagting der Jooden op de komst van den Messias. Cornelius leidt hem tot dat onderwerp, en dus tot dien Jesus, die zig onder hen den Messias genoemd had. Joseph meldt deswegens zyne dubbing; doch te gelyk den invloed, welken de opgemelde droom by hem had. Ook geeft hy, op de vraag van Cornelius na Petrus, dien hy ontbooden had, te kennen, dat 'er onder de aanhangers van dien Jesus een Petrus was; doch dat men moest afwagten of de benoemde persoon deeze of een ander ware. En hierop wil hy weder van zyne Liefde voor Cornelia spreeken; dan de Hoofdman stuit hem terstond, zeggende: ‘Uwe belangen verpligten mij u vaderlijk te waarschouwen voor eene liefde, die u nadeelig en hoogstverderflijk wezen zou. Het onderscheid tusschen ons is nog te groot; en uwe voorgeslagen overhelling tot den mijnen is alleen een uitwerkzel van drift, die mogelijk wel dra bekoelen zal.’.... Dit gesprek werd afgebroken door de komst van Petrus, en hier mede loopt het tweede Boek ten einde. - Het derde of laatste Boek behelst het onderhoud van Petrus met Cornelius, waarin die Apostel byzonderlyk den Hoofdman een verslag geeft van 's Heillands Godlyke zending, deszelfs lotgevallen, en den inhoud zyner Leere. Dit heeft ten gevolge, dat Cornelius en de zynen, mitsgaders de Joodsche Jongeling, den Christelyken Godsdienst omhelzen, en vervolgens het Doopzel ontvangen; waarop de Hoosdman ook zyne toestemming geeft tot de vervulling der wenschen van Joseph en Cornelia. Laastlyk wordt dit Stuk beslooten met eene melding van de onderhouding des Avondmaals, by welke gelegenheid Petrus zig in dezervoege uit. - ‘Groote God! Vader van Jesus Christus, den Zaligmaaker der Waereld! Hoe gelukkig maakt

[p. 496]

Uwe Genade het Menschlijk Geslagt! Niets dan Liefde, niets dan Genade bewijst Gij een gevallen Menschdom. Den Jood, van zijnen Vaderlijken Godsdienst bijkans geheel ontaart, verscheen uw eigen Zoon. Den Heiden, den Dienaar van 't Veelgodendom, verlicht de heldre glans van Uwe Openbaaring. Jaa, hoe het nog afkeerig Joodendom ons vloeke, het Heidendom onzen Godsdienst dwaasheid rekene, Gij, o God! zijt met ons, gelijk Gij waart met uwen Zoon. De Leer van onzen Meester breidt zich uit tot de Afgodische Volken der Aarde, en zal éénmaal den glans haarer straalen uitspreiden, zo ver het Zonnelicht het Aardrijk beschijnt. Jooden en Heidenen zullen bekeerd worden, in den Naam van Christus den Gekruisten.’

Men heeft dit Stukje inzonderheid geschikt tot een Geschenk voor de Jeugd, waarom het ook met drie Plaatjes vercierd is. Het kan aan dezelve met nut in handen gegeeven worden, daar het een voor hun verstaanbaar en indruklyk berigt behelst zo van den Natuurlyken als Mozaïschen en Christelyken Godsdienst; terwyl het voorts uitgevoerd is op eene schryftrant, die zyne gevalligheid heeft.