KortVerhaal. Jaargang 32

[p. 3]

Zwartmüller
Jeroen Blokhuis

Station Almelo. De stad lag er net zo afgetrokken bij als altijd. Het vroor keihard, die hele winter al. De waterige zon kon nog net wat licht over het plein knijpen. Maar ik had een smoel opgezet als een beroemdheid (wielrenner, Tourwinnaar, schrijver) en begaf me recht door het centrum, door de winkelstraten, naar de andere kant van de stad. Marcel Zwartmüller!

In die tijd kwam ik elk weekend met mijn rugzak naar huis, maar die keer voelde ik me lekkerder dan anders. Ik stak het kanaal over en sloeg rechtsaf de lerarenbuurt in, nog een keer rechts naar de Parkweg en daar linea recta op het witte huis af waar mijn moeder altijd is blijven wonen. Dag huis. Ik liep het laantje langszij op, duwde met mijn schouder de houten poort open. Dag tuin, tuin van mijn moeder. Het gras is een tijd geleden al weer vervangen door borders, 's Zomers maken die ook echt wel indruk, maar nu viel er niks te beleven en het viel me opeens op dat die borders de tuin kleiner maken, voor het oog, ook al is het zowat een park met die reusachtige taxussen aan de rand en de enorme coniferen die stikken van de ruïnes van merelnesten. De achterdeur was niet op slot. In de bijkeuken hing een regenponcho aan het haakje. Het mandje met groenteafval, de oude kranten, stapels en stapels, en een vrieskist uit het jaar nul waarin mijn moeder haar muizenhapjes invriest. Iets dreef mij nu snel voort, de gigantische keuken door, hier pasten met gemak drie dienstmeisjes, maar die hadden we nooit gehad en op dat moment zag ik mijn moeder in de gang staan, bij de voordeur; heeft er iemand aangebeld, denk ik nog, er staat iemand en ik herken hem van foto's en smeulende herinneringen. Die man, mijn vader, dat is hem.

We zeiden hallo. We gaven een hand. En toen mijn vader naar binnen kwam, langs mij heen, toen viel het me op: hij had geen arm. Hij had maar één arm. Aan zijn linkerschouder zat geen mouw.

Mijn moeder was kennelijk voorbereid want ze gedroeg zich eerst nog normaal, maar al snel stonden we als twee doofstommen naast elkaar toe te kijken hoe hij zijn jas uitdeed. Met een klein schokje liet

[p. 4]

hij hem over zijn schouder glijden, gebruik makend van de zwaartekracht, tot de boord in zijn hand lag. Perfect.

Dat was dus één ding, dat hij zijn arm verloren had. Maar wat ik op dat moment vooral ongerijmd vond, was zijn shirt. Mijn vader had niet gewoon de mouw afgeknipt en de randen met een veiligheidsspeld vastgezet, nee, hij had voor zichzelf kennelijk een speciaal shirt laten vervaardigen voor een armloze, een shirt dat perfect aansluit om een armloze schouder. Dat was er dus in twaalf, dertien jaar met hem gebeurd. Hij zag er echt goed uit. Het shirt was nauwsluitend, het glom zacht. Onder het shirt droeg hij een spijkerbroek, ook een moderne. Hij had zijn hoofd kaalgeschoren. Zijn baard was weg. Zijn blauwe ogen staken hel af bij zijn bruine kop. Hij was nog steeds groter dan ik. En hij had nog steeds de Zwartmüllerblik. Je moest nu niet over die arm gaan zeiken.

En dat we toen zijn gaan eten in een Chinees restaurant en wat hij zei en wat mijn moeder zei en wat ik zei. Het lijkt vast heel belangrijk, het weerzien met je vader als hij zo veel jaar vermist is geweest, of dood. Maar het is niks. Je ziet hem, je voelt je alsof je ziel uit een tube wordt geknepen, je begint te janken. En na een tijdje hou je daar weer mee op. En de rest, je moet een wel heel goede schrijver zijn om de rest te vertellen.

We aten een rijsttafel, en daarna ging mijn vader naar een hotel in de stad, De Hagen. Ikzelf ben naar de kroeg gegaan en liet me vollopen.

Midden in de nacht liep ik terug. Mijn brein tolde als een kompas in mijn schedel. Ik weet niet of je Almelo kent, maar in winternachten kijk je daar zo het heelal in, en de wind suisde vanuit de zwarte ruimte door de straten. Bij de brug over het kanaal bleef ik staan. Op de steile oever stond bevroren gras, grijs, en de lucht boven het water was ijler dan ooit, zuiver, hij kon je opnemen als ether. Er was niemand. Ik moest naar huis, nog een paar honderd meter. Hemelsbreed. Maar het hemelsbrede maanlicht gleed over dat huis, door de Parkweg naar het kanaal, over het water (vloeibaar ijs), tussen de bebouwing door, de hele stad door, langs hotel De Hagen, naar Frankrijk, naar New York, naar alle kanten ontplooide zich de wereld en mijn vader was daar ook. Ik zag jongetjes voetballen in de Tijhofslaan, kijk Matthias, kijk Gleiser, ikzelf ren daar ook rond, de zon komt op, stijgt hoger en hoger, de nevel verdwijnt, en als je zo van bovenaf op Almelo neerkijkt, op Almelo in de jaren 70, dan zie je in de buurt van de Grote Kerk een

[p. 5]

zolderraam open staan, het is het raam van een atelier, er staat een radio in de vensterbank met klassieke muziek en binnen hoor je een man meegalmen, je ziet het ziekenhuisje ziet de IJssel en de uiterwaarden, je ziet de zee, de bergen, de besneeuwde bergen waarin ik rondzwerf en die blauw worden in de avond, en nog verder: Amerika, en daar zwerf ik niet rond maar mijn vader. Een stad, New York, een auto, het is nu nacht geworden, een auto met lichten, het is een hete nacht, een hete nacht in ons Franse huis, en bij het vuur waarop we worstjes hebben gebraden, worstjes en sardientjes, met hun geur van glinsterende rook, waarin wij kinderen nog stukjes brood mochten leggen om ze zwart en hard te laten worden, daar zitten mijn vader en mijn moeder en mijn vaders gezicht smeult in het donker.

De zuivere nacht strekte zich uit over al die plekken.

Mijn vader. Ik ga een boek over hem schrijven. Het wordt een boek vol herinneringen, en ik stop het vol liefde. Je bent gewoon van ons weggegaan en wij zijn je nooit komen zoeken.