Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

La Morale de l'Adolescence par Mr. Des-Essarts, M^tre privilegie de Mathematique et de Pension Francoise dans la Ville, et Université d' Utrecht. A Utrecht, chez B. Wild. 1785. In octavo gr. p. 194 pp.

In deze Zedenleer der Jeugd ontvouwt de Heer Des-Essarts, beroemd van wegens zyne bekwaamheid in 't stuk der Opvoedinge, de vereischte kundigheden der Zedenleere, die een welopgevoed Jongeling niet kan ontberen, en welker inagtneming recht geschikt is, om hem wezenlyk gelukkig te maken. De Lessen, daerin verleend, zyn te gelyk kort, klaer, hondig en indrukbaer voorgesteld; en de manier op welke de Autheur dezelven der Jeugd tracht in te boezemen is alleszins van dien aert, dat dezelve natuurlyk invloed moete hebben, op de harten van Jongelingen, die maer enigzins te leiden zyn. - 's Mans Geschrift

[p. 275]

is vierledig. - Het eerste gaet over de grondslagen onzer plichten. By den aenvang onderricht hy den Leerling, wat hy voor zyn waer geluk te houden hebbe: hieraen hecht hy, in enige achtervolgende Lessen, ene voordragt dier gewigtige waerheden, welken ten grondslage van ons geluk strekken. Hy leid hem hierin op tot de kennis van den eersten oorsprong van zyn bestaen, gelyk van dat aller Schepzelen; en leert hem God kennen als de eerste en enige oorzaek van 't Heelal; als een noodzaeklyk eeuwig bestaend, onstoflyk Wezen, dat almagtig, volkomen wys, en tevens volmaekt goed en regtvaerdig is. Met de ontvouwing hiervan wyst hy tevens den Leerling aen, welke gevolgen daeruit voortvloeien met betrekking tot zyn gedrag als een vrywerkend Wezen, dat ene onstervelyke Ziel bezit, Gode eenmael rekenschap zal moeten geven van zyne bedryven, en de volzalige of heillooze gevolgen daervan in de eeuwigheid zal ondervinden. Op de voorstelling hiervan komt in overweging, door welke middelen wy ons waer geluk, de aengenaute vergenoeging over ons zelven in tyd en eeuwigheid, kunnen erlangen: naemlyk, door ons te benaerstigen om Gode steeds meerder gelykaertig te worden, in goedheid en regtvaerdigheid; met weldadig te zyn jegens den Naesten, en de regtvaerdigheid omtrent onzen Evenmensch in agt te nemen. Voorts word den Leerling, ten laerste, in dit eerste gedeelte nog getoond, wat hem te doen stae, om ter ernstiger betrachtinge dier goedheid en regtvaerdigheid te komen. Hy moet ten dien einde zyne gemoedshoedanigheden werkstellig maken; zyne verstandsgaven oefenen, en zyne lichaemsvermogens tot meerder volkomenheid brengen. - De ontvouwing dezer drie stukken is de inhoud der drie overige gedeelten van dit Geschrist. - Het tweede gaet des over de gemoedshoedanigheden; en stelt den Leerling voor, hoe hy de Regtvaerdigheid hebbe te oefenen jegens zyne Ouders, Meesters, Overheden en den Naesten in 't algemeen; benevens de Weldadigheid, zo omtrent zyne Vrienden en Vyanden, als omtrent alle Menschen. - In het derde gedeelte handelt de Leermeester over de verstandsgaven, onderrichtende den Leerling het uitbreiden van zyn Gehengen, het aenkweken zyner Verbeeldingskracht, en het versterken van zyn Oordeel. - Eindelyk komen nog, in het laetste gedeelte, in aenmerking de lichaemsvermogens, waeromtrent van den Leerling gevorderd word dat hy zyn gestel sterkte trachte by te zetten;

[p. 276]

zich ene vaerdige handigheid in zyne lichaems bewegingen eigen make; en ene aengename welvoegelykheid in zyne woorden en daden in acht neme, waer door men aen weldadige en regtvaerdige bedryven, als 't ware, te meerder glans byzet. - De hoofdzaek van dit alles is: ‘De Mensch kan niet gelukkig zyn, dan wanneer hy over zichzelven vergenoegd is; en die aengename vergenoeging, dat waer geluk, kan hy niet verkrygen, dan door de betrachting van Weldadigheid en Regtvaerdigheid.’ - Onze Autheur heeft die twee gewigtige waerheden hier in 't juiste daglicht gesteld, en overtuigelyk aengedrongen.