KortVerhaal. Jaargang 31

[p. 91]

Rotte peren
Herta Müller (Vertaling Ria van Hengel)

De tuinen zijn priemend groen. De afrasteringen drijven achter vochtige schaduwen aan. De vensterruiten glijden naakt en glimmend van het ene huis in het andere. De kerktoren draait, het heldenkruis draait. De namen van de helden zijn lang en vervaagd. Käthe leest de namen van beneden naar boven. De derde van onder is mijn grootvader, zegt ze. Ze slaat een kruis voor de kerk. Bij de molen glimt de vijver. De blaadjes van het eendenkroos zijn groene ogen. In de biezen woont een dikke slang, zegt Käthe. De nachtwaker heeft hem gezien. Overdag vreet hij vissen en eenden. 's Nachts kruipt hij naar de molen en vreet hij zemelen en meel. Het meel dat hij overlaat is nat van zijn speeksel. De mulder giet het in de vijver, want het is giftig.

De velden liggen op hun buik. Boven in de wolken staan de velden op hun kop. De wortels van de zonnebloemen snoeren de wolken in. Vaders handen draaien aan het stuur. Ik zie vaders haar door het kleine ruitje achter de tomatenkist. De auto rijdt hard. Het dorp zakt weg in het blauw. Ik verlies de kerktoren uit het oog. Ik zie de dij van tante vlak naast vaders broekspijp.

Langs de straat trekken huizen voorbij. De huizen zijn geen dorpen, omdat ik hier niet woon. Kleine mannen met vervaagde broekspijpen lopen vreemd door de straten. Over smalle ruisende bruggen fladderen de rokken van vreemde vrouwen. Kinderen met naakte magere dijen staan zonder broek aan alleen onder veel grote bomen. Ze hebben een appel in hun hand. Ze eten niet. Ze zwaaien. Ze roepen met lege mond. Käthe zwaait even en kijkt niet meer. Ik zwaai lang. Ik kijk lang naar de magere dijen totdat ik, omdat ze vervloeien, alleen nog maar de grote bomen zie.

De vlakte ligt onder de heuvels. De hemel van ons dorp draagt de heuvels. Ze vallen niet door de wolken heen in de vlakte. Nu zijn we al een heel eind, zegt Käthe en ze gaapt naar de zon. Vader gooit een smeulende sigaret uit het raam. Tante beweegt haar handen terwijl ze praat.

Tussen de afrasteringen zijn de pruimen klein en groen. In het gras staan koeien. Zij kijken al kauwend naar het stof van de wielen. De

[p. 92]

aarde klimt vanuit het gras over kale stenen, over wortels en boomschors. Käthe zegt: Dat zijn bergen, en de stenen zijn rotsen.

Naast de wielen van de auto waaien struiken achter de luchtstroom aan. Uit hun wortels ruist water. De varens drinken en schudden hun kanten weefsel. De auto rijdt over smalle grijze wegen. Die heten haarspeldwegen, zegt Käthe. De wegen raken in de war. Ons dorp ligt diep onder de bergen, zeg ik. Käthe lacht: De bergen staan hier in het gebergte en ons dorp ligt daar in de vlakte, zegt ze.

De witte kilometerpalen kijken mij aan. Vaders halve gezicht staat boven het stuur. Tante pakt vader bij zijn oor.

Van tak naar tak hippen kleine vogels. Ze verdwalen in het bos. Ze krijsen even. Als ze de takken niet aanraken, vliegen ze, trekken hun pootjes tegen hun buik en zwijgen. Ook Käthe weet niet hoe de vogels heten.

Käthe zoekt in de komkommerkist een kleine stekelige komkommer. Ze bijt erin met een spitse mond en spuugt de schillen uit.

De zon valt achter de hoogste berg. De berg wankelt en slokt het licht op. Thuis gaat de zon achter het kerkhof onder, zeg ik. Käthe eet een grote tomaat en zegt: In de bergen wordt het vroeger nacht dan bij ons thuis. Käthe legt haar smalle witte hand op mijn knie. De auto bromt tussen Käthe hand en mijn huid. In de bergen wordt het ook vroeger winter dan bij ons thuis, zeg ik.

De auto snuffelt met groene lampen door de rand van de bossen. De varens strooien hun kanten weefsel de duisternis in. Tante ligt met haar wang tegen de ruit te slapen. De sigaret van vader gloeit boven het stuur.

De nacht vreet de kisten op de auto, vreet de groente in de kisten. De tomaten geuren tussen de bergen sterker dan thuis. Käthe heeft geen armen en geen gezicht. Haar hand strijkt warm over mijn koude knie. Käthe stem zit naast mij en praat vanuit de verte. Ik bijt zwijgend op mijn lippen, om mijn mond niet te verliezen in de nacht.

De auto schokt. Vader doet de groene lampen uit. Hij stapt uit de auto en roept: We zijn er. De auto staat voor een lang huis onder de gloeilamp. Het dak van het huis is net zo zwart als het bos. Tante slaat het portier dicht en duwt vader een nachthemd in zijn hand. Ze wijst met een kromme wijsvinger naar boven naar de duisternis en zegt: Daarboven is het dorp. Ik kijk haar wijsvinger na en zie de maan.

Hier is de watermolen, zegt Käthe. Vader klemt het nachthemd onder zijn arm en geeft tante een sleutel. Tante maakt de groene huis-

[p. 93]

deur open. Käthe zegt: De oude vrouw woont boven in het dorp bij haar zuster.

Tante verdwijnt achter een zwarte deur. Naar haar kamer, zegt vader. Hij loopt de smalle houten trap op en doet de valdeur achter zich dicht. Käthe en ik liggen in het voorkamertje in een smal bed onder het kleine zwarte raam met het witkanten gordijn. Door de muur van de kamer ruist het water. Käthe zegt: Dat is de beek.

Käthe haar knistert in mijn oor. Voor het kleine zwarte raam hangt de maan in de zwarte muil van de wolken. Daar is het dorp.

Käthe dijen liggen lager dan mijn dijen. Käthe hoofd ligt hoger dan mijn hoofd. Käthe buik ademt warme lucht uit. Onder mijn korte smalle lichaam knistert de strozak. Achter de zwarte deur knistert het bed. Achter de valdeur knistert het huis.

De warme lucht uit Käthe buik ruikt naar rotte peren. Käthe adem suizelt in haar slaap. Uit het witkanten gordijn groeien druipende bloemklonten met grijpende stelen, met kronkelende bladeren.

Er valt een geknerp van de trap. Ik til mijn hoofd op en laat het weer vallen. Vader loopt achter het geknerp aan. Vader is blootsvoets. Hij friemelt met zijn grote handen aan de zwarte deur. De deur knerpt niet. Vaders tenen knakken, en het slot van de zwarte deur valt geluidloos achter zijn rug dicht. Tante giechelt en zegt: Koude voeten. Vader smakt met zijn lippen en zegt: Muizen en hooi. Het bed kraakt. Het kussen ademt luid. De deken slaat over in lange stoten. Tante kreunt. Vader hijgt. Het bed trilt in korte stoten vanuit het hout.

Achter het huis stamelt de beek. De kiezels dringen, de stenen duwen. Käthe beweegt haar hand in haar slaap. Tante giechelt, vader fluistert. Achter het zwarte raam fladdert een rond blad.

Het slot van de zwarte deur knarst. Vader klimt blootsvoets zonder hielen de smalle houten trap op. Zijn hemd staat open. Zijn gang ruikt naar rotte peren. De valdeur knerpt en valt langzaam dicht. Käthe draait haar gezicht om in haar slaap.

De beek stamelt tussen mijn ogen: Ik heb onkuisheid gedaan, ik heb naar onkuisheid gekeken, ik heb naar onkuisheid geluisterd, ik heb onkuisheid gelezen. Ik begraaf mijn handen onder de deken. Ik teken met mijn vingers kronkelwegen op mijn dijen. Op mijn knie ligt ons dorp. Käthe buik trilt in haar slaap.

De bloemklonten buigen hun witte stelen omlaag. In het zwarte raam zit een grijze barst. De wolken hangen vol met rode koorden. De spar-

[p. 94]

ren worden groen bij hun naaldpunten.

Tante staat verweerd in de opening van de zwarte deur. Onder haar nachthemd trillen meloenen. Tante zegt iets over rode wolken en over wind. Käthe gaapt met een grote rode mond en steekt haar armen omhoog voor het kleine raam. De valdeur knerpt. Vader komt gebukt de smalle trap af. Zijn gezicht is stoppelig en hij zegt: Goed geslapen. Ik zeg: Ja. Käthe knikt. Tante knoopt haar blouse dicht. Tussen de meloenen is de knoop te klein, hij glipt terug door het knoopsgat. Tante kijkt vader aan en zegt weer die zin over de wind en over de rode wolken. Vader staat tegen de houten trap aan en kamt zijn haren. Hij laat een dot zwarte haren uit de vette kam naast de trap vallen. Om twee uur komen we jullie halen, zegt hij. Tante kijkt lachend naar de groene deur en zegt: Käthe weet het.

De auto bromt. Tante zit naast vader in de auto. Ze kamt haar haren met de vette kam. Achter haar oor zijn haar haren grijs.

Ik kijk naar de verre rode daken. Käthe zegt: Daarboven is het dorp. Ik vraag: Is het groot. Käthe zegt: Klein en lelijk.

Ik ga in het gras liggen. Käthe zit op een steen naast de beek. Ik zie Käthe blauwe broekje met de gele vlek van rotte peren tussen haar dijen. Käthe laat haar rok tussen haar dijen glijden. Käthe jaagt het water met een stok onder de stenen. Ik kijk naar het water en vraag: Ben jij al een vrouw. Käthe gooit kiezelstenen in het water en zegt: Alleen wie een man heeft is een vrouw. En je moeder, vraag ik. Ik kauw een berkenblad fijn in mijn mond. Käthe trekt de bloemblaadjes van een margriet uit en mompelt: Houdt van mij, houdt niet van mij. Käthe gooit de kale gele knoop van de margriet in het water. Mijn moeder heeft toch kinderen, zegt ze. Wie geen man heeft, heeft ook geen kinderen. Waar is hij, vraag ik. Käthe plukt een varenblad: Houdt van mij, gestorven, houdt niet van mij. Vraag het toch aan je moeder als je mij niet gelooft. Ik pluk margrieten. Oude Elli heeft geen kinderen, zeg ik. Die heeft nooit een man gehad, zegt Käthe. Ze plet een bruingevlekte kikker met een steen. Elli is een oude vrijster, zegt Käthe. Rood haar is erfelijk. Ik kijk naar het water. Ook haar kippen zijn rood, en haar konijnen hebben rode ogen, zeg ik. Uit de margrieten kruipen kleine zwarte kevertjes over mijn hand. Elli zingt 's avonds in de tuin, zeg ik. Käthe staat op een boomstronk en roept: Ze zingt omdat ze drinkt. Vrouwen moeten trouwen, dan drinken ze niet. En mannen, vraag ik. Die drinken omdat het mannen zijn, zegt Käthe en

[p. 95]

ze springt in het gras. Het zijn ook mannen als ze geen vrouw hebben. En jouw vriendje, vraag ik. Die drinkt ook, want ze drinken allemaal, zegt Käthe. En jij, vraag ik. Käthe draait met haar ogen. Ik ga trouwen, zegt ze. Ik gooi een steen in het water en zeg: Ik drink niet en ik trouw niet. Käthe lacht: Nu nog niet, maar later wel, nu ben je nog te klein. En als ik het niet wil, zeg ik. Käthe plukt wilde aardbeien. Als je groot bent wil je wel, zegt ze.

Käthe ligt in het gras en eet wilde aardbeien. Tussen haar tanden plakt rood zand. Haar dijen zijn lang en bleek. De vlek in Käthe broekje is nat en donkerbruin. Käthe gooit de lege aardbeisteeltjes over haar gezicht en zingt: Hij komt nu alle dagen, dus heb ik niets te klagen, ik hou zoveel van hem. Haar tong draait rood en hangt in haar mondholte aan een witte draad. Dat zingt Elli 's avonds in de tuin, zeg ik. Käthe doet haar mond dicht. Hoe gaat het verder, vraag ik. Käthe knielt in het gras en zwaait. De auto komt uit de verre daken aanrollen. Op de auto rammelen de lege kisten.

Vader stapt uit de auto en sluit de groene huisdeur af. Tante zit naast het stuur en telt geld. Käthe en ik klimmen op de auto. De auto bromt. Käthe zit naast mij op een lege komkommerkist.

De auto rijdt hard. Ik zie hoe diep de bossen zijn. De kleine vogels zonder naam fladderen over de weg. De schaduwvlekken van de takken staan getand op Käthe gezicht. Käthe lippen hebben een donkere scherpe rand. Haar wimpers zijn dicht en puntig als sparrenaalden.

Door de dorpen lopen geen mannen, geen vrouwen. Onder de grote bomen staan geen naakte kinderen. Tussen de grote bomen ligt verwelkt fruit. Ruige honden blaffen de wielen na.

De heuvels lopen uit in brede velden. De vlakte ligt op haar zwarte buik. De wind staat stil. Käthe zegt: We zijn bijna thuis. Ze plukt aan de hangende acaciatakken. Käthe trekt met witte handen de bladeren van de stelen en heeft geen gezicht. Haar stem zegt zachtjes: Houdt van mij, houdt niet van mij. Käthe kauwt in haar mond de kale steel fijn.

Achter het veld staat een grijze kerktoren. Daar is onze kerk, zegt Käthe. Het dorp is plat en zwart en stom. Jezus hangt bij de ingang van het dorp aan het kruis, buigt zijn hoofd en toont zijn handen. Zijn tenen zijn dor en lang. Käthe slaat een kruis.

De vijver glimt zwart en leeg. De grote slang vreet in de molen zemelen en meel. Het dorp is leeg. De auto stopt bij de kerk. Ik zie de

[p. 96]

kerktoren niet. Ik zie de lange oneffen muren achter de populieren staan.

Käthe loopt met tante door de zwarte straat. De straat heeft geen richting. Ik zie de straatstenen niet. Ik ga naast vader zitten. De stoel is nog warm van de dijen van tante en ruikt naar rotte peren.

Vader rijdt en rijdt. Gaat met zijn hand door zijn haar, gaat met zijn tong over zijn lippen. Vader rijdt met handen en voeten door het lege dorp.

Achter een raam zonder huis wankelt een lamp. Vader rijdt door de schaduw van het hek het erf op. Hij trekt het dekzeil over de auto.

Moeder zit aan de rand van de tafel onder de lamp. Ze stopt een sok met een lege hiel vol met grijze wol. De wol kruipt glad uit haar hand. Moeder kijkt met kaarsrechte blikken naar vaders jasje. Haar glimlach is zwak en hinkt aan de rand van haar lippen.

Vader telt blauwe bankbiljetten uit op de tafel. Tienduizend, zegt hij luid. En mijn zus, vraagt moeder. Vader zegt: Die heeft haar deel al. En achtduizend krijgt de ingenieur. Moeder vraagt: Van hem. Vader schudt zijn hoofd. Moeder pakt het geld en brengt het met beide handen naar de kast.

Ik lig in mijn bed. Moeder buigt zich naar me toe en kust me op mijn wang. Haar lippen zijn even hard als haar vingers. Hoe sliepen jullie daar, vraagt ze. Ik doe mijn ogen dicht: Vader boven, in het hooi, tante in haar kamer, en Käthe en ik in het voorkamertje, zeg ik. Moeder geeft me een kusje op mijn voorhoofd. Haar ogen glanzen koud. Ze draait zich om en gaat weg.

De klok tikt door de kamer: Ik heb naar onkuisheid geluisterd. Mijn bed staat tussen een ondiepe rivier en een vermoeid bladerbos in de vlakte. Achter de kamerdeur kreunt het bed in korte stoten. Moeder kreunt. Vader hijgt. De vlakte hangt vol met zwarte bedden en met rotte peren.

De slaap is zwart onder haar oogleden.