KortVerhaal. Jaargang 31

[p. 99]

Kroos
Annelies van Rijswijk

Het bevuilde raam liet weinig licht binnen op de zolder; geen reden voor Auke Veld om de lamp aan te draaien, die in de nok van de dars hing. Aan een bint van het vierkant hingen de jute zakken, zo wist hij, naast de rattenvallen en mollenklemmen. Spinrag kleefde aan zijn pet. De hooiberg die al jaren niet meer werd gebruikt, verspreidde een muffe lucht. Een muis schoot weg onder een baal stro.

Voorzichtig klom hij naar beneden. De ladder had zijn beste tijd gehad en dat gold ook voor Auke zelf. In de stal borg hij de zak achter een paar kisten en kloste over de koegang naar het voorhuis. Hij hing zijn oude overjas aan de kapstok naast het andere werkgoed. De klompensloffen hield hij aan. Een smalle hal gaf naast de opkamer, waar de haard alleen brandde als er visite werd verwacht, toegang tot een ruime woonkeuken. De eethoek voor het raam had een weids uitzicht, maar hij zat het liefst naast de kachel in zijn doorgezakte leunstoel. Erachter stak de dubbele loop van het jachtgeweer omhoog en tussen de begonia's op de vensterbank stond een opgezette watersnip.

Hij liep naar het aanrecht en zette een ketel water op het gasstel. Het theezakje dat hij had bewaard van het ontbijt ging in de pot en een gebruikt kopje werd omgewassen onder de kraan.

De achterdeur sloeg dicht. Auke hoorde voetstappen naderen. Hij vloekte in zichzelf dat hij nog niet had afgesloten. De deurklink gleed omlaag. In het duister snerpte de fluitketel.

‘Auk, ben je thuis of lig je al in bed, het is zo donker bij je.’

In het portaal stond Jan Sevenier, zijn neef, die aan de overkant boerde op een plaats van Auke's zuster.

Hij grinnikte, veegde de klamme handen af aan zijn broek.

‘Oh, ben jij het jongen, ik zal eerst eens licht maken.’

De tl-buis sprong knipperend aan.

‘Ik heb de krant mee, er staat een stuk in over ganzen en zwanen, vraatschade. Vind je vast interessant.’

‘Liep er maar een vos rond, die zou wel raad weten met die strontbeesten.’

Jan knikte.

[p. 100]

‘En daar kwam ik eigenlijk voor, morgen gaan de dikke koeien en het jongvee er uit. Ik wil ze hier achter in het land jagen, op de Acht Morgen, er staat een dik pak gras.’

‘Dat is goed, Jan, ik zorg dat de hekken open staan. Tot morgen.’

Auke sjokte met hem mee naar buiten. Een koppel grauwe ganzen vloog luid gakkend over, op zoek naar een andere plek voor de nacht. Met samengeperste lippen keek hij de zwerm vogels na. Vannacht moest het gebeuren, het kon niet langer wachten.

Zijn ogen waren gewend aan het donker, voor hem lag het karrenspoor. Uit de rietkraag klonk het krassen van watervogels en ritselend ongedierte. Vertrouwde geluiden, hij was ermee opgegroeid, woonde en werkte hier heel zijn leven. Jaren samen met moeder, nu alleen. Doordacht beleid en een zuinig sober bestaan hadden zijn bezit opgebouwd. Landerijen, opstallen, een veestapel met een beste bloedlijn.

Het bedrijf was overgenomen door de toekomstige erven en zijn inbreng werd kalm aan minder. Maaien met de zein deed hij nog graag, evenals vee tellen. Dan nam hij de honden mee en liet ze achter de wilde ganzen aan jagen. Blaffend verdreven ze de beesten uit het grasgewas. Maar ze kwamen nooit bij het nest van de zwanen. Want als de gent klappend op het water achter de jagers aanjoeg en zijn vleugels liet zingen in de wind, dan stoven ze met de oren in de nek jankend naar huis.

Auke stak zijn handen wat dieper in zijn zakken, de nevel voelde klam aan. De lege zak bungelde onder een arm. Het was beter geweest om de eieren te schudden.

De steken in zijn hart werden steeds heftiger. Even verderop stak aan de waterkant de bonkige stam van een knotwilg uit boven het maaiveld. Tussen de wortels lag een nest gemaakt van rietstengels en uitgerukte graszoden. Daar lagen de kuikens te slapen, de koppen in de veren. Uit ervaring wist hij dat de halzen tussen zijn vingers zouden aanvoelen als zacht bont.

Het was nog een paar passen tot de boom. De maan gleed even achter de wolken vandaan. Auke zag het wijfje zitten, tussen de wijdgespreide vleugels staken snavels en poten. Zonder een geluid te maken sloop hij naderbij. Een ooglid ging omhoog. Hij hield even in, boog voorover, nog één stap. Het zwart-omrande oog knipte dicht. In een flits greep hij de lange nek, drong het logge lijf met zijn knieën opzij.

[p. 101]

Zijn dikke vingers gristen een zwanenpul weg bij de moeder, de zwempoten maaiden tegen zijn pols tot de botjes van het strottenhoofd kraakten. De zak lag klaar, naast een steen. Achter zijn rug spoog de razende kop slierten snot en slijm, wilde pikken, bijten; witte veren dwarrelden door de lucht. Auke probeerde zijn knie dieper in de grote vogel te drukken, klauwde naar de kronkelende nek, hij was nog niet klaar.

Vleugels klapten zwaar op het water, grote poten, platgetrapt riet, kroos droop uit de opengesperde bek. Het gorgelende gekrijs van de gent siste in Auke's oor. Een vlerk scheerde door de lucht en daar was de eerste slag. Auke kromp in elkaar, wilde zijn gezicht nog beschermen met zijn armen, maar het bloed stroomde uit de gebroken neus. Hij draaide op zijn buik; de boom, hij moest naar de boom, achter de stam zou hij veilig zijn. Zwanendons plakte aan zijn gezicht. De pijn brandde overal, rochelend kroop hij verder. Zijn nagels krasten de bast van de wilg terwijl hij opzij rolde en bleef rollen. Plons. De hekken staan niet open, was Auke's laatste gedachte voor hij raakte bevangen door de kou van het slootwater.

De volgende morgen keerden de koeien op de dam. Gele lissen en boterbloemen stonden volop in bloei. Vlak voor zijn voeten sprong een kikker weg in het groen toen Jan Sevenier het lichaam vond. Een zwanenpaar zwom statig voorbij en tussen hen in snabbelden de jongen in het kroos. Even verderop in de sloot dreven drie pullen en een jute zak.