KortVerhaal. Jaargang 32

[p. 106]

De verwarring
Frans Pointl

Ruim vijftien jaar was ik en zat pas in de tweede klas van de ULO-school. Meindert, die veertien was, zat ook in mijn klas. Hij was ruim een kop groter dan ik, breed in de schouders met blond, kortgeknipt haar zoals Amerikaanse matrozen dat hadden. Zijn ogen waren van een diepbruin en zijn mond met de mooie cupidoboog had iets vrouwelijks. Zijn timbre was zwaar zoals van een volwassen man.

In de klas waren wij tweeën de ‘buitenstaanders’. Hij omdat zijn vader, die een prominente rol binnen de NSB had vervuld, gevangen zat. Zijn moeder moest, volgens omzwervende geruchten, erg aantrekkelijk zijn. Zij had het tijdens de bezettingsjaren met een hoge Duitse officier aangelegd.

Nadat Meinderts vader gevangen was genomen, werd zij de straat op gesleurd en uitgescholden voor moffenhoer. Met een aantal vrouwen die het ook met moffen hadden ‘gedaan’ werd ze en plein public kaal geschoren.

Na die flagrante vernedering raakte ze dusdanig in de war dat ze in een gesticht moest worden opgenomen. Meindert, die enig kind was, werd na dit drama bij een pleeggezin ondergebracht.

Ook ik was een ‘buitenstaander’, omdat ik een jood met een kromme neus was. In de klas zat ook een joods meisje, Selma, maar ze werd niet gepest. Misschien wist niemand dat ze joods was.

Was het louter toeval dat Meindert en ik weinig aandacht van de diverse onderwijzers kregen? Tijdens de lessen werden ons zelden vragen gesteld en van de weeromstuit durfden wij die niet te stellen.

Op het schoolplein werd ik regelmatig uitgescholden voor ‘neus’ of (hoe vreemd) voor ‘zuurkool’ of erger: ‘jood’. Meindert moest het met méér stellen. ‘Je vader is een NSB-drol en je moeder een moffensnol!’ riepen onze medeleerlingen in koor. Die informatie hadden ze van hun ouders en, wreed als kinderen soms zijn, vernederden ze hem waar en wanneer ze maar konden. Toen ik een keer voor hem opkwam, werd ik door meerdere jongens in elkaar gemept.

Meindert kroop niet weg, met een zekere onverschrokkenheid en een letterlijk opgeheven hoofd liet hij alles over zich heen komen.

[p. 107]

Bovendien was hij groot voor zijn leeftijd en fysiek sterk, daarom werd hij alleen verbaal aangevallen. Soms draaide hij zich in zijn schoolbank even om en keek me aan; hielden zijn ogen een belofte in of verbeeldde ik me dat?

Af en toe praatten we met elkaar. Bij dat pleeggezin voelde hij zich niet gelukkig. Ik voelde me evenmin gelukkig bij mijn neurotische moeder, die almaar nerveuzer en verdrietiger werd. Het was griezelig zo langdurig als ze boven een bladzij van het foto-album kon zitten staren, als in trance. Haar angstige roepen 's nachts hield me vaak uit de slaap, omdat we maar een armoedige huurkamer bewoonden.

Ondanks al zijn problemen haalde Meindert inmiddels hogere cijfers dan ik. Mijn prestaties liepen terug, ik was niet meer de beste van de klas. Hoewel hij in de Van Ostadestraat woonde en ik in de Stalinlaan liep ik soms toch een stuk met hem mee.

Op een woensdagmiddag liepen we richting Sarphatipark en gingen daar op een bank zitten. Het was herfst, regelmatig dwarrelden roodgele en bruine bladeren neer.

‘Als de tak het blad loslaat, is het pas echt dood,’ beweerde hij. Die dag was hij weer eens uitgescholden en voor het eerst merkte ik dat hij enigszins van slag was. Ik voelde nadrukkelijk de behoefte hem in bescherming te nemen tegen de horde die hem zo pestte.

‘De pastoor zegt dat ik mijn vijanden moet vergeven,’ zei hij.

Onder invloed van zijn pleegouders was hij katholiek geworden. Ik knikte, we staarden naar de eenden in de grote vijver.

‘Hij zegt ook dat al het nare in mijn leven voorbij zal gaan, dat God daarvoor zal zorgen.’

Ik haalde mijn schouders op. ‘God bestaat niet!’

‘Hoe weet jij dat nou?’

‘Als God bestond, dan had hij wel ingegrepen toen er miljoenen onschuldige joden werden vermoord,’ zei ik. Hoe vaak had ik mijn moeder dat niet horen zeggen.

‘Heb jij eigenlijk een meisje,’ vroeg hij.

Ik antwoordde ontkennend.

Hij keek me even doordringend aan. ‘Wat ik je ga vertellen is geheim, je mag er met niemand over praten,’ deelde hij op samenzweerderige toon mee.

[p. 108]

Het bleef even stil tussen ons. Met de neus van zijn schoen tekende hij eenV op de zwarte grond.

‘Ik loop met Selma,’ zei hij. ‘We hebben het al drie keer gedaan.’

‘Tjemig!’ Ik was verrast. Waar ik alleen maar over kon dromen was voor hem werkelijkheid geworden.

Selma Blog was een frêle veertienjarig meisje. Door haar gedrag viel ze niet op, maar wel door haar grote vrouwenborsten. Ze mat hooguit één meter vijftig. Ze had zwart haar dat tot op haar schouders viel. Evenals ik had ze een forse neus, maar de bochel erin was bescheidener dan de mijne. Haar mond met de te dunne lippen vond ik lelijk; als die gesloten was leek ze liploos. Haar ogen waren van een bijzonder felblauw. Maar ze was joods! Ze wist toch dat Meinderts vader... en zijn moeder... Mijn moeder had me verteld dat het gezin Blog de oorlog had overleefd dankzij een betrouwbaar onderduikadres in de kop van Groningen.

Nieuwsgierig keek ik hem aan, zijn diepbruine ogen leken van zo vlakbij wel zwart.

‘Maar Selma is, is...’ stamelde ik.

‘Ja, ik weet het, nou en?’

Selma werd belangrijk voor me. Ik had vage seksuele fantasieën, soms zo heftig dat ik het met mezelf deed; daarna overviel me een rustig, loom gevoel.

Steeds als ik de grote lichtroze bustehouder van mijn moeder over een stoel zag hangen, moest ik aan Selma denken. In mijn inmiddels op hol geslagen fantasieën kleedde ik haar uit, woog haar borsten, in elke hand één. Dan sloeg ze haar armen om mijn hals, verhit zoenden we elkaar.. Daarna voelde ik onderaan haar buik, hoewel ik geen idee had hoe het er daaronder uitzag en aanvoelde.

Prikkelend was dat Meindert ook aanwezig was, maar dan aangekleed. Met goedkeurende blik keek hij me aan. De angst dat moeder het zou ontdekken - niets ontging haar - was dermate groot dat ik het lauwe witte vocht uit de kom van mijn hand oplikte. Het rook een beetje bitter en smaakte ook zo. Natuurlijk had ik het aan het beddelaken kunnen afvegen, maar natuurlijk had ze dat ontdekt. Misschien zou ze me wel dwingen naar de dokter te gaan! Ze was een levende rem op mijn ontluikende gevoelens.

[p. 109]

Selma begon me steeds intenser op te winden. Soms liep ik na schooltijd een stukje met haar op. We praatten wat over de leerstof.

Weer wat later, met haar oplopend, vroeg ik: ‘Zijn jullie veel familie kwijtgeraakt?’

Ze keek me even hooghartig aan. ‘Wat heb jij daarmee te maken?’

‘Ik, we, wij zijn ook joden,’ hakkelde ik.

‘Nou, gefeliciteerd.’ Abrupt stak ze de straat over. Verbluft bleef ik staan. We zijn toch joden onder elkaar, waarom doet ze zo? dacht ik beledigd. Thuisgekomen vertelde ik een deel van het verhaal aan mijn moeder.

‘Misschien vindt ze het te pijnlijk,’ reageerde ze. ‘Je bent ook vaak zo nieuwsgierig, op het onbeleefde af.’

Ik vertelde mijn moeder over Meindert, hoe ze hem uitscholden met ‘Je vader is een NSB-drol en je moeder een moffensnol.’ Ze keek geschrokken en om het nog erger te maken vroeg ik: ‘Is een snol hetzelfde als een hoer?’

‘Ik wil niet dat je dergelijke woorden in dit huis bezigt!’ zei ze met stemverheffing.

‘Huis?’ schamperde ik. ‘We hébben niet eens een eigen huis. Heemstede was ons laatste huis, weet u wel?’

‘Doen de meisjes op school ook mee aan dat schelden?’ gooide ze het over een andere boeg.

‘Nee, de meisjes schelden hem nooit uit... Zeker omdat hij zo knap is.’

‘Haalt hij hogere cijfers dan jij?’ Het woordje knap had meer betekenissen. Als ik ja zou zeggen zou ze teleurgesteld reageren. Ik spande me tot het uiterste in om hogere cijfers te halen, maar dat lukte me gewoonweg niet meer. Ze overhoorde me mijn lessen met een ijzeren discipline, ondanks haar verstikkende verdriet - dat ook mij verstikte. In ons leven was nooit plaats voor vrolijkheid en dat we amper geld hadden, maakte het allemaal nog uitzichtlozer.

‘Ik ben nog steeds de beste van de klas,’ zei ik en ze knikte goedkeurend. Mijn volgende rapport zou het logenstraffen. Meindert had zelfs geen moeder meer die voor hem zorgde en zijn huiswerk overhoorde.

Toch was ik jaloers op hem én op Selma.

[p. 110]

Vaak observeerde ik Selma in de klas. Zij had Meindert overal aangeraakt en hij haar! Ik zou een tactiek bedenken zodat ik haar beter zou leren kennen. Later verwierp ik die plannen; ze vertelde natuurlijk alles door aan Meindert. Zou ik haar ooit zo ver krijgen het eens met mij te doen? Helaas begon Meindert me te ontwijken, ze had dus wél over me gekletst.

Eens droomde ik dat we met z'n drieën aangekleed op een breed bed lagen. Er stond van alles te gebeuren en ik beefde van verwachting.

Nog ettelijke malen zou ik in mijn leven teleurgesteld wakker worden.