Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

G.J. Voorda, Leovardiensis, Exercitatio de Caritate Patriae vera Virtute, explicita atque asserta. Leov. Typis G. Tresling, 1783. In octavo, m.f. 171 pp.

Nadien men niet zelden de overhellende neiging voor 't Vaderland, als 't Land zyner Geboorte, die veelen Menschen natuurlyk eigen is, verwart met de liefde voor 't Vaderland, als 't Land zyner Inwooninge, die eene weezenlyke Deugd is, zo tragt de Heer Voorda dit onderscheid in een duidelyk licht te zetten, en de liefde voor 't Vaderland, in den laatsten zin, als een pligt voor te draagen. Ten dien einde ontvouwt hy beknoptlyk wat

[p. 158]

het Natuurlyke Licht, de Mozaïsche bedeeling, en de Christelyke Leer desaangaande vordert.

In de neiging voor 't Vaderland, als 't Land zyner Geboorte, op zigzelven beschouwd, is, gelyk hy doet zien, niets dat men verpligtend kan noemen; maar de daadlyke inwooning in een Land maakt eene weezenlyke verbintenis. Als men dan spreekt van de Liefde voor 't Vaderland als eene Deugd, komt de trek voor 't Land zyner geboorte wel in als eene medewerkende neiging, maar 't is eigenlyk de inwooning die dezelve pligtmaatig maakt; en men heeft dat Land, waarin men gehuisvest is, 't zy men 'er al of niet gebooren zy, aan te merken als zyn Vaderland, waaraan men Liefde verschuldigd is. Uit dien hoofde omschryft hy de Liefde voor 't Vaderland indeezervoege. ‘Ze is die genegenheid voor de Burgerlyke Maatschappy, waarvan wy Leden zyn, door welke wy ten hartlykste wenschen, dat het haar wel gaa; 't welk ons aanzet om aan dezelve, naar ons uiterste vermogen, zonder belediging van anderen, nuttig te zyn; zelfs in zo verre, dat wy, wanneer de nood zulks mogte vorderen, ons byzonder eigen belang, en ons zelven, aan 't algemeene belang dier Maatschappye opofferen.’ - Hier toe roept ons de liefde tot God, en tot ons zelven, die ons doet stryden pro aris et focis, voor Altaaren en Haardsteden. Daarby komt de liefde tot onzen Evenmensch, die met ons in dezelfde Maatschappy verbonden is; en de hartlyke dankbaarheid voor alle de zegeningen in 't Vaderland genooten. - Deeze verpligting omtrent die Maatschappy blyft des onveranderd, wanneer iemand met die Maatschappy in een ander Land overgaat: doch wanneer hy, de Maatschappy in zyn Geboorteland verlaatende, overgaat tot eene andere Maatschappy, in een ander Land, en zig aldaar met 'er woon nederzet, neemt hy eene nieuwe verbintenis aan voor dat Land, als zyn tegenwoordig Vaderland. 'Er mag eene natuurlyke neiging voor zyn Geboorteland in hem verblyven; maar deeze heeft niets verbindende in zig.

Dit denkbeeld van de Liefde voor 't Vaderland, als eene Deugd, waartoe de Inwoonders verpligt zyn, door de Natuurleer ingeboezemd, leert ons ook, zo als de Heer Voorda verder toont, het Woord der Openbaaringe, zo onder het Oude als onder het Nieuwe Verbond. - By de ontvouwing van 't vroegere tydbestek leert hy ons opmerken, hoe de Liefde voor 't Vaderland, by de Aarts-

[p. 159]

vaders, als eene Deugd geene plaats had; en hoe dezelve eerst stand greep onder hunne Nakomelingen, toen deezen in het beloofde Land gevestigd waren. Van dien tyd af liep alles samen om de Jooden aan dat hun Vaderland te verbinden; 't welk ook ten gevolge had de aanvanglyke prediking der Euangelieleere in 't Joodsche Land, doch ten einde liep met de daadlyke opregting van 't Nieuwe Verbond, waardoor Jooden en Heidens gelyklyk in Gods gunst deelden. Onze Autheur tekent ter dier gelegenheid aan, dat de Jooden deeze Liefde voor hun Land wel eens tot een buitenspoorig uiterste bragten; dat dezelve egter by veele Jooden, na de Babylonische gevangenis, door hunne verstrooijing, merkelyk afnam; dat de by uitstek verbindende voorregten van 't Joodsche Land, met de verkondiging van 't Euangelie onder de Heidenen, afliepen; dat de ongeloovige Jooden zulks wel wederstreefden, maar dat de geloovige Jooden, met de omhelzing van de Euangelieleer, het zelve allengskens meerder erkenden; tot dat laatstlyk dit alles ophield, zonder dat het zelve weder op die wyze ooit hersteld zal worden. - Wat wyders den inhoud der Euangelieleere, nopens de Liefde van 't Vaderland als eene Deugd, betreft; de Heer Voorda erkent, dat dezelve nooit als zodanig in die Leer uitdruklyk gebooden wordt, met aanwyzing der reden, waarom zulks niet raadzaam ware. Doch tevens doet hy zien, hoe 't Euangelie, zo ten opzigte der Bestierderen, als met betrekkinge tot de Onderdaanen, alle die pligten voorschryft, welken de Liefde voor 't Vaderland als eene deugd vordert; des de zaak zelve ook in 't Euangelie aanbevolen zy. - Wel byzonder heeft men hier, zegt hy, gade te slaan, dat die Leer overeenstemt met bovengegeevene bepaaling, dat niet slegts het Geboorteland, maar 't Land der Inwooninge, 't zy wy 'er al of niet gebooren zyn, in dit geval als ons Vaderland voorkomt: en daar hy, die de in 't Euangelie voorgeschreeven pligten, met betrekking tot de Burgerlyke Maatschappy, ernstig ter harte neemt, ongetwyfeld voor een recht beminnaar van zyn Vaderland te houden zy, zo vervalt de haatlyke beschuldiging van 't Euangelie, als niet uitdruklyk de liefde voor 't Vaderland aanbeveelende, van zelve. - Natuur en Openbaaring gaan dus hier, gelyk in alle andere pligten, op de betrekking der dingen gegrond, hand aan hand; 't welk de Heer Voorda ons, op eene leerzaame wyze, in dit Geschrift, onder 't oog brengt.