De Tweede Ronde. Jaargang 29

[p. 34]

Jaarmarkt
John Toxopeus

Hij zegt dat hij Jasper heet en dat hij alleen de bus vergoed krijgt. ‘Ook als ik kom lopen,’ zegt hij met een slim lachje. Zijn dikke vingers strelen het kromme reumahandje van mijn moeder. Ik zie dat ze haar trouwring niet om heeft en weet niet zeker of dat de vorige keer ook al zo was. Of nog eerder misschien. Ik wil het niet vragen. Een van de bejaardenverzorgsters zal het wel weten. Straks kijk ik eerst in de la van haar nachtkastje, neem ik mij voor. Ik geef mijn moeder een kus op haar voorhoofd en zeg: ‘Hallo lieverd.’

‘Hallo lieverd,’ zegt ze met een toonloze, hoge stem. Ze glimlacht tegen niemand in het bijzonder.

‘U doet goed werk,’ zeg ik tegen Jasper. Hij heeft een groot, kaal hoofd en een nek met dikke ribbels. Zijn leeftijd kan ik niet goed schatten. Dertig zou kunnen, misschien veertig.

‘Ach ja,’ zegt hij, ‘van het een kwam het ander. Vroeger had ik het niet zo op die ouwetjes. Ze zaten me altijd in de weg. Vooral als het druk was, in winkelstraten en bij braderieën bij voorbeeld. Daar kwam ik graag, daar ging ik altijd naar toe.

Hamburgertje, warm vlees, gezelligheid, het ruikt altijd lekker. Ik slenterde wat rond, beetje kijken, standwerkers, biertje drinken. Ik had niet veel anders te doen.’ Hij draait zijn kleine, blauwe oogjes naar boven en kijkt bedachtzaam naar het plafond. ‘Maar nu doe ik dit. Die ouwe mensjes doen me wel wat. Dat voelt goed. Ken je dat? Dat gevoel?’ Hij pakt een handdoek met rafelige randen van de schoot van mijn moeder en veegt een sliert kwijl van haar mond. ‘En beneden betaal ik maar vijftig cent voor een biertje. De bewonersprijs. Vind ik ook niet erg.’ Hij pakt opnieuw de hand van mijn moeder die opkijkt en naar hem glimlacht.

‘Vind jij dat nou ook niet gek?’ vraagt hij.

Ik trek mijn wenkbrauwen op.

‘Ik ergerde me vroeger kapot aan die mensjes. Begrijp me goed, als het druk is en iemand stoot tegen me aan of staat op mijn tenen, dat vind ik niet erg. Dat snap ik wel. Ik ben wat aan de brede kant. Ik doe een stapje achteruit of ga opzij. Maar die ouwe mensen in rolstoelen, daar werd ik gek van. Net vrachtrijders, uitkijken kunnen ze niet. Ze

[p. 35]

drukken gewoon door. Na een half uur zat ik onder de blauwe plekken.

Hij kijkt opzij, naar een dikke, stuurs kijkende vrouw achter een rolstoel met een man, niet veel ouder, die roept dat hij het zo koud heeft en dat blijft herhalen tot ze verdwijnen in de gang. Ze worden gevolgd door een indringende lucht van urine.

‘Kom,’ zegt Jasper, dan gaan we bij het raam zitten. ‘Kunnen we een beetje naar buiten kijken. Dat is ook leuker voor haar.’ Hij laat de hand van mijn moeder los, die wakker schrikt. Hij rijdt haar stoel naar het vrijgekomen tafeltje bij het raam dat uitkijkt op flats van grijs beton met felgekleurde kleren aan waslijnen. Lange rijen. Tien, twaalf woonlagen. Als we zitten zoekt de hand van mijn moeder naar die van Jasper. Hij streelt haar vingers, gaat met zijn duim over de bleke huid waar haar ring heeft gezeten. Hij glimlacht. ‘Kom maar hoor, schat,’ zegt hij. ‘Het is gezellig bij Jasper, hè?’

‘Het ligt niet aan die ouwetjes,’ zegt hij. ‘Dat weet ik wel. Het zijn die vrouwen die erachter lopen. Altijd vrouwen. Ellebogen naar buiten, zo ver mogelijk. Chagrijnige koppen, heb je daar wel eens op gelet? Altijd chagrijnige koppen. Want die hebben ook de schurft in. Die gaan liever alleen, of met een buurvrouw. Bij kraampjes spulletjes oppakken en weer neerzetten, alles aanraken. En maar ouwehoeren, met elkaar of met andere wijven die ze plotseling tegenkomen. Achter zo'n rolstoel gaat dat niet, dat geeft problemen. Vooral als je zo'n jongen als ik tegen het lijf loopt. Want ik word daar wel pissig van. Niet dat ik wat doe, hoor. Een keertje vloeken misschien. Maar dan loop ik weer door. Voor die ouwe mensjes, die ook maar een beetje naar ruggen en billen zitten te kijken. Voor die ouwe vrouwtjes die meteen naar de sluiting van hun tasje grijpen als ze me aan zien komen. Want dat vind ik wel erg. Dan ga je nadenken, hè? Wat je daar aan kan doen.’ Hij kijkt naar mijn moeder. ‘Zullen we beneden wat gaan drinken? Een mens krijgt dorst van dat praten. Zullen we haar meenemen naar beneden?’ vraagt hij aan mij.

Ik haal twee flesjes bier, een van vijftig cent en een van anderhalve euro en een glaasje advocaat met slagroom dat Jasper mijn moeder voorzichtig opvoert. ‘Daar slaapt ze straks lekker op,’ zegt hij.

‘In Veldhoven kreeg ik voor het eerst een idee,’ zegt hij, ‘bij de braderie op het Meiveld. Bij een café stond een rolstoel aan een fietsenrek, vastgemaakt met een kabelslot. Een oud mens hing half opzij over een van de leuningen met haar mond wijd open, een hand bungelend vlak boven de grond. Hé, wijfie, die portemonnee is allang weg, hoor,

[p. 36]

zeg ik nog. Voor de gein. En verdomd, die zaterdag daarop zag ik weer zoiets. Waar ik woon, bij het winkelcentrum bij de sportvelden. Een oude man in een rolstoel met een hond aan een riem. Die riem zat door de spaken en om een lantaarnpaal. Allebei snurken. De man met zijn kin op zijn borst, kwijl liep er langs. Bij die hond bewogen alleen zijn oren. Heb je dat wel eens gezien? Alleen die oren bewegen?’ Hij frommelt in zijn broekzak. ‘Moet je kijken zegt hij,’ en vouwt een krantenknipsel open, strijkt het glad met beide handen en draait het om, zodat ik het kan lezen. ‘Die advertentie vond ik nog het moeilijkste. Het parkeerterrein achter de Rabobank mocht ik direct gebruiken, als ik het maar weer netjes achterliet. En als er een foto werd gemaakt moest de naam van de bank erop. Iemand van het buurthuis heeft me geholpen met de tekst en wist het adres van de huis-aan-huiskrant. De week erop stond het erin. Ik was zo trots als een aap.’ Hij tikt met zijn wijsvinger op het papier en ik lees:

Van uw ouwetje geen last
Want daar wordt netjes op gepast.
Tijdens de Jaarmarkt, vanaf 10.00 uur, achter de Rabobank.
€ 5,- per uur.
Alleen met rolstoel. Zelf verschonen.

Er staat een verhaaltje bij met een foto van Jasper. Hij wijst opnieuw. ‘We worden gesponsord door de Rabobank, heb ik gezegd. Mooi, hè? Had ik ook van Gerrit van het buurthuis. Dan lijkt het meteen wat, zei Gerrit. En de meesten kennen me wel, natuurlijk.

Ik zeg dat dat scheelt, dat ik het prachtig vind en het graag wil lezen. Ik geef hem geld om nog een paar biertjes te halen. Mijn moeder is in slaap gesukkeld. ‘Laat haar maar even,’ zeg ik.

Jasper zet de flesjes voor ons neer en bergt het knipsel weer op. ‘Er waren er twee de hele dag,’ zegt hij. ‘Dat was al 70 euro. Later in de ochtend kwamen er meer. Om drie uur waren het er negen en toen de markt afliep zaten er nog zes. 180 euro verdiend, eerlijk verdiend. Geeft een goed gevoel, wist je dat? Omdat je wat doet voor die mensen.’ Hij zet het flesje aan zijn mond, giet de helft van de inhoud naar binnen en veegt met de achterkant van zijn hand zijn mond af.

‘'s Ochtends had ik Loesje gebeld,’ zegt hij. ‘Loesje is mijn dochter, schoonheidsspecialiste.’ Hij houdt met zijn wijsvinger een zwaar ver-

[p. 37]

zilverde halsketting omhoog. ‘Heb ik van haar, voor mijn verjaardag.’ Onderaan hangt een gouden ring waarnaar ik al eerder heb zitten kijken. Mijn moeder had ook zo'n ring, wil ik zeggen, maar hij praat alweer verder. ‘Loesje zeg ik, je moet mijn gitaar even brengen. Zegt zij, ik krijg nog tien euro van je. Je krijgt er vijftien, zeg ik weer.’ Er glijdt een triomfantelijk lachje over zijn gezicht. 'Ik kan aardig spelen. Een vrouw met een hoofddoekje, zo'n Marokkaanse, sloeg de maat en riep steeds dingen die ik niet kon verstaan. Met zo'n schelle stem. Haar zoon had haar gebracht. Die ken ik wel van het gemeentehuis, van werk en inkomen. Ik ben maar begonnen met ‘Meneer de president’ van Boudewijn de Groot, maar binnen een kwartier zongen we ‘Lof zij de Heer’ en ‘De herdertjes lagen bij nachte’.

We kijken tegelijkertijd naar mijn moeder, die ineens rechtop gaat zitten en met een zuivere, hoge stem begint te zingen: ‘Lof zij de Heer, de almachtige Koning der ere, laat ons naar hartelust zingen en blij musiceren.’

Mensen aan andere tafeltjes lachen, zeggen: ‘Ach, God’ en ‘Goed zo, moedertje.’

Jasper kijkt triomfantelijk in het rond, alsof hij net een goeie mop heeft verteld. ‘De volgende keer neem ik haar mee,’ zegt hij.

Mijn moeder murmelt: ‘Looft al wat ademt de Here.’

Jasper streelt het witte, dunne haar, veegt een paar spuugblaasjes uit haar mondhoek, giet de rest van het bier in zijn keel en buigt zich naar mij over. ‘Op die markt hadden we ook veel bekijks. Een vrouw met zo'n kap, een non. Zegt ze, je bent goed bezig, jongen. In bed ben ik beter, zeg ik. Weg was ze.’

Ik schud goedmoedig mijn hoofd, drink mijn glas leeg en schenk er het laatste restje bier in.

‘Geintje,’ zegt Jasper. ‘Van die 180 euro had ik er trouwens nog 140 over. Mijn dochter betalen, een paar biertjes om het vieren. Je kent dat wel. De rest wilde ik sparen bij de Rabobank, voor een nieuwe fiets. Zo een met licht en versnellingen. Maar dat ging mooi niet door. Ik kwam bij het gemeentehuis voor mijn uitkering. Zit daar die ambtenaar. Zaterdag had ik nog op z'n moeder gepast. Meneer, zei-die, extra inkomsten moet u wel opgeven.’ Jasper schudt zijn hoofd. ‘Marokkanen, ik heb het er niet zo op.’ Hij maakt zijn zilveren halsketting los en haalt de ring eraf. ‘Voordat ik het vergeet,’ zegt hij. ‘Die glijdt steeds van haar vinger.’