KortVerhaal. Jaargang 32

[p. 143]

Water
Tonko Ufkes

Trillend zit ik aan de keukentafel. Een kop zwarte koffie staat voor me, te heet om te drinken, en op het fornuis kookt een pan water met een handvol duivenvoer er in. Dat kan trouwens nu wel uit, en als straks de koffie op is moet het maar gebeuren. Dan wil het ook wel weer. Even geleden kwam buurvrouw Ria onverwacht aan de deur, ik was nog maar net uit bed: Er zat een jonge duif bij haar in de tuin en of ik direct kon komen.

Het kon geen duif van mij zijn - vorige week zijn de laatste weggegaan - maar natuurlijk ging ik meteen mee. Ik mag haar wel, Ria, op haar manier denkt ze om me. Ze bleef geduldig bij de deur staan tot ik mijn klompen en de wandelstok had. Voor me uit liep ze naar haar huis en inderdaad, in de achtertuin lag naast een boomstam een hoopje natte veren.

Ik ging op de knieën liggen en kon de jonge houtduif zomaar pakken, het beest is een week of vier oud, want gele veertjes prikken nog door het grijs. Ria en ik keken zwijgend rond; geen nest of volwassen vogel te zien.

‘Ik neem hem wel mee, voor een kat hem grijpt.’

Ook toen ik thuis het beestje secuur bekeek, kon ik niets bijzonders vinden. De poten leken in orde, de vleugels wapperden als ik die niet tegen zijn lijf klemde en de ogen keken helder. Hij paste gelukkig in één hand, want met de andere hand moest ik bij het lopen de wandelstok vasthouden. Buurvrouw Ria is blij dat het allemaal goed komt. En ik, eigenlijk ben ik ook wel blij.

Ik heb helemaal niets met houtduiven. Overal zijn houtduiven; in de esdoorn achter het huis is elk jaar een nest en in het hele dorp zitten ze. Postduiven is iets anders, ik ben een postduivenman, of beter, ik was een postduivenman. Maar goed, Ria denkt aan mij en aan jonge vogels. Dan doe ik ook mijn best, per slot van rekening is elk beest leven.

Het is anders een heel gedoe voor een oude man, zo'n duifje. Hij zit nu in mijn lege duivenhok in een van de broedhokken tegen de achterwand, op een laag verse houtspaanders. Daar heb ik hem zojuist

[p. 144]

uitgehaald om te voeren. Korrel voor korrel, de opgekookte maïs en erwten. Het andere graan wil niet, dat is te fijn voor mijn vingers.

Het is dat ik niets beters te doen heb, want ik ben tijden aan het knoeien. Het zacht gemaakte voer had ik eerst afgegoten en in een schoteltje voor me op de keukentafel gezet. Het duifje hield ik op schoot met mijn rechterhand er omheen en daar moest ik tegelijk de snavel mee openhouden. En dan met de linkerhand de korrels in de open snavel drukken, laten slikken, weer voorzichtig open wrikken, opnieuw een korrel er in, laten slikken. Tot na twintig, dertig keer de krop vol voelde, terwijl ik het zweet op het voorhoofd had en de leesbril me steeds bijna van de neus gleed.

Toen het allemaal klaar was en de jonge vogel weer in zijn hok zat, heb ik eerst een kop koffie gemaakt en toen weer één. Zwarte, sterke, zuivere koffie om bij te komen. Ik was zo moe, zo moe alsof ik al dood was.

Vanavond heb ik de houtduif opnieuw gevoerd. Al zijn mijn vingers ook veel te groot en te oud en te stram, het ging toch aardig goed. Zeker dertig maïzen en erwten gingen naar binnen. Tevreden heb ik het dier teruggedaan in het broedhok en daarna nieuw voer in de week gezet. Ergens voelde ik me klaar voor morgen, voor weer een dag. Zonder zelf te eten ben ik in de stoel in slaap gevallen.

Sinds het duifje er is slaap ik goed. Wel werd ik vanmorgen vreemd wakker, ik droomde over de laatste twee dagen met Tine. Geregeld denk ik aan haar, maar dromen, nee. Dat is nu voor het eerst. De laatste dagen voor ze overleed kon ze niet meer zelf eten. Ik gaf het haar met een theelepeltje. Vla, gele vla. Op het laatst wilde ze niet meer en ik kon het niet meer. En toch bleef ik theelepels vla scheppen en zij bleef slikken.

Het voeren gaat steeds beter. Hij doet zelf zijn snavel open zonder dat ik die loswringen moet. Dan piept hij wat en draait met de vleugels, net als een jonge postduif. Hij is trouwens al haast zo groot als een postduif en de gele veertjes verdwijnen. Het wordt nu een gelijkmatig grijze vogel. Na alle regen is het gelukkig opgeklaard en ik heb het dier vanmorgen voor het eerst buiten gevoerd; hij zit op mijn rechterbeen en het voerbakje kan dan op mijn linkerbeen. Wel moet het voer nog korrel voor korrel in de snavel gestopt worden, drinken kan hij al wel zelf, tenminste als ik de snavel in het waterbakje houd.

[p. 145]

Dat houtduifje eet straks meer dan ik, dacht ik gisteren ineens.

Of het zo moest zijn kwam dokter Duursma vandaag langs. Het ziekenhuis had hem gestuurd, vertelde hij, maar ik denk dat buurvrouw Ria gebeld heeft. Ik zat achter het huis en had net daarvoor het houtduifje gevoerd. Een beker hete koffie stond op me te wachten toen Duursma door het tuinhekje kwam. Toen met Tine was hij nog zo'n jong doktertje, maar nu is hij een echte dorpsdokter geworden. Hij weet ook dat het met mij een aflopende zaak is, maar geeft me - anders dan toen met Tine - alle ruimte. Ik heb hem verteld dat het eten niet meer wil en dat ik al dagen alleen koffie drink en bij veel pijn jenever. Dat ik het nu in alle botten voel, naar nog steeds kan lopen en vooral, nog altijd goed bij mijn hoofd ben.

Zo nodig is er wel wat te regelen zei Duursma, en omdat mijn koffie ondertussen koud was, stelde hij voor om een glaasje jenever te drinken. Toen hij wegging heb ik hem een hand gegeven en gezegd dat hij een prima dokter geworden is. Hij grijnsde en gaf me zo'n stevige handdruk dat ik daarna nog een glaasje moest nemen.

We zullen elkaar niet weerzien.

Tussen het voeren door luister ik graag naar Bach. Soms staan me de tranen in de ogen, zo mooi is die muziek. De cantates, al dat gezongen werk durf ik niet meer aan, dat is zo duidelijk over pijn of vertrouwen. Die woorden bedenk ik zelf wel bij de muziek.

Zonder dat domme houtduifje en Bach was ik al lang weg.

Voor het eerst zat de duif achter in het broedhok, tegen de spijlen gedrukt. De vleugels bewegen als hij me ziet, maar hij loopt niet. Aan de poten kan ik niets ontdekken en de klauwtjes klemmen gewoon om mijn vinger. Ook het vreten stelt niet veel meer voor; ik moet weer de snavel openwrikken en de korrels erin proppen. Misschien komt het door de warmte en dan te weinig vocht. Zelf heb ik waarschijnlijk ook last van de warmte. Na een kop koffie komt me de smaak van bloed in de mond en als ik iets anders drink - melk, appelsap of zo - lijkt alles vast te plakken, alsof ik niet genoeg adem krijg. Gisteren heb ik voor het laatst mijn tanden gepoetst, de tranen liepen me over de wangen, zo zeer deed het. Dan maar een smerige oude man zijn.

Opnieuw zat mijn duif achter in het broedhok, maar nu zo ver in een hoek dat ik hem niet kon krijgen. Met mijn goeie linkerarm begon ik

[p. 146]

voorzichtig te rekken tot een pijnscheut zo hard van de elleboog tot tussen de schouders klapte, dat ik tegen de wand van het hok aanviel. Een poosje heb ik daar tegenaan gehangen, vertwijfeld, voor het eerst. De wandelstok lag op de grond en ik weet dat als ik eenmaal op de knieën lig, ik niet meer overeind kan komen. Langs de muur ben ik op het laatst weer totaan de broedhokken en het gereedschap gekomen. Met de langste mestkrabber heb ik uiteindelijk mijn stok van de grond gevist. Toen ik later op de tuinbank zat bij te komen trok de pijn overal doorheen. Mijn hele bovenlijf gloeide en mijn hoofd was nat van zweet en tranen. Een uur daarna kon ik het dier zomaar pakken, zijn poten willen niet meer en hij loopt op zijn vleugels, lijkt het; net twee krukken. Het voeren lukte niet best.

Vannacht was het zo warm in huis en had ik zoveel pijn in mijn armen en schouders dat ik niet kon slapen. Twee, drie glaasjes jenever hielpen nauwelijks en voor het eerst heb ik de zware pijnstillers genomen. Het verbaast me nog dat ik weer wakker werd.

De houtduif beweegt alleen een beetje steunend op zijn vleugels, na elk ‘stapje’ schuiven die wijd uit. Wel draait hij zijn kop met die blauwe ogen. Postduiven hebben bruine ogen en Tine had ook bruine ogen - al heeft dat er niets mee te maken. Bruin is een mooie kleur voor ogen. Zelf heb ik blauwe ogen.

Vanochtend toen ik mijn duif in de goeie linkerhand had, bewoog hij ineens toch wat. Ik kneep mijn hand stijver dicht en hoorde een vreemde knap. Het ging me door alles heen. Haast had ik hem laten vallen. Bij het voeren merkte ik meteen dat zijn ene vleugel niet bewoog en hij wilde niet eten. Na wat gepruts met een paar maïskorrels zijn we opgehouden.

Toen ik de duif weer in het broedhok had, speet het me al. Hij leunde op één vleugel en draaide voor mijn ogen een rondje en een spoor bleef achter in de houtspaanders. Het is zo duidelijk als wat: hij lijdt.

Postduiven kunnen aardig oud worden. Een paar weken geleden toen ik de laatste verkocht, heb ik ze stuk voor stuk in handen gehad, secuur bekeken en even tegen mijn wang gedrukt. Als vroeger, voor een lange vlucht. De oudste doffer was al veertien jaar maar draaide nog gewoon de rondjes mee. Ze houden van vliegen, ze moeten kunnen lopen en vliegen. Dat is hun leven.

[p. 147]

En ik? Ik kijk niet meer naar het vliegen want ik heb geen postduiven meer en zelf loop ik ook al niet. Met moeite scharrel ik wat door het huis, hooguit nog veertien dagen volgens dokter Duursma. Misschien ben ik voor die tijd al weg. Gevlogen.

Ik weet het niet meer; de snavel en de kop lijken te fijn voor mijn handen en het moet in één slag. Met postduiven heb ik het geregeld gedaan, als er wat aan mankeerde en het kon niet anders. Gewoon één slag. Na een vlucht kwamen ze soms terug met een stevige wond of zaten de poten verstrikt in dun draad.

Mijn handen zijn te onzeker, dat durf ik niet meer.

Vorig jaar viel een jonge duif uit een broedhok en viel blijkbaar zo vreemd op de grond dat hij een poot brak. In een emmer water heb ik die verdronken. Zoiets moet nu ook maar.

Na de koffie begin ik: een lege emmer uit de bijkeuken halen, onder het kraantje van de regenton zetten, laten volstromen en dan op de tuinbank zetten. Ik moet uitrusten, pal naast die zware emmer, maar voel me toch opgelucht; als het nemen van een besluit moeilijk is, valt het uitvoeren vaak erg mee.

Met beide handen houd ik mijn duif vast, zijn kop naar me toe. In één zwaai druk ik de vogel tegen de bodem, zijn kop rekt nog een keer naar de lucht ver boven hem en gaat dan weer naar beneden. Een paar schokkende bewegingen voel ik in mijn handen en daarna stromen luchtbellen als bij een lekke fietsband. Het lijfje trekt een laatste keer en de snavel zakt naar onderen. Langer dan nodig houd ik het dier onder water, tot aan de ellebogen wordt het koud.

Als ik mijn handen langzaam uit het water haal, hangt het duivenkopje naar beneden. De ogen zijn dicht, doorschijnend donkerblauw.

Haast twee weken hebben we gedeeld, zomaar. Misschien houdt de toekomst hier op. Ik ben niet bang voor later, vooral nu ik weet hoe het zal gaan.

In de bijkeuken heb ik zojuist een grote emmer gezien en als ik die onder de regenton zet past hij zelfs onder het kraantje. Een dikke straal water maakt de emmer ruim driekwart vol, dat moet genoeg zijn. Dan laat ik mijn handen langs de regenton glijden tot ik ze op de rand van de emmer kan zetten. Voorzichtig zak ik door de knieën. Met mijn gezicht vlak boven het water doe ik de ogen alvast dicht.