De Tweede Ronde. Jaargang 24

[p. 82]

Brief aan Thomas Manning
Charles Lamb^*
(Vertaling Frans van der Wiel)

Londen, 24 september 1802.

Beste Manning,

Sinds de datum van mijn laatste brief ben ik op reis geweest. Een hevig verlangen om verre streken te bezoeken had me in zijn greep. Mijn eerste opwelling was om Parijs te gaan bekijken. Het was voor mijn smachtende geest een futiel bezwaar dat ik geen woord van de taal verstond: ik heb immers het vaste voornemen op enig moment in mijn leven Parijs te zien en het even vaste voornemen om nooit die taal te leren, dus dat kon geen bezwaar zijn. Maar ik ben erg blij dat ik niet gegaan ben, aangezien jij al uit Parijs was vertrokken (begrijp ik) voordat ik had kunnen afreizen. Ik denk dat Stoddarts¹ belofte om een ander jaar met me mee te gaan dat plan heeft doorkruist. Mijn volgende idee (want voor mijn rusteloze, onstilbare geest was Londen een procrustesbed geworden) was een bezoek aan de alom geroemde bergtop in Derbyshire, waar de Duivel, naar men zegt, zonder broek zit. Dát werd door mijn reinere geest als onkies verworpen. En mijn uiteindelijke besluit was een tour naar de Meren. Ik vertrok met Mary² naar Keswick zonder Coleridge enig bericht te sturen, omdat mijn zo kostbare tijd dat niet toeliet. Hij ontving ons met alle gastvrijheid van de wereld en offerde zijn tijd om ons alle wonderen van de streek te laten zien. Hij woont op een kleine heuvel even buiten Keswick, in een comfortabel huis, aan alle kanten geheel omsloten door een net van bergen: grote neergeplofte beren en monsters leken het, allemaal liggend en slapend. We arriveerden tegen de avond per postsjees vanuit Penrith, te midden van overweldigend zonlicht, dat alle bergen veranderde in kleuren, paars enz. enz. We dachten dat we in sprookjesland waren terechtgekomen. Maar dat

* De dichter en essayist Charles Lamb leefde van 1775 tot 1834. Hij raakte in 1799 in Cambridge bevriend met de wis- en taalkundige Thomas Manning. Hoewel Manning veel en lang op reis was, bleef hij een van Lambs beste vrienden.

1 Stoddart: Sir John Stoddart (1773-18560), advocaat bij Lincoln's Inn.

2 Mary: de tien jaar oudere zus van Lamb. Ze had in 1796 in een vlaag van waanzin haar bejaarde moeder doodgestoken. Charles wist haar voor levenslange opsluiting te behoeden door haar onder zijn voogdij te nemen. Hij zorgde voor haar tot aan zijn dood in 1834.

[p. 83]

ging over (want het is gedurende ons verblijf nooit meer teruggekomen, we hebben geen mooie zonsondergangen meer gehad) en we betraden de comfortabele studeerkamer van Coleridge net in de schemering, toen de bergen helemaal zwart waren met wolken op hun kruin. Zo'n impressie had ik nooit eerder van bezienswaardigheden gehad en zal ik vermoedelijk ook nooit meer krijgen. Magnifieke wezens, prachtige oude kerels, Skiddaw, enz., ik zal u nooit vergeten, hoe ge daar die avond als een verschansing rondom lag, te bed voor de nacht, zo leek het, maar met de belofte dat ge morgen te zien was. Coleridge had een laaiend vuur branden in zijn studeerkamer, een grote, antieke, vreemd gevormde kamer, met een ouderwets orgel dat nooit wordt bespeeld, groot genoeg voor een kerk, planken met allerhande folianten, een windharp³ en een oude sofa, half bed, enz. En dat keek allemaal uit op de laatste vervagende aanblik van de Skiddaw en zijn breedborstige broeders: wat een avond! - We bleven er drie volle weken, en in die tijd bezocht ik het huisje van Wordsworth, waar we een dag of twee met de Clarksons⁴ hebben gelogeerd (goede lui, en buitengewoon gastvrij, in wier huis we een dag en nacht vertoefden) en Lloyd hebben gesproken. De Wordsworths waren naar Calais. Ze zijn sindsdien in Londen geweest en hebben veel tijd met ons doorgebracht: hij is nu naar Yorkshire om te trouwen (met een minvermogend meisje, maar hij hoopt zijn eigen vermogen te vermeerderen als gevolg van de dood van Lord Lonsdale, die hem van het zijne had buitengesloten, overeenkomstig een plan dat my Lord al jong had opgevat om iedereen ongelukkig te maken.) Dus we hebben Keswick, Grasmere, Ambleside, Ullswater (waar de Clarksons wonen) gezien en nog een plaatsje aan de andere kant van Ullswater - de naam is me ontschoten - waar we op een uitzonderlijk drukkende dag heenreisden, over het midden van de Helvellyn. We zijn naar de top van de Skiddaw geklauterd en ik ben naar de bedding van de Lodore gewaad. Kortom, ik heb me ervan vergewist dat er zoiets bestaat als wat de toeristen romantisch noemen, iets waaraan ik voorheen ernstig twijfelde: ze maken er zoveel ophef over en strooien zo kwistig met hun feeërieke epitheta, tot die net zulk flauw licht afgeven als de lantaarns om vier uur 's ochtends na een illuminatie. Mary was oververmoeid toen ze ongeveer halverwege de Skiddaw was geklommen, maar we kwamen bij een koude beek (kouder dan dat kun je je niet voorstellen, stromend over koude stenen) en verkwikt door een teug koud water, beklom ze hem

3 Zie het gedicht van Coleridge, ‘De windharp’ op pag. 146.

4 De Clarksons: Thomas Clarkson (1760-1846) was een hervormer, ageerde o.a. tegen de slavernij. Werd vice-voorzitter van de Anti-Slavery Society. Via zijn vrouw Catherine leerde hij Lamb, Coleridge en Wordsworth kennen.

[p. 84]

heel manhaftig. - O, die mooie zwarte kruin en de donkere lucht erboven, met overal rondom een uitzicht op bergen dat je doet duizelen, en dan heel in de verte Schotland en de grensprovincies zo beroemd van liederen en balladen -! Het was een dag die, als een berg, vast een hoogtepunt in mijn leven zal blijven. Maar ik ben terug, (ik ben nu alweer bijna drie weken thuis, ik ben een maand weggeweest en je kunt je de terugslag die ik aanvankelijk ervoer niet voorstellen, van gewend te zijn om vrij als een vogel door de bergen te zwerven en zonder dat iemand op je let in rivieren te baden, naar thuiskomen en werken. Ik voelde me heel klein. Ik had gedroomd dat ik een zeer groot man was. Maar dat gaat over, en ik merk dat ik me mettertijd zal conformeren aan de levensstatus tot welke God het heeft behaagt me te roepen. Bovendien, Fleet Street en de Strand zijn toch betere plekken om te wonen dan op de Skiddaw. Niettemin keer ik terug naar die grootse plekken waar ik rondzwierf en deel had aan hun grootheid. Toch zou ik niet kunnen leven op de Skiddaw. Ik zou een jaar, twee, drie jaar in de bergen kunnen wonen, maar dan moet ik het vooruitzicht hebben dat ik daarna Fleet Street weerzie: anders zou ik kniezend wegkwijnen. Niettemin, de Skiddaw is een mooi wezen. Mijn gewoonten zijn aan het veranderen, geloof ik, dwz. van dronken naar nuchter: of ik er gelukkiger door word of niet moet nog blijken. Ik zal 's morgens ongetwijfeld gelukkiger zijn, maar of ik niet het vet en het merg en de nieren opoffer, dwz. de Nacht, die heerlijke zorgverdrinkende nacht, die al onze slechtigheden goedmaakt, onze gekwetstheid dompelt in wijn, het toneel van grauw en vlak verandert in vrolijk en sprankelend -. O, Manning, als ik tegen de tijd dat je naar Engeland komt een duivelse standvastigheid heb verworven om geen enkel geestrijk vocht in mijn huis toe te laten, zul je dan nog mijn gast zijn onder zulke beschamende voorwaarden? Is het leven, met zulke beperkingen, de moeite waard? - De waarheid is wel dat mijn spiritualia een nest vriendelijke Harpijen in mijn huis brengen die me verwoesten. -

Dit is een miserabel verhaal om op de St. Gotthard⁵ te lezen, maar het ligt me op dit moment het zwaarst op het hart. Fenwick⁶ is een geruïneerd man. Hij verbergt zich voor zijn schuldeisers en heeft vrouw en kinderen naar de provincie gestuurd. Fell, mijn andere drinkebroer (dat is geweest: nam hic caestus artemque repono⁷) is redacteur van de Naval Chronicle geworden. Godwin (met een beklagenswaardig geaffecteerde Eega) blijft een bestendige vriend:

5 St. Gotthard: Manning had kort daarvoor over deze pas in de Alpen gewandeld.

6 Fenwick: John Fenwick (gestorven in 1820), auteur en uitgever. Was eigenaar en hoofdredacteur van de Albion, waar Lamb in 1801 korte tijd voor werkte.

7 Nam hic caestus artemque repono: want hier leg ik mijn vechtriem en kundigheid af, vrij naar Aeneis V 484.

[p. 85]

al wordt het moeilijker hem nu vaak te bezoeken. Dat kreng heeft Marshall⁸ van zijn huis losgeweekt: Marshall, de man die in slaap viel toen de ‘Ancient Mariner’⁹ voorlas; de oude, trouwe, onafscheidelijke vriend van de Professor¹⁰ - -. Holcroft¹¹ is nog niet terug in de stad. Zodra ik hem zie zal ik hem jouw bericht doorgeven. (Wat heb ik een hekel aan dit deel van een brief.) Er is nog van alles te zeggen en geen plaats meer. Sommige dingen zijn te klein om verteld te worden, dwz. om voorrang te genieten, andere zijn te groot en omstandig. Bedankt voor jouw brief, die heel kostelijk was. Wat was ik graag bij je geweest, overvallen door de nacht, enz. - ik vrees dat mijn hoofd door het zwerven op hol is gebracht. Ik zal nooit meer hetzelfde inschikkelijke wezen zijn. Vaarwel.

Schrijf me spoedig weer, want ik waag er niet graag een brief aan als ik niet weet waar de schikgodinnen je hebben heengevoerd. Vaarwel, beste kerel.

8 Marshall: Godwins secretaris en literair agent.

9 de Ancient Mariner: hier Coleridge zelf, de schrijver van het gelijknamige gedicht.

10 de Professor: William Godwin (1756-1836), filosoof, politiek denker en schrijver.

11 Holcroft: Thomas Holcroft (1745-1809), dramaturg, schrijver en vertaler, in 1794 voor hoogverraad gevangen gezet.