Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

Alle de Werken van Fl. Josephus, met aanmerkingen uitgegeeven door J.F. Martinet, A.L.M.Ph. Dr. Lid van de Hollandsche en Zeeuwsche Maatschappyen te Haarlem, en te Vlissingen, en Predikant te Zutphen. Eerste Deel, met nieuwe Plaaten. Te Amsterdam, by Allart en Holtrop 1783. Behalven het Voorwerk 390 bladz. in gr. octavo.

Ene nieuwe Nederduitsche Uitgave der Werken van Flavius Josephus, waer in de vroegere overzetting, onder het opzicht van den Hoogleeraer Haverkamp, in den jare 1732 uitgegeven, beschaefd, en, door vergelyking met het oorspronglyke Grieksch, verbeterd is geworden. De Eerwaerde Martinet, deze moeite op zich nemende, heeft 'er tevens enige oordeelkundige aenmerkingen bygevoegd, het welk deze vernieuwde uitgave des te nuttiger maekt: waer van het volgende tot ene proeve kan strekken. Josephus, den doortocht der Israëlieten door de Roode Zee verhaeld hebbende, zegt daer op.

‘Dit alles heb ik verhaald, zoo als ik het in de Heilige Schriften gevonden heb; en niemand behoort het, als eene onmogelyke zaak, aan te merken, dat Menschen, die in de onnozelheid en eenvoudigheid der eerste tyden leefden, eenen doorgang ter hunner behoudenisse in de Zee gevonden hebben, 't zy dat ze zich zelve opende, of dat zulks door Gods wil geschiedde; nademaal diergelyk eene zaak, lang daarna, den Macedoniërs gebeurd is, toen zy de Pamfilische Zee, onder 't geleide van Alexander, doortrokken, wanneer God zich van dat Volk bediende, om 't Ryk der Persen te vernielen, gelyk alle de Historieschryvers, die 't leeven van dien Vorst beschreeven hebben, verhaalen. Niet te min laat ik het in ieders vryheid, om daarvan te oordeelen, zo als 't hem goeddunkt^(*)

(*) ‘Waarom laat Josephus in ieders vryheid te oordeelen van den wonderdaadigen doortogt der Israëliten door de Roode Zee, zo als hem goeddunkt? Erkende hy niet dat dit Wonderwerk van den Almagtigen ware? Ongetwyfeld! Maar

[p. 194]

^(*).’

(*) daar hy verlangde, dat zyn Werk van Grieken en Romeinen zou geleezen worden, gebruikt hy, meent men, deeze toegeeflykheid, (door anderen eene uiterste omzigtigheid genaamd,) om elk daarvan te laaten oordeelen wat hy wilde. Dan, gaat Josephus toegeeflykheid of omzigtigheid hierin niet al te ver? Moet een Historieschryver, ten vollen overreed van de waarheid eener zaak, zulken stap doen? Wilde hy den Romeinen of Grieken door het verhaalen van een Wonderwerk niet ergeren; hy hadt 'er dit slot kunnen afgelaaten hebben, om zyne eigen Natie niet te beledigen, of de eer van zynen eigen Godsdienst niet te kwetzen. Dan, is Josephus hier niet al te schroomhartig? Hy zeide te vooren, dergelyk eene zaak den Macedoniërs gebeurd te zyn, toen zy de Pamfilische Zee, onder 't geleide van Alexander, doortrokken. Geloofden zulks Grieken en Romeinen op het gezag van Historieschryvers, kon dan Josephus niet vorderen, van zyne Leezers, dat zy, op het gezag van den Historieschryver Moses, het wonderwerk van den doorgang door de Roode Zee ook wilden vaststellen? - Maar Josephus geeft, of te veel toe, of hy is te bygeloovig. Niets bovennatuurlyks was 'er in den togt van Alexander. Hy sprak 'er in zyne Brieven, zelfs in zeer eenvoudige en geringe bewoordingen, van, en verzekerde niets meer, dan dat hy van Faselus door de engten, de ladders geheeten, heen trok. Hoe het zy, in Strabo is eene plaats, die dit Stuk in helder daglicht stelt, en ten vollen bewyst, dat 'er geen wonder altoos in stak, en dus op geenerlei wyze met den doortogt der Israëliten kan vergeleken worden. De genoemde Schryver verhaalt het geval op deeze wyze. ‘By de Stad van Faselis tusschen Lyeie en Pamfylie, is een weg, die langs de Zee loopt, waardoor Alexander zyn leger geleidde. Daar ligt de berg Climax aan de Pamfylische Zee, en laat een smallen doorgang over 't strand. Hy loopt daar met laag water droog, zo dat 'er de reizigers veilig kunnen heen gaan; maar als de Zee hoog is, loopt hy onder. 't Was toen winter, en Alexander, die op zyn geluk veel vertrouwde, had beslooten om op weg te slaan, zonder te wagten, tot dat de waters droog waren, zo dat zyn volk gedwongen was tot het middel toe door 't water te gaan. Algemeene Historie, VII. Deel, bl. 506^(*). Kon dan Josephus dit geval vergelyken met den doortogt der Israëliten door de Roode Zee? Kon hy, die, gelyk telkens blykt, Strabo geleezen hadt, zeggen, dat alle Historieschryvers zulks verhaalen, daar men hier het tegendeel vindt? Het strekt ook weinig ter zyner eere, te vooren zo dubbelzinnig te spreeken van dit Wonderwerk, door God gewrogt, op deeze wyze: ‘'t Zy dat ze (de Zee naamlyk,) zich zelve opende, of dat zulks door gods wil geschiedde.’

(*) Zie Strabonis Geographia. T. II. L. XIV. p. 982.

(*) Zie Strabonis Geographia. T. II. L. XIV. p. 982.