Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

Natuur- Genees- Heel- en Geboortskundige Waarneemingen en Mengelschriften, ten dienste van het Landvolk, uitgegeven door J.A. Roselt, Gezworen Wondartz en Geboortshelper tot Mechelen. 2 Stukken. Te Gent, by J.F. van der Scheuren, 1781. In gr. octavo.

Zedert dat de Heeren Tissot en Unzer, door hunne algemeen nuttige Schriften getracht hebben, den gemeenen Man te verlichten; zyne verouderde en schadelyke vooroordeelen, ten aanzien der Geneeskunst, tegen te gaan, en hem het voetspoor aan te wyzen, om voor het behoud zyner gezondheid zorg te draagen, alsmede welke voorschriften hy moet opvolgen, om zyne verlooren gezondheid wederom te herstellen, - zedert schynt byna elk Geneesheer, elk Heelmeester, het zig voor eenen pligt te rekenen, om als een Priester der konst op te treeden, en raadgeevingen aan den onkundigen mede te deelen, zonder te bezeffen, met hoe veele zwaarigheden deeze onderneeming gepaard gaat, - zwaarigheden! die zelf een Tissot, een Unzer, niet heeft kunnen te boven komen: - en, zonder te overweegen, dat zoortgelyke raadgeevingen, (wanneer zy niet ad Captum van den gemeenen Man kunnen gebragt worden; en dit is gemeenlyk het geval) inderdaad meer kwaad dan goed uitwerken, en zelf tot Kwakzalveryen gelegenheid geeven. - Dit waren zo ten naastenby de gedagten, die ons by het doorbladeren van de Waarneemingen van den Heer Roselt, te binnen schooten.

De reden, zegt de Schryver, die my bewogen hebben deeze Waarneemingen te laaten drukken, zyn niet om de Geleerde Hoogst- en Konstervarene iets byzonders te berichten, maar alleen die, welke, zonder genoegzaame onderwyzing en grondbeginsels, deeze Kunst, door oogluiking, ten platten Lande beoefenen, eenigermaate te onderrichten, en gelyk, als by vertelling, hun eenig begrip te doen

[p. 370]

vatten, alsmede om aan den op 't Land woonende Onnatuurkundigen, zo veel kennis te doen verkrygen, op dat hy overvallen wordende, van eene dusdanige opgehaalde Ziekte, een goed begrip zig daarvan zoude kunnen voorstellen, en zig zelf, in noodzaakelykheid, redden.

Wy zullen ons thans niet inlaaten om te beoordeelen, of deeze bygebragte redenen voldoende zyn, laatende zulks aan den kundigen Leezer over, alleen zullen wy maar in 't voorbygaan aanmerken, dat naamelyk de wyze, op welke de Heer Roselt den Onnatuurkundigen Landman wil onderrichten, geenzints de beste is: en dat het leezen van Waarneemingen, voor Lieden die geene Geneeskundige grondbeginsels hebben, niet alleen nutteloos, maar zelfs zomwylen gevaarlyk is; sed haec in transitu: wy gaan over om den Inhoud eeniger deezer Waarneemingen mede te deelen. - Vooreerst, eenige Waarneemingen van verscheiden gevaarlyke Ziekten, schielyk veroorzaakt door eene haastige Onderdrukking der ongevoelige uitwaasseming. - De Schryver is een groot Voorstander van de vogtige Stoovingen en Aderlaatingen. - Deeze haastige onderdrukking der transpiratie brengt, by nieuwgebooren Kinderen, ook verscheiden gevaarlyke toevallen voort, waarvan 'er eenige gevallen verhaald worden. - - De Heer Roselt schryft de oorzaak deezer schielyk belette uitwaasseming toe, aan het vroegtydig ter Kerk brengen van de Kinderen, en aan het koude water, 't welk men ten platten Lande tot den Doop bezigt. - Vervolgens deelt de Schryver eenige Waarneemingen mede, van verscheiden Steenen in de Blaas, gedeeltelyk door de Kunst, gedeeltelyk door de Natuur zelve, ontlast; - van eene overgesloofde Baarmoeder; - van eene by uitneemenheid over het Schaambeen hangende Baarmoeder; - van eene Dye- en Bloedbreuk. - De Waarneemingen, welke het tweede Stuk deezer Verzameling bevat, zyn in de eerste plaats over de Kinderziekte. Hy stelt met regt de Inënting voor, als het eenigste behoedmiddel tegens het gevaar deezer Ziekte, en zoekt de vooroordeelen daaromtrent tegen te gaan. - Vervolgens deelt hy ons Waarneemingen mede, van een gevaarlyk Toeval, veroorzaakt door eene al te groote gifte van den geest van Ammoniaczout; - van een Kind dat met zyn aangezicht in eenen blusschenden kalkhoop gevallen was; - van eene Drenkeling; - van eene Bloedbraaking; - van eene Etterzak in de Longen; - van eene Hoofdkneuzing; - van eene gegangraeneerde Breuk in de linker Opperbuikszyde; -

[p. 371]

van eene vrucht in de Fallopiaansche Trompetten, waarby eene korte Verhandeling over dit onderwerp gevoegd is; - van eenen Polypus in de Keel. - Eindelyk en ten laatsten, geeft de Schryver, aan den eenvoudigen Landman, eenige waarschuwende Waarneemingen, wegens het gevaarlyke gebruik der overtinde koperen Vaten. - Onze Leezers zullen, uit dit weinige, met ons toestemmen, dat deeze Waarneemingen inderdaad gewichtige onderwerpen betreffen, en, voor den beoeffenden Geneesheer en Heelmeester, van een weezenlyk nut kunnen zyn. - Dog wy twyfelen zeer of zy aan het waare oogmerk van den Schryver zullen beantwoorden.