KortVerhaal. Jaargang 32

[p. 81]

Liefde - drie bladzijden uit het ‘Dagboek van een jager’
Guy de Maupassant (Vertaling Antonia Bolweg)

Ik las zojuist in de krant een gemengd bericht over een liefdesdrama. Hij heeft haar gedood, toen heeft hij zichzelf gedood, dus hield hij van haar. Wat kan het me schelen, Hij en Zij? Alleen hun liefde kan me schelen, en die interesseert me niet omdat het me vertedert of verbaast, of omdat het me ontroert of aan het denken zet, maar omdat het een jeugdherinnering bij me oproept, een vreemde herinnering aan een jachtavontuur waarbij de Liefde aan mij verscheen zoals de eerste christenen kruisen zagen verschijnen aan de hemel.

Ik ben geboren met alle instincten en zintuigen van de primitieve mens, getemperd door de redenaties en emoties van de geciviliseerde. Ik ben een fervent jager, en toch krimpt mijn hart zo heftig samen bij het zien van het bloedende dier, het bloed op de veren, het bloed op mijn handen, dat het bijna ophoudt te slaan.

Dat jaar viel tegen het einde van de herfst de koude plotseling in en werd ik door een neef van me, Karl de Rauville, gevraagd om de volgende ochtend vroeg met hem eenden te gaan schieten in het moerasland.

Mijn neef, een robuuste veertiger met rossig haar, een ijzersterke kerel met een enorme baard, een beminnelijke maar niet overbeschaafde, opgewekte landedelman die het soort grove geestigheden debiteerde dat de middelmatigheid dragelijk maakt, bewoonde zoiets als een kasteelboerderij in een uitgestrekte vallei waar een rivier doorheen stroomde. De heuvels ter rechter- en linkerzijde waren overdekt met bossen, bossen van oude Heerlijkheden waarin nog prachtige bomen stonden en het zeldzaamste vederwild van dat deel van Frankrijk kon worden aangetroffen. Er werden soms adelaars geschoten, en trekvogels van het soort dat onze dichtbevolkte landen maar spaarzaam bezoekt, kwamen bijna feilloos in die eeuwenoude takken terecht alsof ze een hoekje van een woud uit vroeger tijden kenden of herkenden dat was gebleven om hen tot schuilplaats te dienen tijdens hun korte nachtelijk oponthoud.

In de vallei lagen door hagen omgeven, door sloten bevloeide weilanden en de rivier, die tot hier binnen zijn oevers stroomde, verbreed-

[p. 82]

de zich iets verder tot een uitgestrekt moerasland. Dat moerasland, het fraaiste jachtgebied dat ik ooit heb gezien, werd met passie beheerd door mijn neef die het onderhield als een park. Door het drassige gebied, verlevendigd door het geruis van de immense, op de wind deinende rietvelden die het bedekten, waren smalle kanalen uitgegraven waar met een boom voortbewogen platbodems geluidloos over het stilstaande water gleden, de rietstengels zachtjes beroerend, wat maakte dat snelle visjes ijlings tussen de waterplanten vluchtten en waterhoentjes onderdoken zodat hun zwarte, spitse kopjes plotseling waren verdwenen.

Ik koester een mateloze liefde voor het water: voor de zee, al is die te groot en te onstuimig, onmogelijk te bezitten, voor de o zo lieflijke rivieren die echter stromen, wegvluchten, je verlaten, en vooral voor de moerasgebieden waar de harteklop van het onbekende leven van de waterdieren hoorbaar is. Het zijn in zichzelf besloten volmaakte werelden op aarde, andere werelden met een eigen leven, eigen vaste bewoners en eigen passanten, stemmen, geluiden en bovenal een eigen mysterie. Niets is verwarrender, verontrustender, verschrikkelijker soms, dan een moeras.

Waarom zweeft er angst boven die lage watervlakten? Zijn het de vage geluidjes van het riet, de vreemde dwaallichtjes, de diepe rust die er heerst in windstille nachten, de grillige mistslierten die als lijkwaden over de rietstengels hangen of wellicht het onmerkbare, o zo lichte, o zo zachte kabbelen dat soms vreeswekkender is dan de kanonnen van de mens of het donderen van de hemel en dat de moerassen doet lijken op landen waarvan je hebt gedroomd, angstwekkende landen die een onkenbaar en gevaarlijk geheim verbergen.

Neen. Iets anders maakt er zich uit los, een ander, diepzinniger, ernstiger mysterie huist in die dichte nevel, het mysterie van de schepping misschien wel! Want was het niet in stilstaand, modderig water, in de drukkende vochtigheid van doordrenkte grond onder een hete zon dat de eerste kiem van het leven zich roerde en trillend aan het daglicht kwam?

Ik kwam 's avonds aan bij mijn neef. Het vroor dat het kraakte.

Tijdens het avondeten, in de grote kamer waarvan de buffetten, de muren en het plafond waren overdekt met opgezette vogels die hun vleugels uitsloegen of op een tak zaten die aan de wand was gespijkerd. Je zag er haviken, reigers, nachtzwaluwen, buizerds, tersels, gieren, valken

[p. 83]

en niet te vergeten mijn neef zelf, die in zijn jasje van zeehondenbont leek op een vreemd dier uit een koud land terwijl hij me op de hoogte bracht van de maatregelen die hij voor deze nacht had getroffen.

We moesten om half vier 's ochtends vertrekken om tegen half vijf aan te komen bij de plek die hij had gekozen als uitkijkpost en waar van grote ijsblokken een hut was gebouwd die ons een beetje moest beschermen tegen de vreselijke wind die voorafgaat aan de dageraad, de ijzige wind die de huid openscheurt als een zaag, erin snijdt als een mes, erin prikt als giftige naalden, knijpt als een tang en brandt als vuur.

Mijn neef wreef zijn handen warm en zei: ‘Ik heb nog nooit zo'n strenge vorst meegemaakt, het is pas zes uur in de avond en al twaalf graden onder nul.’ Ik dook direct na het eten in bed en viel in slaap bij het licht van een lustig brandend haardvuur. Klokslag drie uur werd ik gewekt. Ik stak me in een schapenvacht en zag dat mijn neef Karl een jas van berenhuid droeg. Nadat we elk twee gloeiend hete koppen koffie hadden gedronken, gevolgd door twee glazen voortreffelijke cognac, gingen we op weg, vergezeld van een jachtopziener en onze honden: Plongeon en Pierrot.

Buitengekomen was ik al na een paar stappen tot op het bot verkild. Het was een van die nachten dat de aarde gestorven lijkt van de kou. De vrieslucht stolt tot een onbewegelijke, vaste substantie, zo tastbaar dat het pijn doet als hij je aanraakt. Geen windvlaag verandert hem. Hij bijt, boort zich in bomen, planten en insecten, maakt ze gevoelloos en doodt ze. Ook kleine vogels die van hun tak op de harde grond vallen en, in de greep van de kou, even hard worden als hijzelf.

De maan was in haar laatste kwartier en lag bleek op haar zijde, ze leek in de ruimte onwel geworden en zo zwak dat ze niet meer van haar plaats kon komen, ook zij verlamd door het straffe hemelgeweld. Ze verspreidde een schraal, droevig licht over de wereld, het stervende, vale licht dat ze elke maand op ons werpt als aan haar tijdelijke opstanding een einde komt.

Karl en ik liepen met gebogen ruggen naast elkaar. Onze handen in onze zakken, onze geweren onder de arm. Onze schoenen, die in wollen lappen waren gewikkeld om te kunnen lopen zonder uit te glijden op de bevroren rivier, maakten geen enkel geluid en ik keek naar de witte rook die de adem van onze honden maakte. Al snel bereikten we de rand van het moeras en sloegen we een van de paden van verdord riet in dat ons door laag geboomte voerde.

[p. 84]

Onze ellebogen lieten, als ze langs de lintvormige bladeren streken, een licht geruis na, en ik voelde me als nooit tevoren gegrepen door de eigenaardige, krachtige emotie die een moeras bij me oproept. Dit moeras was dood, gestorven van de kou, hoe konden we anders over zijn kleed van verdorde rietstengels lopen?

Plotseling ontwaarde ik in een bocht van een der paden de ijshut die ons beschutting moest bieden. Ik ging meteen naar binnen en aangezien we nog bijna een uur hadden tot de trekvogels zouden ontwaken, rolde ik me in mijn deken en probeerde warm te worden. Toen ik op mijn rug lag en door de bijna transparante wanden van ons poolhuis begon te kijken, zag ik dat de maan van vorm was veranderd en vier punten had gekregen.

Weldra echter raakte ik zo verkleumd door de kou van het bevroren moeras, de kou van de muren, de kou die uit het firmament neerdaalde, dat ik begon te hoesten. Mijn neef Karl werd ongerust en zei: ‘Dan schieten we maar wat minder vandaag, ik wil niet dat je verkouden wordt, we maken nu een vuur.’ En hij beval de jachtopziener riet te gaan snijden.

Het werd in het midden van de hut opgestapeld onder een gat dat was aangebracht om de rook te laten ontsnappen en toen de gloed van het vuur langs de kristalheldere wanden omhoog kroop begonnen ze heel zachtjes, nauwelijks merkbaar te smelten, alsof de uit ijs gehakte stenen gezweet hadden. Karl, die buiten was gebleven, schreeuwde me toe: ‘Kom gauw kijken!!’ Ik kwam bij hem staan en kon mijn ogen niet geloven. Ons kegelvormige huisje leek op een monsterlijke diamant met een hart van vuur, die plotseling aan het bevroren water van het moeras was ontsproten. Binnen zagen we twee fantastische vormen, van onze honden die zich lagen te warmen.

Boven onze hoofden echter hoorden we vreemde kreten, kreten van verdwaalde, ontregelde dieren. Het licht van onze haard had de trekvogels gewekt. Niets ontroert me meer dan de eerste luidkeelse tekenen van een leven dat je niet ziet en ver weg door de donkere lucht hoort ijlen, voordat aan de horizon het eerste winterse licht verschijnt. Op dat ijzige uur van de dageraad lijkt die verdwijnende, door de veren van een dier gedragen kreet me een zucht, geslaakt door de ziel van de wereld!

Karl zei: ‘Doof het vuur. Het is ochtend.’ De hemel begon inderdaad te verbleken en de eendenzwermen trokken lange, snel verdwijnende

[p. 85]

strepen over het firmament. Plotseling schoot een felle lichtstraal door het donker. Karl had gevuurd en de twee honden stoven weg.

Daarna legden hij en ik om beurten haastig aan zodra de schaduw van een vliegend eendenvolk boven het riet verscheen en brachten Pierrot en Plongeon ons hijgend de bloedende dieren met ogen die ons soms nog aankeken.

Het was dag geworden, een stralende dag met een strakblauwe lucht; het zonlicht viel beneden in het dal en we dachten er net over huiswaarts te keren toen plotseling twee vogels met gestrekte hals en gespreide vleugels over onze hoofden scheerden. Ik vuurde. Een van hen kwam vlak bij me neer, bijna naast mijn voeten. Het was een taling met een zilveren buik. Toen klonk in de ruimte boven mij een stem, een vogelstem die het uitschreeuwde, een korte, herhaalde, hartverscheurende klacht, en het gespaard gebleven diertje begon in de blauwe lucht boven ons te cirkelen, kijkend naar zijn dode gezellin die ik in mijn handen hield.

Karl hield hem geknield, zijn geweer aangeschouderd, scherp in het vizier, wachtend tot hij voldoende was genaderd.

‘Je hebt het wijfje gedood, het mannetje zal haar niet achterlaten,’ zei hij.

En inderdaad. Hij ging niet weg. Hij bleef jammerend in de lucht cirkelen. Nooit werd mijn hart zo verscheurd door een uiting van pijn als door de wanhoopskreten, het verwijtend klagen van dat arme, in de ruimte verloren dier. Soms vloog hij weg voor het dreigende geweer dat hem volgde in zijn vlucht en leek hij bereid zijn reis alleen voort te zetten. Maar hij kon er niet toe besluiten en kwam telkens terug om zijn vrouwtje te zoeken.

‘Leg haar op de grond,’ zei Karl, ‘dan komt hij wel dichterbij.’

En inderdaad vloog hij direct naar haar toe, zich niet bekommerend om het gevaar, buiten zichzelf van liefde, de liefde van een dier voor het dier dat ik had gedood.

Karl vuurde zijn geweer af en het was alsof een koord dat de vleugels van de vogel gespreid had gehouden, werd doorgesneden. Ik zag iets zwarts dat omlaag tuimelde, ik hoorde iets vallen tussen het riet. Pierrot apporteerde hem voor me.

Ik deed ze samen - ze waren al koud - in dezelfde weitas... en ik ging nog diezelfde dag terug naar Parijs.