Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

[p. 58]

Verhandeling van den Heidelbergschen Catechismus, door twee Godgeleerden. No. 5-8. Te Utrecht, by S. de Waal en G.v.d. Brink, Jansz. 1783 In groot octavo.

Men houd, in beantwoording aen 't oogmerk van dit Geschrift, bestendig denzelfden voet in het verklaren van den Heidelbergschen Catechismus; en legt het inzonderheid toe op ene klare voordragt der zaken, die te verhandelen zyn. Tot ene proeve hier van verstrekke de recht oordeelkundige grondslag, welke in dezen ter verklaringe van het geloof gelegd word, om het zelve uit zynen eersten grond of kundigheid op te halen.

‘Het geloof in 't gemeen is, (zegt de Opsteller dezer Verhandelingen,) niet alleen eene toestemming aan eenig gekent getuigenis, maar zodanige toestemming, waardoor men overeenkomstig dat getuigenis aangedaan en werkzaam wordt. Hieruit volgt dat 1. alle geloof vooronderstelle twee dingen. Voor eerst een zeker getuigenis het welk ons van een of ander Persoon aangaande eene of andere zaak getuigd wordt, waaromtrent het geloof sleunt, of op de geloofwaardigheid des getuigers, of op de baarblykelykheid van het getuigde, of op die beiden te gelyk. Ten tweeden, eene kennis of Weetenschap van dat getuigenis, dewyl ik onmogelyk wat toestemmen kan, waarvan ik geen kennisse hebbe. 2. Dat alle geloof bestaa in eene toestemming, aanneeming of voor waaragtig houding van dat getuigenis. 3. En tot zyn gevolg heeft dat men overeenkomstig dat getuigenis aangedaan en werkzaam wordt. Vindt men daar in geen belang, dan is men onaangedaan daar over, en werkeloos daaromtrent; maar vindt men al belang daarin, dan wordt men aangedaan en werkzaam naar vereisch van de getuigde zaak: is dezelve iets kwaads, men gevoelt smerten, en wordt werkzaam, om het zelve, zoo veel mooglyk, af te keeren; maar wordt 'er wat goeds getuigd, men wordt aangedaan met blydschap en genoegen, en werkzaam om het zelve in bezitting te krygen. - Op deeze wyze blyft men, onzes bedunkens, eerst regt by de kundigheid van geloof, by het denkbeeld van gelooven^(*). - Op

(*) ‘Hier in, (zegt de tweede Godgeleerde, of Uitgever van dit Geschrift,) heeft onze geleerde Schryver groot gelyk, en dit niet opgemerkt te hebben is oorzaak, dat men niet zelden beschryvingen van het zeligmakend geloove aantreft, welken zeer van den anderen verschillen, en welken den waaren aart des geloofs missen, en andere denkbeelden behelzen; waardoor zeer ongelukkig, in een stuk van zoo veel gewigt, donkerheden en verwarringen by de Christenen veroorzaakt worden. - Zy die der Bybeltaalen niet kundig zyn, moeten niet denken, dat de Hebreeuwsche en Grieksche woorden andere denkbeelden, dan ons Nederduitsche met zich brengen, want zy sluiten juist dat zelfde begrip in zich. Het Hebreeuwsche komt van vastigheid, waarheid, gelyk zelfs een ongeletterde uit het woord amen, waar van het komt, oordeelen kan, en zegt dus iets voor zeeker, voor waar te houden; en het Grieksche komt van overtreeden, waar van de uitwerking het geloof, dat is, de over, treeding van de waarheid is. De Bybel geeft ook die kundigheid zeer duidelyk op, in de bekende plaatsen, Joann. 3. 32, 33. en 1 Joann. 5. 9 en 10. - Wanneer onze Godgeleerden zeggen, dat hongeren en dorsten naar de geregtigheid, dat aanneemen, eeten en drinken van Christus, dat toevlugt neemen, komen tot Christus, dat veele andere werkingen, waarvan Gods Woord spreekt, gelooven is in den Bybelstyl, dan moet men door deezen sleutel dat geheim openen. Alle die genoemde en bedoelde werkzaamheden zyn gevolgen van het opregte geloof, welken daar van niet konnen afgescheiden zyn, schoon ze, naauw gesprooken, het geloof zelve niet zyn. Men heldere dit door een of ander voorbeeld op. Daar wordt ons verhaalt en verzeekert dat ons huis in brand staat, wy gelooven dat, wy neemen dat opregtelyk voor waarheid aen, dan worden wy ontstelt en bedroeft, wy verlangen naar redding, wy loopen naar huis, wy stellen alles, wat mooglyk is, ter blussching te werk, enz. Elk tast als met handen, dat die aandoeningen en werkingen uit het geloof volgen, en, schoon ze het geloof zelve niet zyn, nogtans zoo onafscheidelyk daar van zyn, dat, indien men die aandoeningen en werkzaamheden in iemand, op zulk een verhaal, niet bespeurde, men tot hem zeggen zoude, gy schynt het niet te gelooven! - Daar wordt aan iemand verhaalt, dat hy in eene zeekere stad eene groote erfenisse ontvangen kan. Hy gelooft dat, neemt het voor waar aan, dan wordt hy verblydt, vervult met verlangens daarnaa, hy reist derwaards, doet alle moeite om die erffenisse werkelyk te bezitten, enz. Wie ziet niet, dat die aandoeningen en werkzaamheden uit dat geloof vloeijen? Schoon hy niet naauwkeurig spreeken zoude, die zeide, dat blyde zyn, dat verlangen, dat reizen is gelooven, zoude het egter waar zyn, dat, indien hy dat verhaal niet geloofde, alle die aandoeningen en werkzaamheden by hem geen plaats zouden hebben. Als men nu dit tot die Bybelsche uitdrukkingen overbrengt, dan zal men alles gemakkelyk ontwarren konnen.

[p. 59]

deezen voorafgelegden grond zullen wy nu het Goddelyk heilvatiend geloof wat klaarder begrypen konnen, waaraan het

[p. 60]

veelen hapert, die wel eens met den Catechismus verleegen zyn, en die, of schoon zy in de beoeffening de zaak kennen, in de beschouwing nogtans wel wat meer licht noodig hebben. Wy hebben tot dat einde het zoo aanstonds gezegde slegts over te brengen tot Goddelyke en Geestelyke dingen. Het opregte geloof zal dan hierop uitkomen. ‘Het is die werkzaamheid der ziele, waar door zy Gods gekende getuigenis toestemt, voor waarachtig houdt, zo dat zy overeenkomstig aan dat getuigenis aangedaan en werkzaam wordt.’