Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

Zesde en zevende Leerreden over de voorgewende werking des Satans in den tegenwoordigen tyd, door F.G.Ch. Rutz. Hoogduitsch Preaikant in de Luthersche Gemeente, in 's Hage. Uit het Hoogduitsch vertaald. In 's Gravenhage by J. du Mee 1783. In gr. octavo 119 bladz.

Overeenkomstig met het voorheen gemelde plan van den Leeraer Rutz^(*) behelst de zesde Leerreden ene overweging van die plaetzen uit de Schriften des Nieuwen Verbonds, waerop de Voorstanders der door hem betwiste Stellinge hun gevoelen gronden. Zyn Eerwaerde gaet ieder plaets afzonderlyk na, ontvouwt derzelver zin, en toont, dat gene derzelver een duchtig bewys oplevert, ter stavinge van de voorgewende, nog gestadig duurende, onmiddelyke werkingen van den Duivel, onder ons Menschen op onze Aerde. - Tot dus verre strekten deze Leerredenen, zo ter ophelderinge van den staet des geschils, en ter mededelinge van etlyke aenmerkingen tot dit onderwerp betrekkelyk, als ter wederlegginge der bewyzen, die gemeenlyk voor 't opgemelde gevoelen bygebragt worden. En hierop laet nu de Eerwaerde Rutz zyne zevende of laetste Leerreden over dit onderwerp volgen, welker hoofdstelling deze is. De Leerstellinge: de Satan werkt nog gestadig onmiddelyk op onze aerde, en onder ons menschen, heeft gewichtige Gronden tegen zich,

(*) Zie boven bl. 14.

[p. 101]

wordt voor ons dikwerf gevaarlyk en nadeelig, en is voor ons, al ware zy gegrond, nutteloos en onbruikbaar.

Naer de inrichting dier hoofdstellinge is deze laetste Leerreden tweeledig. In de eerste plaetse komen hier in aenmerking de gronden, welken tegen die Leerstelling pleiten, als mede het gevaer en nadeel dat 'er dikwerf uit ontstaet. En voorts toont zyn Eerwaerde dat die Leerstelling, zo ze al gegrond ware, geenzins zou behooren onder de nuttige en bruikbare, dat is, onder zulken, waervan men zich bedienen kan, om daerdoor schade en nadeel te verhoeden, en van zich af te wenden; of, om daerdoor zyn voordeel te bevorderen: 't welk, gelyk hy doet zien, in deze geen plaets heeft; des ze voor ombruikbaer en onnut te houden zy; dat hem in zyn gevoelen nopens dezelver ongegrondheid bevestigt; waerom hy ten slot zegt: ‘Daar God ons in zyn heilig Woord, noch Middelen en Wapenen tegen de onmiddelyke werkingen van den Duivel aan de hand gegeeven, noch in zyn Woord aangetoond heeft, hoe en op wat wyze wy de bekende middelen, tegen de Verzoekingen tot de Zonde in 't algemeen, gebruiken moeten, om de voorgewende onmiddelyke Verzoekingen en Aanprikkelingen des Duivels tot Zonde en Boosheden vruchteloos te doen zyn, zo volgt natuurlyk en ongedwongen, dat dit Leerstuk niet in zyn Woord gegrond, en dat het waar is, wat paulus schryft 1 Cor. X:13. Daar is nog (het woordje nog staat niet in 't Grieksch) geen dan menschlyke Verzoeking over u gekoomen, maar God is getrouw, die u niet laat verzocht worden boven uw vermogen, maar maakt, dat de Verzoeking zoo een einde neeme, dat gy 't kunt verdraagen.’ - Deze Leerreden strekt dus ter bevestiginge van zyn gevoelen, gelyk de voorgaenden gediend hebben ter wederlegginge van 't betwiste Leerstelzel; en men zal by 't doorbladeren ligtlyk ontdekken, dat de Eerwaerde Rutz niet te tellen zy, onder dat slag van Godgeleerden, die sterk in 't wederleggen van party, maer zwak in het verdedigen van hunne eigen denkbeelden zyn; 't welk maer al te veel in Godgeleerde Twistschriften plaets heeft.

Zyn Eerwaerde geeft ons verder in een Nabericht nog te kennen, dat men, ter nadere bevestiginge van deze en gene byzonderheden in zyne Leerredenen, waerover hy zich niet welvoegelyk in dezelven kon uitlaten, een afzonderlyk Stukje heeft te wagten, onder den tytel

[p. 102]

byvoegzelen tot de zeven Leerredenen gehouden tegen de ong gronde, en dikwerf voor ons gevaarlyk en nadeelig wordende Leerstelling enz. Mitsgaders dat hierby in een aanhang zal komen, de vertaling van een geleerd en lezenswaerdig Latynsch Tractaetje, de Daemone et Daemoniacis, opgesteld door den geleerden Gereformeerden Hoogleeraer in de Godgeleerdheid te Zerbst, johann simeon lindinger, verrykt met latere ophelderingen en byvoegzelen, die zyn Hoogeerwaerde den Leeraer rutz reeds schriftlyk heeft toegezonden.