KortVerhaal. Jaargang 33

[p. 71]

Zomer
Ineke Holzhaus

Eind juli, bijna augustus, de warmte hangt als een oververhitte kruik in de straat. Ze heeft de gordijnen dicht gelaten, onder het schuifraam is een kleine kier en de deur in de keuken naar de tuin staat op het haakje. Een beetje tocht kan geen kwaad, niet teveel, hoewel dat nu ook niet meer uitmaakt. Het zonlicht glijdt langzaam naar de overkant van de straat. Als ze het gordijn opzij schuift, kan ze het zien. De stokrozen zijn donkergrijs tussen de tegels en zonder bloemen, het is stil, iedereen is vertrokken.

Elisabeth gaat naar haar klerenkast. Ze heeft altijd gedacht dat ze haar donkerblauwe mantelpak zou dragen. Het is dertig jaar oud, James vond dat ze er zo hartveroverend in uitzag. Ze kon het jarenlang niet meer aan, maar ze is de laatste tijd zo afgevallen dat het weer precies past. Nu het zo heet is, lijkt donkerblauw ineens overdreven. De zomerjurk met de kleine viooltjes, - echt je ziet niet dat het viooltjes zijn, het zijn meer beweeglijke stipjes in allerlei kleuren, - is niet gekleed genoeg. Dan toch maar het abrikozen broekpak? Dat dateert van na James, maar ze dacht aan hem toen ze het kocht met Marian, haar oudste.

‘Zou je het wel doen, mama, durf je dat aan?’ Elisabeth stond in de paskamer en hoorde de stem van James duidelijk zeggen: ‘Doen, meteen, staat je fantastisch.’

‘Ik doe het,’ zei ze tegen Marian. Die is nu op een Grieks eiland, Elisabeth kan de exotische naam niet onthouden, het begint met een P. Marian en haar Kees zijn er vorig jaar ook geweest, ze hebben veel gewandeld en gelezen en vooral gezwommen, Marian was als kind al dol op water. De foto's die ze op de laptop lieten zien, waren overwegend blauw, de details waren niet zo duidelijk, maar dat lag vooral aan haar ogen. Dit jaar wilden Marian en Kees dat alle kinderen mee naar Griekenland zouden komen, ze hadden al een grote villa met uitzicht op zee gehuurd, maar Petra bleek zwanger te zijn en ze durfde de reis niet aan. Toen Petra en Flip en kleine Moon niet meekwamen, bleef de rest van het spul ook weg. Allemaal of helemaal niet, zei Leendert, en hij had de auto volgeladen met tenten en luchtbedden. Mark zat achterin, haar oudste achterkleinkind, in zo'n modern stoeltje in de vei-

[p. 72]

ligheidsriem. Ze waren speciaal omgereden om in de straat naar haar te kunnen zwaaien, 's ochtends om zeven uur.

Aan het eind van de middag komt Joyce om haar te helpen wassen en kleden. Joyce komt al dertien jaar, eerst om schoon te maken, één keer in de week, later twee keer en sinds een jaar of vier elke dag. Ze kan het geld goed gebruiken, de kleinkinderen in Suriname zitten krap.

‘Wat wil je ook, met zo'n regering.’

‘En zo'n president.’

Voor Joyce is het het moeilijkst, maar Elisabeth heeft vier nieuwe adressen voor haar bij elkaar gescharreld. Allemaal in de buurt, iedereen is dolblij dat ze komt. Elisabeth heeft zich zelfs met de betaling bemoeid, dat Joyce er niet op achteruit gaat.

‘Ze schommelt,’ zegt Frank altijd. ‘Waarom heeft ze ook in de zomer haar mutsje op?’

‘Dat moet je haar zelf vragen,’ zei Elisabeth. Maar dat durfde hij toch niet. Hij was nooit een waaghals geweest, liet zich graag beschermen door zijn zusjes en nu heeft hij Annelie die voor hem zorgt. Ze zijn naar een agriturismo in Zuid-Italië. Het zal er wel heet zijn. Frank is helemaal om, hij eet alleen groenten, eieren en kaas. Terwijl hij vroeger gek was op zuurkool met spek en worst. Elisabeth volgt het uitgebreide weerbericht van Europa elke avond op de televisie. In Parijs regent het, dat is jammer voor Lidewij en Jasper. Ze zijn een week in Parijs en vertrekken vandaar naar New York. Hun kinderen met aanhang komen bij ze in het hotel, na een weekje Parijs met hun ouders komen ze terug naar Nederland en ze gaan dan fietsen om het IJsselmeer. Heerlijk als je benen dat nog kunnen, zo'n eind fietsen in de wind. Tegen die tijd zal het hier wel onweren. Deze hitte kan niet aanhouden.

‘We hebben drie prachtkinderen,’ zei James als hij ze in de tuin zag spelen en elkaar met de tuinslang natspatten. Dat herhaalde hij zo vaak mogelijk, vooral op hun trouwdag en bij de geboorte van de kleinkinderen. Hij kon zo tevreden zijn, daar had hij talent voor, veel meer dan Elisabeth.

‘Die heb jij alle drie voor mij gebaard, dank je wel.’

Ook dat kon hij, haar dankbaar zijn en haar fêteren. Ze heeft het al met al nog lang zonder hem uitgehouden. Van het eerste jaar na zijn dood kan ze zich niet veel herinneren. Later kwam ze weer tot leven en omdat hij af en toe het woord tot haar bleef richten, hield ze het vol. Nu heeft hij al een tijd niets van zich laten horen, hij is te ver weg geraakt denkt ze, ze moet hem achterna.

[p. 73]

De knoopjes van het jasje komen niet makkelijk door het knoopsgat. Ze moet duwen en trekken. Ze had het topje van het broekpak nog willen aanpassen. Kijken of het toch niet beter was om het blauwe mantelpak aan te doen. Maar ze hoort de sleutel omdraaien in het slot en Joyce schuifelt binnen.

‘Dag Elisabeth,’ zegt ze zoals altijd.

‘Dag Joyce,’ zoals altijd. Dat had ze gehoopt, dat het zo zou zijn.

‘Het is warm,’ zegt Joyce.

‘Als jij dat zegt, is het zeker warm.’

‘Zal ik een lekker kopje koffie zetten of wil je liever iets fris?’

Gelukkig ook zoals altijd. Elisabeth wil eerst onder de douche en als ze aangekleed is graag een kopje koffie.

Ze lopen voetje voor voetje naar de badkamer, waar het bad drie jaar geleden al is uitgesloopt om ruimte te maken voor de speciale stoel onder de douche.

‘Veel veiliger, mam,’ zei Lidewij. ‘In en uit een nat bad stappen is veel te link.’ Nu maar hopen dat het huis daardoor niet in waarde is verminderd als ze het gaan verkopen.

Joyce voelt met haar hand onder de douchestraal of het water niet te warm is. Zoals de kapper het deed als ze met haar hoofd in de klem van de wasbak lag. Joyce kan het beter dan de kapper. Daar was het water te koud of te warm. Elisabeth houdt haar handen geopend voor zich, om te wennen aan het vocht, het lijkt of ze bidt. Dan schuift Joyce de straal langzaam over haar lichaam, haar gerimpelde huid, haar intens witte buik, haar armen die ook wit zijn tot aan de pols. Haar handen zijn bruin, tot vandaag heeft ze elke dag een half uur in de ochtend in de tuin gezeten. Joyce pakt de washand, een zachte dunne lap die ze speciaal uit Suriname laat sturen, in Nederland zijn de washandjes veel te hard. Ze zeept Elisabeth in en spoelt haar af.

‘Dank je wel, wat zou ik zonder jou moeten beginnen?’

‘Ssstt, niet zeggen,’ fluistert Joyce.

Ze pakt het enorme badlaken en wrijft Elisabeth voorzichtig droog.

‘Zo, lekker.’

‘Dan hoeven ze het straks niet meer te doen.’

‘Sstt.’

‘Onder de pendule ligt een envelop voor je, niet vergeten hoor.’

Joyce slaat een laatste stofje van de abrikooskleurige broek en rolt dan de pijpen op zoals je doet bij een kind dat in zijn lange kniekousen

[p. 74]

moet stappen. Elisabeth kamt haar haren voor de spiegel die Joyce voor haar ophoudt. In de kamer drinken ze koffie aan de tafel met het theeservies en de dikbuikige suikerpot. Ze zeggen niets meer, ze weten van elkaar wat ze denken.

Het hoge bed staat tegen de muur voor het raam.

‘Alles in één ruimte is veel handiger,’ zei Marian. En dat is ook zo.

Joyce brengt de schone lakens en slopen. Ze haalt het bed af en brengt de vuile was, die niet vuil is, naar de wasmand in de badkamer. Elisabeth hoort haar schuiven in de gang.

‘Liesje, het is goed zo,’ ineens hoort ze James weer. Elisabeth voelt een golf van vreugde door haar lichaam gaan. Wat is het nog vol leven, dat vlees, wat stroomt het bloed nog door haar aderen, wat merkwaardig toch, na zoveel jaar en waarom wil haar lichaam niet vanzelf dood?

Joyce komt terug en schudt het kussen voor de derde keer op.

‘Zal ik je in bed helpen?’

‘Nee, het is goed, ik doe het straks zelf. Dat zal nog wel lukken.’

Ze heeft de medicijnen bij elkaar gezet en daarnaast het boek waarin een arts precies vertelt in welke volgorde je alles in moet nemen. Ze is gisteren al begonnen.

‘Weet je zeker dat je de kinderen...’

Elisabeth onderbreekt haar. ‘Nergens staat geschreven dat ik verplicht ben in hun gezelschap dood te gaan. Ze zijn allemaal op reis, ze hebben een goede tijd, ik heb ze vanochtend aan de lijn gehad, over twee weken bellen ze weer. Ik bespaar ze veel trammelant. Het huis uitruimen en verkopen is meer dan genoeg. Mijn familie en vrienden zijn al jaren dood. Laat me maar.’

Het is stil in de kamer.

‘Dan ga ik maar,’ zegt Joyce. Ze ziet bleek onder haar donkere huid.

‘Je hoeft alleen de begrafenisondernemer te bellen, ik heb alles met hem besproken, hij doet de rest. En dank je wel.’

Ze omhelzen elkaar plechtig, hun handen houden elkaar zo lang mogelijk vast. De handen van Elisabeth zijn zacht en mager, Joyce heeft handen met kussentjes op de vingers en een richeltje eelt parallel aan de levenslijn.

Joyce trekt de zware buitendeur dicht en knippert tegen het felle licht. Ze loopt langzaam de straat uit. Ze schommelt een beetje, in haar linkerhand heeft ze haar boodschappentas, haar muts houdt het zonlicht tegen. Elisabeth tast met haar ene hand over de andere, op de plek waar Joyce haar heeft vastgehouden. Ze kan haar niet meer horen.