KortVerhaal. Jaargang 31

[p. 58]

Een moeder zoekt haar kind
Curzio Malaparte (Vertaling Jan van der Haar)

Al drie dagen terug hebben ze haar kind weggehaald, de moeder loopt non-stop kamer in, kamer uit, haar armen over haar buik gevouwen, voor de dichte deuren houdt ze stil, blijft even in zichzelf gekeerd staan, steekt dan langzaam een schuchtere hand uit, duwt de deur open, gaat de volgende kamer binnen. Al drie dagen sluipt ze trap op, trap af, blijft nu en dan staan luisteren, haar hoofd scheef. Ze schuift laden open en dicht, opent de deurtjes van het buffet, snuffelt in alle hoeken van het huis (een leeg, somber huis, waar vroeger het slaapverblijf was van de gevangenen), achter de rollen touw, de lege nog naar kappertjes ruikende vaten, de manden, de roeispanen tegen de muur. ‘Ta ta ta,’ fluistert ze, amper haar lippen bewegend. Ze praat tegen haar kind, en ze sluit haar ogen, glimlacht.

Opgerold in de lauwe as van de haard (vier dikke stenen tegen de roetzwarte muur) volgt de hond haar met ogen vol wrok en argwaan. Het is een herdershond, van het soort dat door de eilandbewoners cernèghi wordt genoemd, met een kortharige vacht in melkkleur. Mager en slank, de ogen blauwglanzend. Vanuit het raam is een breed stuk rotskust te zien, van het Slot van de Engelsman tot aan de punt van Vulcanello, een steile kust, lavazwart en geel van brem en zwavel, omrand door het witte speeksel van de zee. De kim welft zich in een scherpe lijn, doorsnijdt de korst van de golven, de masten van de voorbijvarende schepen, in de richting van het Nauw van Messina. Daar in de verte vlamt en rookt de hoge kegel van Stromboli onder een rode hartvormige wolk, een wijgeschenk aan de lichte muur van de hemel.

Haar man is al tien dagen op zee. Hij weet nog niet dat het kind dood is. Hij is kreeften en sponzen aan het vissen langs de kust van Tunesië, vaten kappertjes en manden gedroogde druiven uit Pantelleria aan het laden. Voor het huis ligt de moestuin, omgeven door een hoge haag cactusvijgen die een bescherming biedt tegen de sirocco, de blaadjes kropsla buigen zich mals en zacht in de bries van de ondergaande zon. De vrouw loopt de tuin in, gaat voor de haag staan, kijkt naar de verlaten zee. ‘Ta ta ta,’ fluistert ze glimlachend. Ze hebben hem per boot naar het kerkhof van Lipari gebracht, de roeiers kregen de

[p. 59]

spanen met moeite opgetild. De vrouw draait zich om. De hond is haar geruisloos gevolgd, zijn staart laag, nu kijkt hij haar nijdig aan. De moeder loopt weer het huis binnen, gaat voor het raam zitten. De zee deint aan de vensterbank, een paar vlokken wit schuim duiken nu en dan op aan de verre horizon, springen terug tegen de ruiten van het raam. De zon gaat al onder, een web aan purperen zonnestralen trilt in de transparante lucht. Door de draden van het web regent het gele zwavelstof dat Vulcano uit zijn rokerige mond blaast over de eilanden en de golven. Her en der rond het huis sissen zachtjes de zwavelbronnen. Een stank van rotte eieren mengt zich met de vette geur van de brem. De distels glinsteren langs het pad, enorme rozige wolken zakken geruisloos in elkaar aan de kim.

Opeens valt de blik van de vrouw op de ineengedoken hond in de haard. ‘Ta ta ta,’ prevelt ze glimlachend. Om vaart te maken met het huishouden zette ze hem soms in de lauwe as van de haard. Het ingebakerde kleintje zwaaide met zijn handjes en lachte, speekselbelletjes vlogen van zijn rozige lipjes. De hond kijkt haar recht aan, zijn blauwe ogen glanzen in een dof, somber licht. Er schuilt wrok in die blik, een afgunstige meewarigheid. Het is al laat, ze heeft nog het huishouden af te maken, maar weet niet wat ze moet doen, het is of ze niets meer te doen heeft, niets meer, al drie dagen. Ze staat op, loopt de keuken door, gaat de deurtjes van het buffet openmaken. Er is geen reuzel, geen pasta, geen olie meer. De hond blaast in de as, ‘foeffff,’ een grijs wolkje dwarrelt om zijn neus, het dier slaat zijn ogen op om dat zilvergefladder te bewonderen. Er is geen olie en geen pasta meer. Morgen zal ze naar Lipari moeten om inkopen te doen. Ze hebben hem per boot meegenomen naar Lipari. De vrouw blijft in zichzelf gekeerd voor het lege buffet staan, haar melkborst doet pijn. Morgen zal ze op Lipari haar kind gaan zoeken. Haar borst doet pijn, een sluipende, diepe pijn. De moeder bukt boven de haard, en de hond trekt zich zachtjes grommend terug, gaat bij de trap liggen. Het vuur vlamt op tussen de stenen, een aangename rooklucht verspreidt zich in de keuken. De deur is wijd open blijven staan, als ze hun blik richten zien de vrouw en de hond de lichte kropsla in de tuin, de glinsterende zee tussen de bladeren van de cactusvijgen. Een maansikkel schommelt boven de bergen van Calabrië, de dalende zon spiegelt zich in de klip van Scylla, een purperschijnsel springt ver terug boven zee. De vrouw verschijnt in de

[p. 60]

deur, blijft even turen naar het trage doven van het licht op de rusteloze golven.

Achter aan het pad is een geit opgedoken, ze draait zich om naar de zee, dan haast ze zich naar het huis. Mekkerend loopt ze de keuken binnen, blijft met haar poten wijd staan voor haar slaapplaats van stro in de hoek. De vrouw pakt een aardewerken schotel, knielt naast de geit, begint haar te melken. Een straaltje dikke, scherpriekende melk stroomt tussen haar vingers. Haar borst doet pijn. Ze maakt haar keursje open, haar boezem klopt en dringt onder de ruwe stof van haar hemd. Het is of haar borst geleidelijk aan opzwelt, tot berstens toe, tot het de angstvallige bescherming van het witte linnen breekt. Opeens slaat ze haar ogen op naar het plafond, het is of ze hoort huilen, haar kind dat misschien nog in zijn wiegje ligt, de kleine knuistjes aan weerszijden van zijn hoofdje op het kussen. Nee, het is geen huilen nu, het is een licht ademhalen, een rustige ademtocht. Hij slaapt. De moeder loopt op haar tenen door de keuken, bij het optillen van haar knie om de eerste traptrede op te gaan ontwaakt een warme pijn in haar buik. Langzaam gaat ze hijgend de trap op, als droeg ze een liefdevolle last in haar schoot. Het is of ze zwanger is van haar dode kind. Op de overloop blijft ze met ingehouden adem staan en leunt tegen de muur. Dan duwt ze de op een kier staande deur open, loopt de slaapkamer binnen.

In het wiegje ligt de hond, en hij kijkt haar aan. De moeder komt op het wiegje af, heft een hand op. En op dat gebaar begint de hond te grommen, hij begraaft zijn klauwen in het laken. ‘Nee,’ zegt de vrouw, ik stuur je niet weg, ga maar slapen, ga maar slapen.’ Het dier sluit zijn ogen, en de moeder laat al neuriënd het wiegje schommelen. Opeens begint de zee te brullen.

Zoals altijd bij zonsondergang wordt het geluid van de zee, naarmate het licht afneemt, harder en hoger. De vrouw draait zich om naar het raam, ze luistert. ‘Oehoehoehoeh!’ brullen de golven. Haar man is op zee, hij komt vanavond, morgen, over drie dagen, vier dagen misschien, wie weet. Wat moet ze zeggen als hij in de deuropening verschijnt? Hij zal niet willen geloven dat het kind dood is. Hij zal denken dat het een leugen, een smoes is. Hij zal met zijn vuist op tafel slaan, haar overladen met scheldwoorden en dreigementen, daarna zal hij het met de andere vissers op een zuipen zetten, dronken thuiskomen. Ach, had ze nog maar een kind. Ze krijgt vast nog een zoon. Net als die, precies als die. In de lente, in de herfst. De hond heeft zijn ogen geopend,

[p. 61]

hij kijkt haar met een blik vol argwaan en angstvalligheid aan. ‘Kom es hier,’ zegt de moeder, ‘kom es bij me,’ en ze steekt haar armen uit, tilt hem op, drukt hem aan haar boezem. ‘Ga maar slapen, ga maar slapen,’ en hem wiegend loopt ze de kamer door. Vervolgens gaat ze met de hond in haar armen voor het raam zitten en kijkt hoe de zee geleidelijk aan uitdooft.

Een droef geluk daalt in haar neer. Ze sluit haar ogen, en haar borst doet pijn, langzaam maakt ze het lint van haar hemd los, de boezem barst eruit, berstensvol melk. ‘Ta ta ta,’ prevelt ze glimlachend, en ze geeft de hond de borst. Het dier wringt grommend zijn snuit, spartelt, en opeens zet het met iets van bezitterige woede zijn tanden in de blanke borst, schiet weg, springt in de wieg, duikt bevend meen. De vrouw glimlacht, bleek en roerloos, een zonderling geluk op haar gezicht, even wordt de hemel donker voor haar ogen, daarna klaart hij allengs weer op, tussen de zilverige wolken verschijnen de eerste sterren. ‘Ta ta ta,’ prevelt ze glimlachend. Een beetje bloed druppelt uit haar borst en maakt een vlek op haar witlinnen hemd, en de moeder kijkt hoe de zee langzaam aan donker wordt, als een enorm herfstblad opkrult onder de lichte hemel, onder het raam kraken de golven als een dood blad in de wind. ‘Ta ta ta,’ en ze voelt zich gelukkig, het bloed druppelt zachtjes van haar gehavende boezem: haar kleintje ligt daar te slapen in de wieg, de weerspiegeling van de golven danst over de witte muren, en het is net of de kamer deint op zee, of misschien is het de lichte ademhaling van haar kind waardoor het huis op en neer gaat.