KortVerhaal. Jaargang 32

[p. 87]

Sokuleren
Frans Pointl

Op een kille herfstige oktoberochtend fietste de veertigjarige meneer Kalb naar kantoor.

Vanaf zijn twintigste werkte hij op de karthoteek van een levensverzekeringsmaatschappij aan de Nieuwe Spiegelstraat in Amsterdam. Het was eenvoudig werk maar er was wel precisie vereist. Als een kaart niet precies op alfabet was opgeborgen, was dat niet minder dan een kleine ramp. Het kamertje met de vele kaartenbakken was meneer Kalbs domein, daar voelde hij zich altijd uitermate veilig.

Verzekerden moesten op kaarten worden bijgeschreven of afgevoerd, adreswijzigingen moesten worden bijgehouden. Kopieën van die adreswijzigingen moesten op speciale formulieren worden geschreven, die de heer Kalb vervolgens naar de afdeling Adrema bracht. Deze afdeling wijzigde dan de ponsplaatjes.

Al fietsend bedacht hij dat zijn moeder precies een jaar geleden in haar slaap was overleden. Hij had altijd gewoond bij zijn moeder, die vroeg weduwe was geworden. Zij had hem uitnemend verzorgd, nee, vertroeteld. Was het een koude winter, dan kocht zij flanellen slaapsokken voor hem. Hij was haar afgod en dat beschouwde hij als iets vanzelfsprekends. Behoefte aan vrienden had hij niet en een vrouw had hij immers al, zijn moeder!

Als het koud was vroeg ze hem bij haar in bed te komen. Dan lag hij veilig met zijn hoofd tegen het hare. Als vanzelf legde hij zijn armen om haar heen, woog de zware borsten en kreeg een prettig gevoel in zijn piemel, die stijf tegen haar billen drukte. Zo sliepen beiden in.

Op zeventigjarige leeftijd stierf zij. Na haar dood stond meneer Kalb met twee linkerhanden in de woning. Hij kon geen aardappels schillen, geen knoop aanzetten, geen koffie maken, geen ei bakken, niets.

Gelukkig was er op de hoek van het Rembrandtplein en de Reguliersbreestraat ‘Ruteck's Cafetaria’ waar hij 's morgens - staande - een broodje kon eten en een kop koffiedrinken. 's Avonds kon hij er warm eten, ook weer staande. Het was er druk en stil tegelijk; de mannen en vrouwen die er kwamen eten, spraken niet met elkaar.

[p. 88]

Toen meneer Kalb die ochtend zijn fiets in de fietsenstalling van het grote gebouw zette, bekroop hem een gevoel van naderend onheil. Hij was er zeker van dat er iets naars stond te gebeuren.

Hij ging naar zijn vertrouwde kaartenbakken en probeerde het nare voorgevoel van zich af te zetten.

‘Wat kijkt u vandaag somber,’ merkte de koffiejuffrouw op.

Terwijl hij met kleine teugjes de hete koffie dronk, bedacht hij dat het jaar negentienzestig alweer ten einde liep. Luid rinkelend wekte de grote zwarte telefoon op zijn werktafel hem uit zijn gedachten.

‘Met Amstelleven, afdeling karthoteek,’ stamelde hij.

‘Met van Dalm, kunt u dadelijk even bij me komen?’ Zonder antwoord af te wachten werd de telefoon neergelegd.

Van Dalm was meneer Kalbs chef, een dikke vijftiger die altijd pijp rookte.

Meneer Kalb stond op, voelde of zijn stropdas goed zat en sloot zijn colbertjasje.

Het ruime kantoor van de chef werd gedomineerd door een groot eikenhouten bureau waarop twee telefoons stonden. Daarnaast stond een grote rekenmachine en er lagen ook twee groene mappen.

‘Gaat u zitten,’ zei meneer van Dalm.

Hij pakte zijn pijp en een leren buidel waaruit hij plukken tabak trok om er zijn pijp mee te stoppen. Hij drukte de tabak stevig in de kop van de pijp, haalde een doosje lucifers uit zijn zak, maakte vuur en zoog de vlam aan. Nadat hij enkele rookwolken had geproduceerd nam meneer van Dalm het woord.

‘U bent veertig jaar en werkt nu al twintig jaar op onze karthoteek. U wordt betaald naar uw leeftijd, maar dat wist u al. Het werk dat u doet is zó eenvoudig dat het ook door een achttienjarige kan worden verricht. Ik heb besloten u op een andere afdeling te plaatsen waar u polisdossiers gaat sokuleren. U heeft de MULO doorlopen, dan kunt u dat werk wel aan. Morgen komt er een jongedame op de karthoteek die uw werk gaat doen, natuurlijk nadat u haar hebt ingewerkt. U bent toch bekend met sokuleren, neem ik aan?’

Meneer Kalb die nog nooit van sokuleren gehoord had, wilde of durfde niet te vragen wat het precies inhield.

‘Ja, ik ben ermee bekend,’ antwoordde hij met een vreemde trilling in zijn stem. Hij keek naar het behang, bruin met allemaal gele blaadjes. Hij werd er duizelig van. Een herfstkamer, dacht hij.

[p. 89]

‘Nog vragen?’ Meneer van Balm begon zijn pijp in de asbak uit te kloppen.

‘Nee meneer, alles is me duidelijk,’ bracht hij met moeite uit.

‘Dat is dan geregeld. Ik neem aan dat u aan een week genoeg hebt om uw simpele werk aan de jongedame uit te leggen.’

's Avonds fietste meneer Kalb weer naar ‘Ruteck's Cafetaria’. Staande aan een hoog, rond tafeltje tussen zwijgende mannen en vrouwen at hij langzaam en met bezwaard hart zijn portie hutspot.