KortVerhaal. Jaargang 32

[p. 100]

De wreker
Guy de Maupassant (Vertaling Antonia Bolweg)

Toen de heer Antoine Leuillet met mevrouw de weduwe Mathilde Souris trouwde, was hij al bijna tien jaar verliefd op haar. Mijnheer Souris was een oude schoolvriend en Leuillet had hem altijd graag gemogen, al vond hij hem een beetje een sukkel. Hij zei dikwijls: ‘Die arme Souris heeft niet bepaald het buskruit uitgevonden.’

Toen Souris trouwde met mej. Mathilde Duval was Leuillet verrast en een beetje kwaad geweest, want hij had ook een oogje op haar. Ze was de dochter van een buurvrouw, eigenares van een garen en bandwinkel die zich uit de zaken had teruggetrokken en over een bescheiden kapitaaltje beschikte. Ze was mooi, fijnzinnig, intelligent. Ze nam Souris vanwege zijn geld.

Dus stelde Leuillet zijn verwachtingen bij. Hij maakte de vrouw van zijn vriend het hof. Hij zag er goed uit, was niet dom, en ook rijk. Hij was overtuigd geweest van zijn kans op succes, maar liep een blauwtje. Toen werd hij echt verliefd, een discrete aanbidder, verlegen en onzeker door de band met de echtgenoot. Mevrouw Souris dacht dat hij zijn versierpogingen had opgegeven en werd openlijk een goede vriendin. Dat duurde negen jaar.

Tot een bode Leuillet op zekere dag een wanhopig briefje van de arme vrouw overhandigde. Souris was plotseling gestorven aan een slagaderbreuk.

Hij was diep geschokt, want ze waren van dezelfde leeftijd, maar bijna tegelijkertijd werd hij geestelijk en lichamelijk bevangen door een gevoel van diepe blijdschap, van oneindige en troostende opluchting. Zijn probleem was opgelost. Mevrouw Souris was vrij.

Hij vertoonde niettemin het vereiste air van verslagenheid, wachtte tot de verplichte rouwperiode was verstreken, nam alle conventies in acht. Na vijftien maanden huwde hij de weduwe.

Een daad die men bestempelde als volkomen natuurlijk, zelfs edelmoedig. Hij gedroeg zich zoals het een goede vriend, een fatsoenlijk man betaamt.

Eindelijk was hij gelukkig, echt gelukkig.

[p. 101]

Ze leefden in de innigste saamhorigheid omdat er van meet af aan sprake was van wederzijds begrip en waardering. Ze hadden geen geheimen voor elkaar en deelden hun intiemste gedachten. Leuillets liefde voor zijn vrouw was nu kalm en vol zelfvertrouwen, hij hield van haar als van een tedere, hem toegewijde levensgezellin, een gelijke, een vertrouwelinge. Maar in zijn binnenste bleef hij een merkwaardige, onverklaarbare rancune koesteren tegen wijlen Souris die deze vrouw als eerste had bezeten, de bloem van haar jeugd en haar ziel had geplukt en haar zelfs iets van poëzie had ontnomen. De herinnering aan de dode echtgenoot bedierf het geluk van de levende en die postume jaloezie kwelde nu dag en nacht het hart van Leuillet.

Het ging zo ver dat hij voortdurend met zijn vrouw over Souris wilde praten, dat hij haar talloze intieme, geheime details vroeg en alles wilde weten over zijn gewoonten en zijn persoon. Hij achtervolgde hem tot in het graf met spotternijen, bracht zelfingenomen zijn blunders ter sprake, hield niet op over zijn lachwekkende gedrag en benadrukte zijn gebreken.

Hij riep de hele dag door zijn vrouw bij zich, al bevond ze zich aan de andere kant van het huis:

‘Hé! Mathilde?’

‘Ja, schat, wat is er?’

‘Kom, ik wil even met je praten.’

Ze kwam altijd met een glimlach op haar gezicht, omdat ze heel goed wist dat het weer zou gaan over Souris en moedigde daarmee de onschuldige hebbelijkheid van haar nieuwe echtgenoot aan.

‘Zegje weet toch nog wel dat Souris mij op een dag wilde bewijzen hoe het komt dat kleine mannen meer in trek zijn bij de vrouwen zijn dan grote?’

En dan barstte hij los in onaardige opmerkingen over de gestorvene die klein was geweest, en belichtte op beschaafde wijze de voordelen van hemzelf, Leuillet, die groot van stuk was.

En mevrouw Leuillet gaf hem dan te verstaan dat hij helemaal gelijk had, helemaal gelijk, en ze lachte van ganser harte, vriendelijk de draak stekend met de voormalige echtgenoot, tot niet gering genoegen van de huidige die altijd besloot met: ‘Hoe dan ook, die Souris van je was een sukkel!’

[p. 102]

Ze waren gelukkig, echt gelukkig. En Leuillet liet niet af zijn vrouw zijn liefde te bewijzen die door alle gebruikelijke manifestaties niet minder werd.

Tot ze op een nacht, allebei in de ban van een herleefde jeugd, de slaap niet konden vatten en Leuillet, die zijn vrouw stevig tegen zich aan drukte en onstuimig op de lippen kuste, plotseling vroeg:

‘Zeg eens, liefste.’

‘Hè?’

‘Souris... ik durf het je eigenlijk niet te vragen, maar eh.. maakte hij er wat van... in de liefde?’

Ze kuste hem nog eens stevig en mompelde:

‘Niet zoals jij, mijn schat.’

Hij voelde zich gestreeld in zijn mannelijkheid en hernam:

‘Hij was zeker een beetje... een sukkel... hè?’

Ze gaf geen antwoord. Ze lachte alleen ondeugend en verborg haar gezicht in de hals van haar echtgenoot.

Hij vroeg: ‘Hij was vast een erge sukkel en niet... hoe moet ik het zeggen... erg bedreven?’

Ze maakte een lichte beweging met haar hoofd die wilde zeggen: ‘Nee... absoluut niet bedreven.’

Hij hernam: ‘Hij moet je 's nachts behoorlijk teleurgesteld hebben, hè? Deze keer had ze een aanval van openhartigheid en antwoordde ze:

‘Oh ja! ja!’

Hij kuste haar weer voor deze uitspraak en mompelde: ‘De lomperik! Je was dus niet gelukkig met hem?’

Ze antwoordde: ‘Nee, het was niet elke dag pret.’

Leuillet was in de wolken en stelde vast dat het vergelijken van de oude situatie van zijn vrouw met de nieuwe geheel in zijn voordeel uitviel.

Hij deed er even het zwijgen toe en vroeg toen, in een oprisping van joligheid:

‘Hoor es?’

‘Wat?’

‘Wil je heel eerlijk, heel, heel eerlijk tegen me zijn?’

‘Natuurlijk, lieverd.’

Mmm... nou ja, eh... ben je nooit in de verleiding gekomen om hem... om hem... om hem, om die suffe Souris te bedriegen?’

[p. 103]

Er ontsnapte een zedig ‘Oh!’ aan mevrouw Leuillet, die haar gezicht verborg door zich nog vaster tegen de borst van haar man aan te drukken. Maar hij voelde dat ze lachte.

Hij drong aan: ‘Geef het nu maar toe. Hij had het perfecte hoofd voor een hoorndrager, die sul. Het zou zo grappig zijn, zo grappig! Die goeie ouwe Souris. Kom op, liefste, kom op! Je kunt het me rustig vertellen, zeker aan mij, zeker aan mij!’

Hij legde de nadruk op ‘aan mij’, in de mening dat zij het, als ze zin zou hebben gehad om Souris te bedriegen, met hem, Leuillet, zou hebben gedaan, en hij rilde van genot in afwachting van die bekentenis, ervan overtuigd dat hij haar zou hebben gekregen als ze niet de deugdzame vrouw zou zijn geweest die ze was.

Maar ze antwoordde niet en bleef lachen alsof ze moest denken aan iets buitengewoon komisch. Leuillet begon op zijn beurt te lachen bij de gedachte dat ze Souris horentjes zou hebben opgezet! Wat een kostelijke grap! Wat een klucht! Om niet te zeggen, de klucht van de eeuw!

Hij kon nog net uitbrengen, schuddend van het lachen: ‘Die arme Souris, die arme Souris, haha, ja, dat hoofd vroeg erom! Ja toch! Haha, ja! hahaha!’

Mevrouw Leuillet lag intussen te kronkelen onder de lakens, huilend van het lachen, nog net geen gilletjes slakend.

En Leuillet herhaalde: ‘Kom nu toch, geef het maar toe, geef het maar toe. Voor de dag ermee! Je weet best dat de waarheid me niet onwelgevallig kan zijn.’

En toen stamelde ze, stikkend van het lachen: ‘Ja, ja.’

Haar man bleef aandringen: ‘Wat ja, wat ja? Vooruit, zeg me nu alles.’

Ze lachte nu alleen nog een beetje na en mompelde, terwijl ze met haar mond reikte naar de oren van Leuillet, die een aangename confidentie verwachtte:

‘Ja, ik heb hem bedrogen.’

Hij voelde een ijskoude rilling over zijn rug gaan en stotterde onverstaanbaar, geheel buiten zichzelf: ‘Je... je... hebt hem... bedrogen... echt?’

Ze dacht nog steeds dat hij het allemaal buitengewoon grappig vond en antwoordde: ‘Ja... echt... echt.’

Hij moest rechtop gaan zitten van ontsteltenis, kreeg geen lucht meer, was even ontdaan als had hij zojuist vernomen dat hem zelf horentjes waren opgezet.

[p. 104]

Eerst zei hij niets, toen, na een paar seconden, alleen maar: ‘Ah!’

Zij was ook opgehouden met lachen, zag te laat haar vergissing in. Leuillet vroeg tenslotte: ‘En met wie dan wel?’ Ze bleef zwijgen, vergeefs zoekend naar woorden. Hij zei weer: ‘En met wie dan wel?’

Tenslotte zei ze: ‘Met een jongeman.’

Hij draaide zich met een ruk naar haar toe en zei bars: ‘Ik dacht heus niet dat het met de keukenmeid was. Ik vraagje welke jongeman, begrijp je?’

Ze zei niets terug. Hij pakte het laken dat ze over haar hoofd had getrokken, smeet het terug op het bed en herhaalde: ‘Ik wil weten met welke jongeman, begrijp je?’

Waarop ze moeizaam uitbracht: ‘Ik zei het voor de grap.’

Maar hij beefde van woede: ‘Wat? Hoezo, voor de grap? Je hield me dus voor de gek? Maar ik laat me die onzin niet aanleunen, begrijp je? Ik vraagje de naam van de jongeman.’

Ze zei niets, bleef roerloos op haar rug liggen. Hij pakte haar bij de arm en schudde haar heftig door elkaar.

‘Heb je het nu eindelijk door? Ik eis dat je antwoord geeft als ik tegen je praat.’

Toen werd ze zenuwachtig en zei: ‘Volgens mij ben je gek geworden, laat me met rust!’

Hij beefde, was door het dolle heen, wist niet meer wat hij zeggen moest, hield het niet meer uit. Hij rammelde haar nog eens flink door elkaar en herhaalde:

‘Begrijp je? Begrijp je?’

Ze maakte een abrupte beweging om los te komen en raakte met haar vingertoppen de neus van haar man. Hij ontstak in woede, denkend dat ze hem een klap had gegeven en stortte zich met een geweldige sprong op haar.

Hij hield haar stevig onder zich vast en sloeg erop los, schreeuwend:

‘Daar, daar, sloerie! Lellebel!’

Toen hij volledig buiten adem was, kwam hij overeind en liep naar de buffetkast om zich een glas oranjebloesemwater met suiker te bereiden omdat hij op instorten stond, een flauwte nabij.

En zij zat achterin het bed met grote uithalen te snikken omdat ze voelde dat het voorgoed was afgelopen met haar geluk, door haar eigen schuld.

Toen, badend in tranen, stamelde ze:

[p. 105]

‘Luister, Antoine, kom bij me, ik heb tegen je gelogen, ik zal het je uitleggen, dan zul je het begrijpen, luister!’

En, in de verdediging gedrongen nu, gewapend met argumenten en spitsvondigheden, hief ze haar hoofd met de verwarde haren en de scheefgezakte muts even naar hem op.

En hij draaide zich om en kwam naar haar toe, beschaamd omdat hij haar had geslagen, maar tegelijkertijd beseffend dat hij in het diepst van zijn hart, het hart van een echtgenoot, een onblusbare haat zou blijven koesteren jegens de vrouw die de ander, Souris, bedrogen had.