KortVerhaal. Jaargang 33

[p. 139]

Niet voor niets gestorven
Sandro Veronesi (Vertaling Rob Gerritsen)

Vanaf zijn zesde jaar nam Ropitens vader hem mee naar het clublokaal, twee avonden per week. Zijn vader biljartte om geld met zijn vrienden, en Ropiten keek toe. De eerste jaren viel hij in slaap, maar toen hij groter werd lukte het hem om tot het eind van de avond wakker te blijven. Hij leerde de regels en begon het spel aandachtig te volgen. En hoewel hij op de hand was van zijn vader bleet hij objectief in zijn waarneming, en dankzij hem werden de spelers er zich van bewust dat ze soms fouten maakten bij de puntentelling. Vandaar dat Ropiten, toen hij veertien was, opdracht kreeg om de punten bij te houden van alle partijen. Aanvankelijk controleerden zijn vader en de anderen hem, maar al spoedig merkten ze dat Ropiten zich nooit vergiste, zodat zij zich uitsluitend konden concentreren op hun spel. Het was de eerste keer dat het clublokaal beschikte over iemand die officieel de punten bijhield van het biljartspel, niet iemand die toch moest wachten tot hij zelf aan de beurt was, maar iemand die liever de balletjes op het houten telraam verschoof.

Op een avond kreeg de vader van Ropiten een hartinfarct. Hij werd languit op de biljarttafel gelegd en toen de dokter kwam, heeft deze zijn leven gered, maar hem ook gezegd dat hij moest stoppen met roken en biljarten omdat zijn hart er slecht aan toe was. Dus kon Ropitens vader het clublokaal niet langer bezoeken. Ropiten was achttien, en hij bleef wel twee keer per week in zijn eentje naar het clublokaal gaan om de punten bij te houden van de partijen van de vrienden van zijn vader. Ze mochten hem allemaal graag en na afloop van het spel boden ze hem altijd iets te drinken aan en brachten hem weer naar huis. De volgende dag vertelde hij zijn vader wie er gewonnen en wie er verloren had: hoeveel partijen, hoeveel geld en met welke stoten. Vervolgens ging Ropiten naar het kantoor van zijn vader, een agentuur in wol en synthetische stoffen, om daar te werken. Zijn vader bleef thuis, gekleed in kamerjas, en diende hem telefonisch van advies.

Enige tijd daarna stierf Ropitens vader, ondanks het feit dat hij met roken was gestopt en niet meer naar het clublokaal ging, aan een tweede hartinfarct. Dat is het lot, zei de dokter, en tegen het lot kun je niets

[p. 140]

uitrichten. Ropiten stond er alleen voor om de agentuur in wol en synthetische stoffen te runnen, en het werk ging hem niet slechter of beter af dan toen zijn vader hem telefonisch van advies diende.

Ropiten bleef twee avonden per week naar het clublokaal komen om de punten bij te houden. De vrienden van zijn vader bleven roken en om geld biljarten, geen van hen kreeg een hartinfarct en niemand kreeg van de dokter een speelverbod opgelegd. Dat kwam Ropiten onrechtvaardig voor. Het kwam hem onrechtvaardig voor dat zijn vader was gestorven zonder dat er ook maar iets veranderde, zelfs niet op de plek waar hij al die jaren zo veel tijd had doorgebracht.

Op een avond kwam Ropiten ineens op een idee. Terwijl hij bezig was de punten bij te houden bedacht hij dat hij de telling zou kunnen manipuleren. Hij probeerde het, hij gaf de ene speler een paar punten meer en de andere een paar minder. Niemand had iets in de gaten. Overigens was zijn bedrog niet doorslaggevend. De winnaar zou evengoed hebben gewonnen als hij de score niet had gemanipuleerd. Daarom greep hij de keer daarop zo drastisch in dat het de uitslag van de partij deed kantelen. Weer merkte niemand zijn bedrog op. De verliezer, die had gewonnen, legde het geld op de biljarttafel en de winnaar, die had verloren, stopte het in zijn zak. Toen besefte Ropiten dat niemand hem ooit zou verdenken.

Hij begon systematisch te manipuleren, met één duidelijk criterium: bij aankomst in het clublokaal lette hij goed op welke speler als eerste een sigaret opstak, en wie het ook was, hij kreeg van Ropiten drie punten toegekend voor iedere vier die hij in werkelijkheid had behaald.

Het ingrijpen van Ropiten kon de uitslag van de partijen radicaal veranderen of niet, maar in geen enkel geval was er sprake van een reglementaire uitslag. Gaandeweg zag Ropiten hoe de vrienden van zijn vader over puntenkwesties begonnen te discussiëren. Soms begon iemand aan het eind van de partij zijn verbazing erover uit te spreken dat hij had verloren, of dat het puntenverschil zo hoog was opgelopen. Maar onmiddellijk legde zijn tegenstander hem dan uit waarom hij had verloren en hoe dat verschil tot stand was gekomen. Als deze dan niet overtuigd raakte, riep de winnaar alle anderen aan als getuigen die dan partij kozen voor de een of de ander, afhankelijk van hun persoonlijke voorkeur. En als iemand het vermoeden durfde te uiten dat Ropiten zich had vergist bij het toekennen van de punten, stond de bevoor-

[p. 141]

deelde speler onmiddellijk klaar om aan te tonen dat dat niet waar was, en was er altijd wel een getuige die dat plechtig beaamde. Iedere avond werd een andere speler benadeeld en werden er anderen bevoordeeld, afhankelijk van wie het eerst een sigaret had opgestoken; en dus, doordat hij met zijn bedrog niet steeds een bepaald iemand bevoordeelde, werd er aan Ropiten, als puntenteller, nooit getwijfeld. Tussen de spelers onderling echter kwam nogal wat achterdocht naar boven, vage wrok die ver terugging in de tijd, toen Ropiten de score nog eerlijk bijhield en zijn vader nog leefde.

Toen kreeg Ropiten weer een idee, en hij probeerde het onmiddellijk uit. Even plotseling als hij ermee was begonnen hield hij op met manipuleren. Toch gingen de discussies door. De uitslagen van de partijen kwamen weer reglementair tot stand, maar de spelers bleven ruziën. Ja, ze gingen nog verder: ze begonnen elkaar te beledigen, te dreigen met geweld, totdat op een avond iemand de tegenstander die hem had verslagen twee klappen verkocht. Twee anderen gingen hem te lijf en begonnen hem te schoppen en op het hoofd van de beheerder van het clublokaal werd een keu in tweeën geslagen. Ambulances arriveerden, en met hen de politie die de namen van alle aanwezigen noteerde en drie spelers meenam naar het bureau. Van Ropiten werd echter vastgesteld dat hij niet betrokken was bij de vechtpartij.

En zo gebeurde het dat ook de vrienden van zijn vader, die een gezond hart hadden en bleven roken maar geen vrienden van elkaar meer waren, niet meer kwamen biljarten in het clublokaal.

Hun plaats werd ingenomen door andere spelers die Ropiten niet kende. Ook de beheerder van het clublokaal hield ermee op omdat het hem, na de klap op zijn hoofd, niet meer lukte zijn werk te doen. Hij verkocht zijn vergunning aan een jonger iemand en ging leven van de uitkering van een verzekering.

Ropiten was niet bereid de score bij te houden voor mensen die hij niet kende en bleef alle avonden van de week thuis naar de televisie kijken. Hij verveelde zich, maar hij kon tenminste zeggen dat zijn vader niet voor niets was gestorven.