KortVerhaal. Jaargang 31

[p. 89]

Simone
Monika Sauwer

Een collega speelde me een angstklantje toe, zoals hij dat noemde. ‘Een knappe blonde vrouw van jouw leeftijd. Ze komt met een taxi, sinds kort durft ze niet meer met de tram.’

De vrouw heette Simone Bremer. Simone, nog steeds voel ik elke keer als ik die naam tegenkom een steek in mijn borst. Van mijn leeftijd, blond. Zou ze het zijn? Ik vereerde haar. Als meisje had ze heel bruine benen onder haar tennisrokje. O, zon van vroeger!

Dat zij het inderdaad was zag ik zodra ze binnenkwam. Alsof ze door de bliksem werd uitgelicht. Ze was er alleen maar blonder en bruiner op geworden. Toen ik me voorstelde leek ze mij niet te herkennen. Logisch, ik was een grijze muis. En Marion de Jong, zo heten er wel meer.

Simone, ik had haar sinds mijn eindexamen niet meer gezien en opeens zat ze in mijn werkkamer, op nog geen drie armlengtes afstand! Ik rook haar parfum, haar stem gonsde mijn oren binnen. De melodie van mijn schooltijd. Ik zette m'n nagels in mijn dijen om bij de les te blijven maar intussen viel ik door een tijdgat midden in mijn verleden en werd ik door beelden bestormd. Terwijl ze over haar klachten vertelde, zat ik weer naast haar in de schoolbank. En zij maar giechelen en flirten met de jongens voor ons. En nu flirtte ze met míj, haar therapeute. Ze kon niet anders, zo was ze gebakken. Als Hij zich maar weer eens vertoonde zou ze God zelf verleid hebben.

Simone Bremer-Kuyt vertelde me dat ze een maand geleden met twee vriendinnen de Bijenkorf bestormd had, zoals ze dat noemde. De Bijenkorf bestormen, haar leven was een spel, nog steeds. Ik dwong mezelf in de luisterhouding en knikte haar bemoedigend toe. Een atypische angstlijder was ze, maar in zekere zin zijn alle angstpatiënten atypisch. Er zijn de timide perfectionisten die liever ziek worden dan een fout maken, maar ook de optimistische doeners.

Simone sprak met een vaste stem, die moest stammen uit de tijd voor ze haar angsten kreeg. Ik probeerde me te concentreren, maar het leek of ik iets boven mijn stoel zweefde. ‘Het was uitverkoop,’ hoorde ik haar in de verte zeggen. ‘Dwaze dagen.’ Ik scoorde een Tommy-

[p. 90]

Hilfigertas voor maar honderdvijftig euro. Pimpelpaars maar wel echt. En een paar laarzen, een fles Chanelparfum en nog wat kleiner spul. Bij elkaar voor zeshonderd euro. Decadent, hè?’

Ze waren door het dolle heen geweest, de dames. Simone had zich weer een tiener gevoeld. Ze was nog steeds mooi, ik kon haar niet op zichtbare lelijkheid betrappen. Piekfijn gekleed, in een witte blouse, een lichtgrijze broek en een kek zwart jasje. Haar korte gladde kapsel omvatte haar hoofd als een glanzende helm. Gezicht, hals en handen waren verweerd, maar op een beschaafde golfcourt-manier, vond ik. Met de lachrimpels van de leuke moeder en gastvrouw. De sportvrouw die zeilkampen leidde wellicht. Ho, ik liet mijn fantasie met me op de loop gaan. In mijn vak is niets wat het lijkt, ik moest mijn oordeel opschorten en luisteren.

Simone was zachter en vlugger gaan praten: ‘Door de overgang ben ik het ene moment tachtig en dan weer achttien. Tijdens het bh's passen in een benauwde paskamer had ik het al te kwaad omdat ik mezelf te dik vond. Op de roltrap tussen de derde en de vierde verdieping werd het erger, en opeens kreeg ik geen lucht meer. Ik wou sneller dan die trap ging, maar ik stond klem, mensen voor en achter me. M'n hart, dacht ik. Die roltrap gaat daar langs een afgrond, door een balustrade van dik glas kijk je zo de diepte in. Ik kneep mijn ogen stijf dicht en zette m'n handen in m'n zij om een bal lucht m'n maag uit te duwen. Bovenaan de trap stond ik te hijgen en te kokhalzen, de wereld en alles tolde om me heen. Ik wist bij god niet wat me overkwam. Als ik nu maar niet out ga, dacht ik. En mijn vriendinnen maar “gaat het?” roepen en op m'n rug kloppen. Eentje wilde 112 bellen.’ Simone zuchtte diep, het vertellen wekte nog spanning, zag ik aan haar versnelde ademhaling. Toch vond ik haar nog steeds ongeloofwaardig. Hoe kon uitgerekend zij last van angst krijgen?

‘En wat hebt u toen gedaan?’ vroeg ik.

‘Niks. Ik heb me laten meeslepen naar het restaurant op de vijfde. Naar dat vreselijke dakterras met uitzicht op de beurs. Ik wilde geen ambulance. Ze hebben water voor me besteld, en me met een taxi naar huis gebracht. Sinds die tijd vertrouw ik de grond onder mijn voeten niet meer.’

Zo praatte Simone nog wat door, weer heel beheerst en relativerend, terwijl ik me in haar bijzijn voelde krimpen tot de loser die ik ooit was.

[p. 91]

Die ze minachtte omdat ik een slavenziel had. Nog voel ik haar smalende blik als ik, haar vazal en slippendrager, iets stoms deed. Als ik als doublepartner met tennis op setpoint dubbelfout sloeg keek ze me aan met een mengsel van spot en medelijden. In de tijd dat we nog op zaterdagochtend les hadden heeft ze me een keer na de buitengymnastiek met hulp van twee trawanten de kleren van het lijf gerukt en me onder de douche geduwd, omdat ik ‘een uur in de wind stonk’. Terwijl ik me douchete hebben ze toen de deur van het kleedhok op slot gedaan en mijn kleren in een plas water gegooid. Toen ik huilend aan de dichte deur rukte hoorde ik ze buiten gieren van de lach. ‘Prettig weekend!’ riep Simone. ‘Tot volgende week!’ Daarna renden ze joelend weg. Ik raakte zo overstuur van het rukken aan die deur dat ik dacht te stikken van angst. Toen ik uren later bevrijd was door de terreinknecht zwoer ik wraak, maar nooit deed zich een kans voor Simone terug te pakken. Misschien was ik te laf om de kansen zelfs maar te zién. Ik bleef zitten met een onderdrukte woede die zich vertaalde in claustrofobie. Nog steeds krijg ik het zweet in m'n handen als ik in een horecatoilet de draaisluiting niet meteen openkrijg. Die opsluiting van toen heeft me getekend, nog altijd neem ik liever de trap dan de lift.

Ze was mondhygiëniste, vertelde Simone, ze werkte in een groepspraktijk met haar man en nog drie tandartsen. Een glas wijn hielp het beste tegen de angst voor de angst, had ze ontdekt, maar op haar werk mocht ze niet naar alcohol stinken. Ze had last van hoofdpijn en trillende handen. Ze slikte diazepam, maar die maakte haar suf. Ze wilde geen fouten maken bij patiënten.

Onze tijd was om. Ik raadde haar aan voorzichtig te zijn met sterke koffie en met drank, vanwege de katers. Katers leiden tot vervreemding. Bij het afscheid vertelde ik haar eindelijk wie ik was. Haar mond viel open van verbazing. ‘Marion de Jong?’

‘Ja, van het Spinozalyceum.’

Ze moest haar hersens lang pijnigen voor ze me kon plaatsen. Toen speelde ze blije verrassing. ‘O, goh, Marión! Van de Parklaan. Jij speelde toch zo goed blokfluit? Wat leuk! Laten we gewoon “je” zeggen.’

Ik speelde geen blokfluit maar klarinet, maar wat maakte het uit. Bij ons in de klas zaten drie Marions en twee Marians. Ik begreep haar vergeetachtigheid. Zij was een succestiener, en geluk is nu eenmaal vluchtiger dan frustratie en vernedering.

[p. 92]

‘Weet je nog die keer dat we over de hei liepen en dat jij je afvroeg of alles voorbestemd was?’ vroeg ik.

Ook daar wist ze niets meer van. ‘O, zei ik dat? Zou dat zo zijn, denk je?’

Ik had haar gevraagd of ze niet liever een andere therapeut wilde maar ze beweerde dat het met mij juist zo relaxed voelde. Zo vertrouwd. Had ik haar toch niet naar mijn collega terug moeten spelen? Wraakzucht is niet de goede voorwaarde voor een geslaagde therapie. Aan de andere kant was ik op een perverse manier nieuwsgierig,

Tijdens de volgende sessie spraken we af dat we samen naar de Bijenkorf zouden gaan. Terug naar de bron van de angst, dat is vaak een goede methode. Sommige patiënten kiezen voor kleine stappen, maar zij wilde in een keer het diepe in. Haar Bijenkorfpaniek moest z'n plaats krijgen, vond ze, een incidentje veroorzaakt door vermoeidheid en wat ze ‘overgangskriebels’ noemde. Toen ik doorvroeg maakte ze nog melding van smetvrees. Sinds ze op een hotelhanddoek een vage bruine veeg had aangetroffen nam ze haar eigen schone handdoeken mee op reis. Omslachtig maar overkomelijk.

‘Was er die dag van de Bijenkorfpaniek nog iets vervelends gebeurd?’ vroeg ik. ‘Iets op je werk, of spanningen thuis?’

‘Niets speciaals,’ zei ze lachend. ‘Ik ben al langer koopziek. Al sinds mijn man niet meer van me houdt.’

We spraken af in de Europub naast de Bijenkorf. Het was een warme dag in september. Ik was te vroeg, maar zij zat er al, op het terras achter een glas mineraalwater. Ze straalde, want ze was met de tram gekomen, niet met een taxi. Met lijn 16 vanaf de Albert Cuyp. Daar ergens woonde ze, aan het Sarphatipark. Alleen op het Rokin had ze het even benauwd gehad. Daar had de tram stapvoets langs de Metrobouwplaats gereden. ‘Wat knarsen die rotdingen!’ klaagde ze. Dat was haar nooit eerder opgevallen. ‘En het zat vol met toeristen, ouwe kerels met van die knielange korte broeken en harige blote tenen in hun sandalen.’ Ze trok haar neus in rimpels. Blote tenen in sandalen vond ze vies.

Ik merkte dat ze ongeduldig was, dus vroeg ik meteen de rekening. Op de begane grond van de Bijenkorf werd verbouwd. Overal borden waarop excuses voor het ongemak werden aangeboden. Van achter hoge schotten van ongeverfd triplex klonk gezaag en getimmer, maar Simone zette er de pas in. Toen we de houten tunnel door waren keek

[p. 93]

ze niet op of om naar de blinkende flesjes met luchtjes, zoals parfums tegenwoordig heten, of naar de honderden damestassen. Ze wilde meteen de roltrap op.

‘Zal ik voorgaan?’ vroeg ik. ‘Dan kun je me beetpakken als je je raar gaat voelen.’

‘Nee, ik ga voor,’ besliste ze. ‘Want ik gá me niet raar voelen.’

Daar ging ze. Ik zag dat ze met de teen van haar pump eerst voorzichtig de geribbelde onderste trede van de roltrap beroerde voor ze er met twee voeten op ging staan. Uit solidariteit met mijn patiënt keek ik ook goed hoe ik mijn voeten neerzette. ‘Otis’ heette de roltrap volgens zijn koperen naamplaatje. Als je bang bent krimpt je blikveld, weet ik uit eigen ervaring, je zoomt in op details, je zoekt houvast waar je kunt. Net als Simone legde ik mijn volle rechterhand op de platte zwarte trapleuning en zag de geaderde handrug samen met mij omhoogrijzen. De hand als Fremdkörper. Een tree boven mij liet Simone de leuning even los om haar haren van achteren op te duwen. Op het zwart had haar handpalm een vochtige afdruk achtergelaten. Snel greep ze de leuning weer vast. Ze was bang, constateerde ik tevreden. Toch hield ik haar met mijn blik omvat, klaar om mijn armen om haar middel te slaan. Ik was tenslotte verantwoordelijk.

Zo gleden we in slakkengang naar de eerste verdieping, toen naar de tweede en naar de derde. Druk was het niet. Vlak voor de roltrap naar de vierde zag ik Simone aarzelen, alsof ze op de hoge duikplank stond. ‘Gaat het?’ wilde ik roepen, net als haar vriendinnen een paar weken geleden, maar ik hield bijtijds mijn mond. Een patiënt moet zelf leren taxeren wat hij of zij aankan.

Ze zette haar voeten stijf tegen elkaar op de trede. We stegen, ik zag de knokkels van haar rechterhand wit worden. Naast mij, door de dikke glazen zijkant van de trap gaapte de afgrond vol luxeartikelen. Ik rook de warenhuisgeur van voedsel en warm textiel. De stank van de welvaart. Voor me zag ik hoe Simone zich even voorover boog en daarna weer oprichtte. Zodra ze vaste grond onder de voeten had ontsnapte haar een boer. Ze zag bleek, ivoorgeel onder het zomerbrum van haar gezicht.

‘Gaat het nog?’ vroeg ik schijnheilig. Ze knikte, maar ze hijgde licht en perste haar lippen op elkaar. Toch wilde ze doorzetten.

‘Zullen we wat drinken op de vijfde of wil je liever met de lift naar beneden?’

[p. 94]

‘O nee, niet met de lift!’ riep ze uit.

‘Er is ook een gewone trap, hoor.’

‘Nee, nee, ik wil naar de vijfde. Water drinken.’

Van de vierde naar de hoogste etage is er nog een korte roltrap, die gelukkig voor Simone niet langs een afgrond voert. Terwijl we omhoog gingen hield ik haar schouder vast. Ik voelde haar huiveren. Goed en wel boven was het nog een heel eind lopen voor we bij de bar met mineraalwater kwamen. We passeerden schappen vol wijnen, kazen, kaviaar en truffels. Simone liep nu met wijdopen mond zuurstof te happen. Ze zette haar voeten neer alsof ze over ijsschotsen liep. Ze had het flink te kwaad, zag ik. En mijn wraakgevoelens ebden weg, ineens was ze zielig. Bevredigend wraak nemen kun je alleen op een gelijk waardige tegenstander.

Toen ging mijn mobiel over. Een fout, ik had het ding moeten afzetten. Ik had hem gewoon alsnog kunnen uitschakelen, maar een boosaardige engel zei me op te nemen. Het was Hendrik, een verwarde student psychologie. Zodra hij mijn ‘ja?’ hoorde barstte hij los: dat hij op het balkon van zijn flat vier hoog stond en er nu echt uit ging stappen als ik niet meteen naar hem toe kwam. Ik schrok, dit moest ik wel serieus nemen. Terwijl ik Hendrik sussend toesprak zag ik Simone met wijdopen angstogen naar me staren. Lichtgrijze ogen met gele spikkels rond de pupillen. Ik was haar levenslijn nu, wist ik. Maar ik haastte me niet het gesprek af te ronden. ‘O.K. Hendrik,’ zei ik ten slotte. ‘Hou je nog even goed, ik ben met een kwartiertje bij je.’

‘Sorry, ik moet er vandoor,’ zei ik tegen Simone. ‘Een noodgeval. Een patiënt van me wil eruit stappen.’

Nog steeds keek ze me aan, in sprakeloze paniek.

‘Gewoon rustig in en uit blijven ademen en de trap nemen,’ zei ik. ‘Sorry, ik neem de lift.’

Ze huilde, zonder tranen en zonder geluid. ‘Ik... kan het niet.’

Ze bleef stokstijf staan, haar knieschijven klapperden. ‘Weet je nog dat je me toen in het kleedhok van de sportvelden hebt opgesloten?’ vroeg ik. ‘Het duurde uren voordat de terremknecht me hoorde roepen.’

Ze knikte, en bleef me aanstaren of ik een geest was.

‘Tot volgende week,’ zei ik en liep naar de lift.