KortVerhaal. Jaargang 33

[p. 142]

In goede banen
Gerard de Vries

Tevreden namen Willem en Fleur plaats op de bank van een treincoupé. De bank tegenover hen was leeg zodat ze hun benen konden strekken. Ze hadden op het nippertje de trein weten te halen, terugkomend van een verjaardagsfeestje van een van Fleurs vriendinnen. Van Willem had het partijtje niet gehoeven, maar Fleur had erop gestaan dat hij eindelijk eens haar vriendinnen zou ontmoeten, vooral om daarna hun mening van hen te horen over haar nieuwe vriend. Tegen Willem had ze daarentegen gezegd dat ze benieuwd was naar zijn oordeel over het gezelschap. Toen de trein zich in beweging zette, stond Willem op om zijn jas op te hangen. Toen pas zag hij wie er op de bank aan de andere kant van het gangpad gezeten was. ‘Hallo, Janine,’ zei hij tegen de jonge vrouw en vervolgens stak hij hoffelijk zijn hand uit naar de man naast haar en deelde mee dat hij een collega van Janine was. De man bleek haar echtgenoot te zijn. Willem ging weer zitten en maakte met getuite lippen kenbaar dat ze verder geen aandacht aan het stel naast hun hoefden te schenken.

Het uitzicht bood weinig afleiding, verlichte perrons, donkere kantoorkubussen, spaarzaam verkeer op de autowegen, en tenslotte werden de ramen geblindeerd door de donkerte van het platteland. Naast hen stond Janine op en liep naar het einde van het gangpad. Zeker op zoek naar een toilet. Opeens sprak de man van Janine Willem aan.

‘U bent een college van Janine,’ zei u. ‘Niet altijd een onverdeeld genoegen, dat kantoor waar u werkt, begrijp ik. Ik hoop maar dat u niet zo erg onder de sfeer lijdt als Janine.’

Willem keek naar de spreker die geagiteerd leek te raken en hoopte dat een begripvol knikje kalmerend zou werken. Natuurlijk was de sfeer niet best, er moesten op de directie waar Janine werkte in één jaar 20 van de in totaal 65 banen worden wegbezuinigd. Dat hakt erin, natuurlijk. Maar Willems knikje werd als een aanmoediging opgevat.

‘Die directeur van jullie, dat is toch echt een hork van een vent. Is dat niet het echte probleem? Die man kan niet communiceren. Een gesprek met hem betekent dat je naar hem mag luisteren. En wat hij te

[p. 143]

vertellen heeft komt altijd neer op ontslag. Die man ontslaat mensen met een gemak waarmee een ander een ballpoint indrukt. Wat een zak van een directeur, ik beklaag u wel. Hij wordt ook door iedereen uitgekotst, zegt Janme. Nou ja, bijna door iedereen want die secretaresse van hem schijnt ook precies te weten hoe je de sfeer moet verzieken.’

Willem reageerde met een begripvol lachje en wilde wat terugzeggen, toen aan het einde van de gang de schuifdeur werd geopend. Ze verwachtten Janine te zullen zien, maar het was de conductrice. Evengoed maakte deze tussenkomst een einde aan de woordenstroom van Janines echtgenoot. Willem keek naar Fleur met een blik die wilde zeggen: Nou, dan hebben we dat ook weer gehad. Maar een poging om daarbij geamuseerd te lachen mislukte.

Fleur had de eruptie met meer dan normale belangstelling gevolgd. Omdat Willem de chef was van zijn directie en Janme een medewerkster van die directie moest Willem wel de veelgeprezen directeur zijn uit de laudatio van Janine's man. Willem voelde zich nauwelijks aangesproken. Mensen ontslaan was voor niemand leuk, ook voor hem niet. Maar het afslankingsproject was helder, de vakbonden hadden al ingestemd met het sociaal plan voor de afvloeiingen en hadden hun plaats weer ingenomen aan de onderhandelingstafel om de precieze omvang van de personeelsreductie te bespreken, en de publiciteit rond de reorganisatie was minder vijandig geworden. Willem hield nu gesprekken met zijn mensen om te zien hoe ze reageerden op een eventueel ontslag. Sommigen wisten hem niet duidelijk te maken waarom ze door een eenvoudige herschikking van taken niet overbodig gemaakt konden worden. Zuur voor hen, vond Willem, maar voor hem was de keuze dan niet moeilijk meer. Janine hoorde hier vermoedelijk niet bij, maar natuurlijk zou ze sowieso een ander takenpakket krijgen. Zolang alles niet rond was, bleef iedereen in onzekerheid. Zo werkte dat nu eenmaal. Op zijn stafdirectie zaten vrijwel uitsluitend hoogopgeleide mensen en dat maakt het altijd extra moeilijk. Jammer voor Janine dat ze er zo onder leed, maar prettig dat haar man zo meeleefde. Fleur zat al die tijd geobsedeerd naar het raam te kijken waar nog steeds niets te zien was, en te draaien aan de ring aan haar linkerhand. Hij had zich toch niet kunnen voorstellen als Janine's directeur?

Een schaars verlicht perron passeerde met grote snelheid. ‘Breukelen,’ dacht Willem.

[p. 144]

‘Waarom informeren al die vriendinnen zo eindeloos naar mijn hobby's? Waarom vragen ze niet één keer naar mijn baan?’ vroeg Willem aan Fleur.

‘Nou dat je een baan hebt hoef je niet te vragen, dat kun je zo wel aan je kleren zien,’ zei Fleur.

‘Je weet dat ik me had willen omkleden, maar dan was het nog later geworden. En dan nog vind ik mijn kostuum een stuk geschikter dan sommige van die outfits die ik vanavond heb gezien. Sommigen van je vriendinnen zagen er, om het eens vriendelijk te formuleren, wel heel erg casual uit.’

Willem keek tevreden naar de glimmende neuzen van zijn gepoetste brogues.

‘Jij komt gewoon te weinig in artistieke kringen om te weten wat trendy is,’ zei Fleur.

‘Oh, dus ze hebben wel aandacht besteed aan hoe ze eruit zagen? Een soort van bestudeerde nonchalance? Hoe dan ook, stijlvast waren ze wel als je naar hun kapsels keek. Nou ja, kapsels, ik bedoel de manier waarop ze hun haar ongemoeid laten.’

‘In het leven draait niet alles om het uiterlijk. Met sommigen van mijn vriendinnen ben ik al eindeloos veel jaren bevriend.’

‘Hoe dan ook, ik zou het prettiger vinden om te zeggen dat ik geen tijd overhoud voor hobby's dan om te moeten zeggen dat ik geen baan had.’

De volgende ochtend opende Willem de deur van de kamer van Mathilde, zijn secretaresse. Hij was de enige die ongestoord naar zijn eigen kamer kon doorlopen, anderen kwamen zonder haar toestemming geen stap verder. Zo bewaakte ze ook de stroom van post en e-mails. In deze tijden van dreigend ontslag regende het berichten om hem te attenderen op allerlei omstandigheden, vaak van persoonlijke aard, die de afzender zouden moeten vrijwaren.

Mathilde selecteerde alles en liet de afzenders van post waarvan ze dacht dat Willem er toch niets mee kon, weten dat het wel even zou duren voor de directeur eraan zou toekomen, een eufemisme voor de prullenmand, zoals iedereen intussen wel duidelijk was. Aanvankelijk had Willem wel alle inkomende post doorgenomen, maar toen bleek dat hij het vrijwel altijd eens was met de door Mathilde voorgestelde selectie, liet hij het daarbij.

[p. 145]

Mathilde was een knappe verschijning, haar kapsel was altijd zo perfect dat het leek alsof ze dagelijks de kapper bezocht. Ook met haar smaakvolle kleding schiep ze enige afstand. Vanwege die afstandelijkheid had het maanden geduurd eer ze tijdens een gesprekje hun privé-omstandigheden ter sprake brachten. Het bleek dat zij sedert enkele jaren weer single was, hetgeen Willem niet had verwacht, want haar aantrekkelijkheid zou het toch moeten winnen van haar reserve. Nu de man van Janme haar zo nadrukkelijk had ingedeeld bij zijn kamp bekeek hij haar vandaag met andere ogen. Wat aardig van haar om zo loyaal te zijn met haar baas, dacht Willem, en hij had meer aandacht voor de innemende wijze waarop ze haar ochtendgroet van een glimlach vergezeld liet gaan.

Aan het einde van de dag kreeg hij van Mathilde te horen dat hij nog even bij Terbrekeloo moest langslopen. Terbrekeloo was Willems baas, lid van de raad van bestuur, en verantwoordelijk voor het welslagen van de reorganisatie. Omdat het tegen zevenen liep bood Terbrekeloo Willem een glas sherry aan, een teken dat het onderwerp van gesprek belangrijk genoeg was om er tijd voor vrij te maken. Terwijl hij het boeket op het bureau bestudeerde vroeg Willem zich af waar het gesprek in 's hemelsnaam over zou kunnen gaan. Na wat koetjes en kalfjes, ook al een veeg teken, zei Terbrekeloo:

‘Ik kwam vandaag Duinzigt tegen en die zei me dat een van je mensen om overplaatsing had gevraagd naar een andere directie.’

Karel Duinzigt was hoofd Personeelszaken, iemand met wie Willem het als regel uitstekend kon vinden.

‘Dat zal in deze tijd wel vaker voorkomen,’ probeerde Willem.

‘Jazeker,’ zei Terbrekeloo, ‘maar het verzoek werd met duidelijk meer urgentie gedaan dan gebruikelijk is.’

‘Tja, voor het eind van het jaar moet alles rond zijn,’ observeerde Willem.

De antwoorden van Willem die in feite de mededelingen van zijn baas tot banaliteiten reduceerden, irriteerden zijn gesprekspartner.

‘Ik denk dat ik me dat ook wel realiseer,’ zei Terbrekeloo terwijl hij langzaam het voetje van zijn glas ronddraaide, ‘en ik zou dit ook niet aan de orde stellen als het niet een onalledaags verzoek was geweest. Want die overplaatsing was aangevraagd uit vrees voor...laat ik maar zeggen uit vrees voor represailles. Het fijne weet ik er niet van en be-

[p. 146]

spaar me alsjeblieft verdere details. Het schijnt dat je gisterenavond in de trein een van je medewerkers bent tegengekomen en dat haar man, toen ze even weg was, allerlei onaangename dingen over je heeft verteld, in de veronderstelling dat je haar collega was. Zij vreest nu dat die versprekingen haar duur komen te staan. Dat klinkt zorgelijk. Het laatste waar we op zitten te wachten is dat we beschuldigd worden van een sfeer van intimidatie en willekeur.’

‘Ik begrijp waarop je doelt,’ zei Willem, ‘maar ik heb eerlijk gezegd geen moment meer over het voorval nagedacht. Ik zal er die Janine, zo heet de dame in kwestie, werkelijk niet anders door beoordelen.’

‘Ik denk niet dat dat het punt is,’ zei Terbrekeloo. ‘Ik ben bang dat het probleem je ontgaat. Het punt is dat je blijkbaar niet voorziet dat een op zichzelf onschuldig incident tot dit soort paniekreacties leidt. Ik wil graag rust in de tent. We hebben al problemen genoeg.’

‘Als je dertig procent moet inkrimpen in één jaar, heeft dat onvermijdelijke consequenties voor de sfeer, zei Willem, die de toevoeging dat het inkrimpen van het personeelsbestand iets anders is dan het organiseren van het jaarlijkse personeelsuitje maar inslikte.

‘Ik denk niet dat het echt nodig is dat ik daaraan herinnerd word,’ zei Terbrekeloo. ‘Mensen ontslaan is ook niet waar het om gaat. We hebben gekozen voor een directeur om dat te doen en niet voor een postorderbedrijf, om het hele proces zo soepel mogelijk te laten verlopen. Als ik niet al eerder vergelijkbare signalen over je had gehad, zou dit gesprek helemaal niet hebben hoeven plaats te vinden. Al die onrust doet bij mij de vraag rijzen wanneer ik tot de slotsom moet komen dat ik met jou toch niet de juiste man voor de juiste job heb gekozen. Dat moment nadert helaas met rasse schreden, Willem.’

Terbrekeloo stond op, liep naar de achterkant van zijn bureau en bekeek een stapeltje paperassen.

‘Ik vrees dat ik verder moet,’ mompelde hij zonder nog op te kijken.

Toen Willem terugkwam op de kamer van Mathilde, die haar werktijden zoveel mogelijk aanpaste aan die van haar baas, moest zij iets hebben bespeurd van de aard van het gesprek dat hij had gehad.

‘En,’ vroeg zij, ‘liep het een beetje?’

‘Dat kun je wel zeggen,’ antwoordde Willem. ‘Zelf neem ik veel meer tijd om iemand ontslag aan te zeggen en toch is die haast die hij had precies datgene wat hij me verwijt.’

[p. 147]

‘Meen je dat echt, ik dacht dat juist de positie van Terbrekeloo onder vuur lag?’

‘Ja, dat dacht ik ook, maar terwijl ik hier naar toe liep bedacht ik dat hij waarschijnlijk probeert om door mij te ontslaan zijn eigen problemen op te lossen.’

‘Nou, dat zou me dan wel heel erg spijten,’ zei Mathilde met een warmte die hem op dat moment goed van pas kwam.

Toen Willem die avond eindelijk naar huis kon, liep hij in de vrijwel verlaten parkeergarage Duinzigt tegen het lijf.

‘Karel, wat heb ik nu aan mijn fiets hangen,’ zei Willem, ‘alsof ik zonder jouw geroddel al niet genoeg problemen met Terbrekeloo heb.’

‘Oh, je hebt hem al gesproken? Je weet toch dat Terbrekeloo me uitknijpt als een citroen!’

‘Daar is hij bij mij niet aan toegekomen. Ik ben inmiddels aangemerkt als een rotte sinaasappel.’

Inderdaad overlegde Terbrekeloo elke dag langdurig met Duinzigt. De publiciteit over de reorganisatie moest verbeteren, ook met het oog op de vakbeweging.

Toen hij de auto voor zijn huis parkeerde was alles donker. Vreemd, Fleur had geen afspraak, en als ze langer in de stad bleef belde ze hem altijd even of liet een berichtje achter bij Mathilde.

In de hal maakte de kapstok een onwelkome lege indruk, en in de keuken stonden nog hun ontbijtspullen. In de eetkamer vond hij, geleund tegen een lege bloemenvaas, een briefje.

‘Beste Willem, ik heb vandaag erg veel moeten nadenken. Het is niet echt leuk om een vriend te hebben die door zijn medewerkers wordt “uitgekotst”. Omdat ik al een tijdje twijfel of wij wel voor elkaar bestemd zijn, was ik erg benieuwd naar de mening van mijn vriendinnen over jou, Nou, dat viel lang niet mee. Misschien is het beter als we er maar mee stoppen (en als ik daarop terugkom bel ik je wel weer, maar dat verwacht ik niet). Fleur.’

Met een pizza uit de magnetron zat Willem in een donkere kamer achter zijn pc toen de telefoon ging. Zeker niet Fleur, wist Willem, die zat nu met een vriendin en een glaasje wijn in haar kleine appartement in de binnenstad. Het was Karel.

[p. 148]

‘Hallo Willem, je hebt zeker wel begrepen dat Terbrekeloo je gaat dissen. Je wordt geofferd voor de publiciteit. Zo probeert hij het nog een tijdje uit te zingen, en het zou me niet verbazen als hij daar uiteindelijk nog in slaagt ook. Nou hoorde ik tijdens een borrel enkele weken terug dat er bij Van Delfsen wellicht de vacature van directeur R&C vrijkomt. Ik was dat alweer bijna vergeten, maar intussen heb ik zojuist mijn collega aldaar gebeld. Die vacature gaat er komen. Ze zijn op zoek naar iemand die van aan- en doorpakken houdt. Ik heb gezegd dat ik best wil proberen om te polsen of jij mogelijk belangstelling hebt. Gelukkig stond je al ergens op het lijstje van hun headhunter. Ik heb wel gezegd dat ze dan financieel over de brug moeten komen. Ze weten helemaal niets van wat er bij ons speelt. Bel ze morgen, het gaat geheid lukken.’

Van Delfsen was een concurrent, wat kleiner maar ook winstgevender. Natuurlijk moest daar ook worden afgeslankt, maar wel veel minder.

Willem bedankte Karel uitvoerig en stelde hem een kistje Barbaresco in het vooruitzicht als voorschot op de goede afloop.

Nu morgen nog Mathilde uitnodigen voor het weekend om te dineren bij ‘La perdrix amoureuse,’ dacht Willem, en hij belde alvast het restaurant om te kijken of het tafeltje bij de open haard nog vrij was.